Syntezator ? instrument muzyczny z grupy elektrofonow elektronicznych , w ktorym d?wi?k jest syntezowany w układach elektronicznych poprzez niezale?ne modelowanie poszczegolnych aspektow d?wi?ku .

Działanie i budowa [ edytuj | edytuj kod ]

Syntezowanie d?wi?ku obejmuje modelowanie:

• głownej składowej cz?stotliwo?ci odpowiedzialnej za wysoko?? d?wi?ku oraz zmian tej cz?stotliwo?ci w czasie;
• proporcji poszczegolnych składowych harmonicznych odpowiedzialnych za barw? d?wi?ku oraz zmian tych składowych w czasie;
• udziału składowych nieharmonicznych i losowych odpowiedzialnych za cechy bezd?wi?czne i chaotyczne (stuki, ?wisty, szelesty, itp.);
• obwiedni d?wi?ku okre?laj?cej charakterystyk? jego dynamicznych zmian w czasie, na przykład narastania i wybrzmiewania d?wi?ku.

Wpływ na wy?ej wymienione elementy d?wi?ku uzyskuje si? na drodze odpowiedniego kształtowania napi?cia , ktore potem jest wzmacniane we wzmacniaczu i zamieniane przez gło?nik na odpowiadaj?c? mu fal? akustyczn? . Kształtowanie napi?cia mo?e si? odbywa? na drodze analogowej lub cyfrowej .

W celu realizacji tych funkcji syntezator wyposa?ony jest w:

• generatory okresowych przebiegow podstawowych (np. przebiegu sinusoidalnego , prostok?tnego, trojk?tnego, piłokształtnego itp.);
• generator szumu o ro?nych charakterystykach (np. szum biały , szum ro?owy itp.);
• modulatory pozwalaj?ce na nieliniowe przekształcanie widma sygnału ;
• filtry i rezonatory pozwalaj?ce na kształtowanie widma d?wi?ku;
• procesory efektow specjalnych (np. kamer? pogłosow? );
• generatory przebiegow wolnozmiennych oraz jednorazowych (np. generatory obwiedni )
• urz?dzenia steruj?ce, np. klawiatura, joystick , sekwencer

Klawiatura syntezatora to zazwyczaj typowa klawiatura muzyczna , zaopatrzona w zestaw stykow komutuj?cych odpowiednie warto?ci napi?cia steruj?cego lub impulsow cyfrowych w zale?no?ci od naci?ni?tych klawiszy. Klawiatura taka mo?e by? dynamiczna, to znaczy, ?e mo?e reagowa? na sposob uderzenia klawisza, a informacja ta mo?e by? uwzgl?dniana przy generowaniu d?wi?ku poprzez wpływanie na parametry syntezy (barw?, nat??enie , gł?boko?? modulacji itp.).

Podstawow? cech? syntezatora, odro?niaj?c? go od innych instrumentow elektronicznych (np. organow elektronicznych i tzw. keyboardow ), jest to, ?e u?ytkownik instrumentu ma pełn? mo?liwo?? kształtowania charakterystyk d?wi?ku. To rozro?nienie jest jednak nieostre, poniewa? istnieje wiele syntezatorow o uproszczonej konstrukcji, gdzie takie mo?liwo?ci s? w znacznym stopniu ograniczone.

Zastosowanie syntezatorow w muzyce ma dwa podstawowe aspekty:

1. Mo?liwie jak najwierniejsza imitacja znanych instrumentow akustycznych lub elektrycznych. Stosunkowo najłatwiejsza okazała si? imitacja organow oraz instrumentow d?tych . Wi?ksze problemy dostarczyły instrumenty strunowe szarpane i smyczkowe , tak?e z powodu trudno?ci kształtowania skomplikowanego widma takich sygnałow. Pierwszym, ktory z du?? wierno?ci? odtworzył d?wi?k gitary elektrycznej był jazzowy muzyk Jan Hammer .
2. Kreowanie brzmie? nieznanych wcze?niej. W tym zakresie istniała du?a dowolno?? i ka?dy instrumentalista starał si? stworzy? swoje własne unikalne brzmienia.

Historia syntezatora [ edytuj | edytuj kod ]

W 1949 r. ukazała si? praca A Mathematical Theory of Music ( pol.   Matematyczna teoria muzyki ). Podawała ona matematyczny model oraz algorytm kompozycji muzycznej . Praca ta zainspirowała dwoch in?ynierow elektronikow pracuj?cych w RCA Princeton Laboratories ? Harry'ego Olsona i Herberta Belara ? do stworzenia maszyny generuj?cej muzyk? popularn?. W ich zamy?le miało to by? poł?czenie komputerowego kompozytora z elektronicznym instrumentem. Proba stworzenia elektronicznego kompozytora zako?czyła si? pora?k? z dwoch powodow. Po pierwsze, moc obliczeniowa zastosowanego komputera była zbyt mała, by algorytm dał zadowalaj?ce wyniki. Po drugie, jak si? potem okazało, sama teoria generowania muzyki była bł?dna. Cze?? instrumentalna projektu okazała si? jednak sukcesem. W ten sposob powstał pierwszy syntezator.

Było to urz?dzenie lampowe , jednak maj?ce ju? wszystkie cechy syntezatora. Dwa opracowane modele, MkI i MkII, zawierały odpowiednio 12 i 24 oscylatory . Kod d?wi?ku zapisany był na ta?mie perforowanej i wprowadzany do urz?dzenia przez czytnik o unikalnej konstrukcji. Urz?dzenie wytwarzało d?wi?k, ktory po wzmocnieniu był odtwarzany przez gło?nik lub nagrywany na plastikow? płyt?. Syntezator MkII został wykorzystany w produkcji muzycznej przez kompozytorow skupionych wokoł Columbia Princeton Electronic Music Centre .

W 1959 r. w Niemczech został stworzony system podobny do syntezatora RCA. Wykonała go firma Siemens , a pracowali nad nim in?ynierowie Helmut Klein i W. Schaff. Instrument był stworzony z my?l? o produkcji ?cie?ek d?wi?kowych do filmow reklamuj?cych wyroby Siemensa. Studio Muzyki Elektronicznej Siemensa lub krotko ? Syntezator Siemensa był syntezatorem lampowym opartym na 20 oscylatorach lampowych. Program, podobnie jak w syntezatorze RCA, wczytywany był z papierowej ta?my perforowanej. Zakres syntezatora obejmował osiem oktaw . Syntezator był wykorzystywany tak?e przez wielu europejskich kompozytorow muzyki eksperymentalnej, m.in. Mauricio Kagel , Bengt Hambraeus , Miko Kelemen , Josef Riedl .

Historia syntezatora, jako komercyjnego, w pełni funkcjonalnego i ogolnie dost?pnego instrumentu zaczyna si? w 1963 roku W tym roku elektronik, konstruktor tranzystorowej wersji thereminu Robert Moog , zaprezentował na zje?dzie Audio Engineering Society swoj pierwszy syntezator zaprojektowany przy wspołpracy z kompozytorem Herbertem Deutschem i Walterem Carlosem . Syntezator popularnie zwany Moogiem , zdobył natychmiastow? popularno??. Po sukcesie albumu Carlosa Switched on Bach , nagranym w cało?ci przy u?yciu Mooga, posypały si? zamowienia, głownie ze strony muzykow awangardowych i rockowych. Jeden z egzemplarzy został sprzedany grupie The Beatles i został wykorzystany w kilku utworach na albumie Abbey Road . W 1967 bardzo rozbudowan? wersj? syntezatora zakupił zespoł The Rolling Stones . Instrument ten, nigdy nie wykorzystany w produkcji muzycznej, został odsprzedany elektronicznej grupie Tangerine Dream . Pierwszym z polskich muzykow u?ywaj?cych syntezator Mooga był Czesław Niemen .

Syntezator Mooga był monofonicznym instrumentem o modularnej budowie. Mogł by? rozbudowywany przez doł?czanie kolejnych modułow. Wyposa?ony był w klawiatur?, co pozwalało na u?ywanie go na koncertach, a nie tylko, jak wcze?niejsze syntezatory, do pracy studyjnej. Sam Robert Moog rozbudowywał swoj syntezator tworz?c kilka modeli, w tym polifoniczny Polymoog i zminiaturyzowany Minimoog . Znanymi polskimi muzykami, ktorzy korzystali z syntezatorow firmy Moog, s?: Jozef Skrzek , Marek Bili?ski i Bogdan Gajkowski , czyli Kapitan Nemo.

Firma Roberta Mooga nie przetrwała na rynku nawet dziesi?ciu lat, a jej produkty zostały wyparte przez ta?sze i doskonalsze instrumenty produkowane przez du?e firmy elektroniczne, takie jak Roland Corp. , ARP Instruments , Yamaha i inne. Mimo tego nazwa Moog na stałe zwi?zana została z muzyk? elektroniczn?. Nawet wspołcze?nie, gdy dominuj? cyfrowe syntezatory, wielu muzykow ci?gle u?ywa starych instrumentow wyprodukowanych przez Roberta Mooga. Klaus Schulze i Pete Namlook nagrali cykl albumow Dark Side of the Moog u?ywaj?c wył?cznie syntezatorow Mooga. Rick Wakeman w czasie trasy koncertowej grupy Yes The Full Circle w latach 2002/2003 w swym rozbudowanym instrumentarium miał wysłu?ony syntezator Minimoog .

W latach 1963 i 1964 pojawiły si? na rynku dwa inne produkty o podobnych charakterystykach jak Moog . Był to syntezator Buchla skonstruowany przez Donalda Buchl? oraz pierwszy przeno?ny syntezator Synket skonstruowany przez Paula Ketoffa . Cho? oba weszły do praktyki muzycznej, ?aden z nich nie cieszył si? tak? sław? jak Moog .

Wczesne syntezatory były monofoniczne, lecz szybkie post?py w miniaturyzacji układow elektronicznych oraz rozwoj układow scalonych pozwoliły na miniaturyzacj? instrumentow oraz osi?gni?cie polifonii . Pierwszymi polifonicznymi syntezatorami były Polymoog i Oberheim 4 Voice . Wkrotce powstały syntezatory ?ci?le polifoniczne, nie posiadaj?ce ograniczenia w liczbie głosow.

W pocz?tku lat 70. XX w. produkcj? syntezatorow zajmowało si? kilkana?cie firm oferuj?cych szerok? gam? instrumentow o ro?norakich charakterystykach:

• ARP Instruments ? u?ywany przez: Tony'ego Banksa , Herbiego Hancocka , Joe Zawinula , Depeche Mode , Alphaville , Jeana Michela Jarre’a ;
• Akai ? u?ywany przez Grzegorza Ciechowskiego ;
• Electronic Music Studios ( Synthi ) ? u?ywany przez: Pink Floyd , Hawkwind , Roxy Music ;
• E-mu ;
• Fairlight ? u?ywany przez: Jana Hammera , Petera Gabriela , Jeana Michela Jarre’a , Mike’a Oldfielda ;
• Korg ? u?ywany przez: Bradleya Josepha , Janne’a Warmena ;
• Moog Music ? u?ywany przez: Yes , Emerson, Lake and Palmer , Tony'ego Banksa , Nine Inch Nails ;
• Novation ? u?ywany przez: Keitha Emersona , Jaya Metarria , Ricka Wakemana ;
• Oberheim ? wykorzystany m.in. przez Jeana Michela Jarre’a , Vangelisa , Mike’a Oldfielda ;
• Roland Corporation ? wykorzystany przez m.in.: Bradleya Josepha , Mike’a Oldfielda ;
• Sequential Circuits ? u?ywane przez: Eurythmics , Gary’ego Numana , Depeche Mode , Duran Duran , Sławomira Łosowskiego , Dietera Bohlena ( Modern Talking );
• New England Digital ( Synclavier ) ? u?ywany przez Steviego Wondera ;
• Yamaha ? u?ywany przez: Steve’a Reicha , Supertramp , Tony’ego Banksa , Kraftwerk , Briana Eno , Deep Purple , Jaya Metarri , U2 , Vangelisa , Enya , Stratovarius .

W pierwszej połowie lat siedemdziesi?tych syntezator stał si? wiod?cym instrumentem w muzyce rockowej na rowni z gitar?, a cz?sto j? wyprzedzaj?c. Instrumentali?ci, ?klawiszowcy” jak si? ich zacz?ło nazywa?, otaczali si? coraz wi?ksz? liczb? instrumentow b?d?cych ze swej natury sporych rozmiarow. W ten sposob powstawały tzw. ??ciany” (ang. wall of synthesizers ) wokoł muzyka, ktory znajdował si? jakby w gnie?dzie, otoczony kilkoma lub nawet kilkunastoma klawiaturami ^[1] . Stawało si? to coraz mniej praktyczne, dlatego nast?piła konieczno?? standaryzacji instrumentow, tak by mogły by? sterowane z uniwersalnej klawiatury . W taki sposob powstał standardowy interfejs MIDI .

Ju? w 1971 powstał pierwszy syntezator cyfrowy Con Brio ADS ( Advanced Digital Synthesizer ). Był on wyj?tkowo drogi i został wykorzystany przy produkcji efektow d?wi?kowych w telewizyjnym programie Sci-Fi Star Trek . W 1973 powstał hybrydowy analogowo-cyfrowy Maplin Synthesiser . Pierwszym, w pełni dost?pnym, prawdziwym syntezatorem cyfrowym opartym na mikroprocesorze był Synclavier wyposa?ony w klawiatur?, klawiatur? komputerow? i twardy dysk .

Syntezatory cyfrowe pocz?tkowo zostały przyj?te nieufnie przez muzykow, wkrotce zdominowały jednak rynek. Okazały si? rownie elastyczne w mo?liwo?ciach kształtowania d?wi?ku, jak ich analogowe odpowiedniki. Oprocz tego instrumenty były wyposa?one w banki brzmie? imituj?cych instrumenty akustyczne oraz d?wi?kow syntezatorowych.

Z biegiem czasu syntezatory cyfrowe stawały si? znacznie mniejsze, a wkrotce i ta?sze. W latach osiemdziesi?tych stały si? ta?sze i bardziej dost?pne dla ogołu. Wkrotce wiele zespołow rockowych i popowych wyposa?onych było ju? w cyfrowy syntezator. Obecnie instrumenty elektroniczne wyposa?one w dynamiczn? klawiatur?, bank brzmie? i wiele gad?etow kosztuj? ok. 500 dolarow.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Syntezator

Zobacz hasło syntezator w Wikisłowniku

• elektrofony
• moduł brzmieniowy
• muzyczna stacja robocza
• klawiatura steruj?ca
• arpeggiator
• perkusja elektroniczna
• muzyka elektroniczna
• VST
• syntezator mowy

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• A. Czy?ewski, D?wi?k cyfrowy , Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, wyd. 2, 2001, ISBN  83-87674-08-7
• W. Koto?ski, Muzyka elektroniczna , PWM, wyd. 2, 2002, ISBN  83-224-0810-2
• Z.S. Wo?niak, Elektroniczny syntezator muzyczny , Radioamator i krotkofalowiec, 4/5/6/1978
• P. Forrest, A-Z of Analogue Synthesizers , Surreal Publishing, 2003, ISBN  978-0-9524377-3-4
• John J.   Bates   John J. , The Synthesizer , Oxford: Oxford University Press, 1988, ISBN  0-19-321337-0 , OCLC   21483523   . brak strony (ksi??ka)
• M. Jenkins, Analog Synthesizers: Understanding, Performing, Buying- from the legacy of Moog to software synthesis , Focal Press, 2007, ISBN  978-0-240-52072-8
• C. Anderton, Electronic Music Synthesizer , Popular Electronics, 5, 1973
• R.A. Moog, Voltage Controlled Electronic Music Modules , Journal of the Audio Engineering Society, 7, 1965