Ten artykuł nale?y dopracowa? : od 2024-02 → poprawi? styl ? powinien by? encyklopedyczny . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Tadeusz Chorzelski (ur. 21 maja 1928 , zm. 21 stycznia 1999 ) ? polski dermatolog , jeden z tworcow immunodermatologii .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Młode lata [ edytuj | edytuj kod ]

Urodzony w 1928 r. w Korycinie we wschodniej Polsce. Po wybuchu drugiej wojny ?wiatowej znalazł si? w bardzo trudnej sytuacji, gdy zgin?ł ojciec, a matka ? bez zawodu ? pozostała z dwojgiem dzieci. W tym okresie ucz?szczał jednak do szkoły ?redniej.

Jako kilkunastoletni chłopak pracował w fabryce, a za zarobione pieni?dze pobierał lekcje gry na skrzypcach. Po?niej wst?pił do partyzantki i brał udział w powstaniu warszawskim , a jeszcze po?niej mieszkał w Domu Dziecka w Sopocie ? domu dla dzieci, ktorych rodzice zgin?li. Tam uko?czył szkoł? ?redni? i muzyczn?, maj?c mo?liwo?? rozwoju swego talentu muzycznego, ktory oceniony został tak wysoko, ?e premier przyznał mu stypendium dla wybitnie uzdolnionej młodzie?y.

Wykształcenie i kariera zawodowa [ edytuj | edytuj kod ]

Od 1949 r. był na studiach lekarskich w Akademii Medycznej w Warszawie , ktor? uko?czył w 1954 r. W 1954 rozpocz?ł prac? w Klinice Dermatologicznej Akademii Medycznej w Warszawie, a w 1959 r. uzyskał stypendium na wyjazd do Monachium, gdzie rozpocz?ł badania stanow rzekomonowotworowych. W czasie pobytu w Monachium opanował j?zyk niemiecki i angielski. W 1961 r. uzyskał stopie? naukowy dr. med. na podstawie rozprawy ?Badania nad powstawaniem konstytucjonalnej akantolizy”, w ktorej wykazał, ?e genetyczna choroba Haileya jest wrodzon? skłonno?ci? do odczynu akantolitycznego pod wpływem ro?norodnych bod?cow.

Okres zainteresowania histologi? został zako?czony w 1965 roku napisaniem wspolnie ze Stefani? Jabło?sk? podr?cznika ?Histopatologia skory”.

W 1964 r. przebywał w Bostonie w Tufts University, gdzie pod wpływem W. Levera zainteresował si? p?cherzyc? i chorobami p?cherzowymi. Tam te?, na Uniwersytecie Harvarda poznał Alberta Coonsa ? tworc? immunopatologii, a w Buffalo zetkn?ł si? ze słynnym immunologiem E. Witebskim i Ernst Beutnerem ? odkrywc? autoprzeciwciał p?cherzycy i pemfigoidu. Profesor Beutner, tworczy naukowiec rownie? o artystycznej naturze, odwa?ny w swoich oryginalnych my?lach ? był wspaniałym partnerem dla Tadeusza. Wspołpraca mi?dzy nimi, trwaj?ca przeszło 25 lat ? zaowocowała wieloma pracami oraz kilkoma monografiami po?wi?conymi immunodermatologii.

Zorganizowana w 1965 r. Pracownia Immunopatologii w Klinice Dermatologicznej odznaczała si? du?? aktywno?ci?, co zaowocowało bardzo licznymi pracami naukowymi. W 1965 r. Tadeusz uzyskał stopie? naukowy dr. habilitowanego na podstawie pracy immunologicznej ?Badania nad zjawiskiem LE”. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1977 r., a profesora zwyczajnego w 1985 r.

Dorobek naukowy [ edytuj | edytuj kod ]

Jego dorobek obejmuje przeszło 400 oryginalnych prac naukowych, w znacznej wi?kszo?ci opublikowanych w presti?owym pi?miennictwie anglosaskim, 5 monografii wydanych w USA, 28 rozdziałow do obcoj?zycznych monografii w wi?kszo?ci we wspołpracy z Ernstem Beutnerem, w du?ej cz??ci w problemach dermatologicznych we wspołpracy ze Stefani? Jabło?sk?, cz??ciowo z Mari? Błaszczyk-Kostaneck?, podr?czniki polskie (?Histopatologia skory”, ?Choroby skory” oraz ?Choroby weneryczne” z S. Jabło?sk? ? 4 wydania, ostatnie w 1997 r.).

Monografie z dziedziny immunopatologii (ameryka?skie wydania od 1972 do 1989 r.) stanowi? referencyjne podr?czniki immunodermatologii.

Najwa?niejsze osi?gni?cia priorytetowe w dziedzinie immunopatologii dotycz?: ? znaczenia przeciwciał p?cherzycowych w diagnostyce, rokowaniu i ocenie leczenia p?cherzycy, tj. wykazaniu zale?no?ci mi?dzy poziomem przeciwciał a przebiegiem choroby; ? czynny udział, ł?cznie z S. Jabło?sk?, w wyodr?bnieniu LABD ? linijnej IgA dermatozy p?cherzowej oraz opracowaniu metod jej leczenia; ? Unikalnym osi?gni?ciem było wykrycie nowego markera immunologicznego celiakii i choroby Duhringa , ktoremu nadał nazw? IgAEmA. S? to przeciwciała endomysialne w glutenozale?nej enteropatii, wykrywane prost? metod? immunofluorescencyjn?. Badania w tej dziedzinie, prowadzone wspolnie z gastrologami i pediatrami były przedmiotem licznych publikacji, 2 przewodow habilitacyjnych.

W Pracowni Immunopatologii wyszkolił znakomity zespoł, w ktorym wyro?nia si? prof. Maria Błaszczyk-Kostanecka i jego ?ona doc. Maria Jarz?bek-Chorzelska , znawca immunofluorescencji, autorka wielu prac z tej dziedziny.

Ostatnie lata [ edytuj | edytuj kod ]

Cierpiał na stwardnienie zanikowe boczne . Jeszcze w czasie choroby pracował, wspomagany przez S. Jabło?sk? tak, ?e kilka prac ukazało si? tu? przed jego ?mierci?. 9 lutego 1999 r. został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Pow?zkach (kwatera G-13-8) ^[1] .

Nagrody i wyro?nienia [ edytuj | edytuj kod ]

Został wysoko oceniony przez immunologow polskich, czego wyrazem była presti?owa nagroda sekretarza naukowego PAN w 1973 r. za stwierdzenie autoimmunologicznego mechanizmu chorob p?cherzowych, a tak?e nagroda I stopnia Ministra Zdrowia za odkrycie przeciwciał endomysialnych. Szczegolnym wyro?nieniem było honorowe członkostwo Towarzystw Dermatologicznych USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Austrii, Meksyku i Norwegii.

Wybrane prace [ edytuj | edytuj kod ]

• The immunopathology of pemphigus and bullous pemphigoid, J Invest Dermatol. 1968 Aug;51(2):63-80.
• Herpetiform pemphigus, a variable pattern of pemphigus, Int J Dermatol. 1975;14(5):353-9.
• Desmoglein 1 and desmoglein 3 are the target autoantigens in herpetiform pemphigus. Arch Dermatol. 1999;135(8):943-7.
  Immunologie phenomena in herpes gestationis, Arch Dermatol Forsch. 1975;252(4):267-74.
• Diagnostic significance of the immunofluorescent pattern in dermatitis herpetiformis. Int J Dermatol. 1975;14(6):429-36.
  Immunofluorescence studies in the diagnosis of dermatitis herpetiformis and its differentiation from bullous pemphigoid, J Invest Dermatol. 1971;56(5):373-80.
• IgA linear dermatosis of childhood (chronic bullous disease of childhood). Br J Dermatol. 1979;101(5):535-42.
• Evolving concept of IgA linear dermatosis. Semin Dermatol. 1988;7(3):225-32. Review.
• IgA anti-endomysium antibody. A new immunological marker of dermatitis herpetiformis and coeliacdisease, BrJ Dermatol. 1984; 111(4):395-402.
• IgA class endomysium antibodies in dermatitis herpetiformis and coeliac disease. Ann N Y Acad Sei 1983, pp. 325-334.
• Tissue transglutaminase and endomysial antibodies-diagnostic markers of gluten-sensitive enteropathy indermatitis herpetiformis, Clin Immunol.2001;98(3):378-82.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Tadeusz Chorzelski--(1928-1999) Hautarzt. 1999 Aug;50(8):599-600.
• Reminiscences of professor Tadeusz Chorzelski (May 21, 1928-January 21, 1999). Clin Dermatol. 2010 Jan-Feb;28(1):115-8.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Biografia i fotografie T. Chorzelskiego na stronie Stefanii Jabło?skiej