Najwy?szy Trybunał Narodowy

Najwy?szy Trybunał Narodowy ? polski ^[1] s?d szczegolny utworzony 18 lutego 1946 roku i działaj?cy na podstawie Dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym ( Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 327 , Dz.U. z 1947 r. nr 32, poz. 143 oraz Dz.U. z 1949 r. nr 32, poz. 238 ), zajmuj?cy si? wymierzaniem kar dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajcow Narodu Polskiego . Trybunał procedował w latach 1946?1948.

Utworzenie Trybunału [ edytuj | edytuj kod ]

Genez? NTN było to, ?e polska strona, uznaj?c, ?e Mi?dzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze nie uwzgl?dnił nale?ycie skarg polskich, postanowiła powoła? jego krajowy odpowiednik ^[2].

Dekret o utworzeniu Trybunału podpisał prezydent Krajowej Rady Narodowej (KRN) Bolesław Bierut , a kontrasygnowali: premier Edward Osobka-Morawski , minister sprawiedliwo?ci Henryk ?wi?tkowski oraz minister bezpiecze?stwa publicznego Stanisław Radkiewicz . Trybunał orzekał na podstawie całego obowi?zuj?cego po wojnie ustawodawstwa karnego:

Rozporz?dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. ? Kodeksu karnego ( Dz.U. z 1932 r. nr 60, poz. 571 , ze zm.; art. 225, 235, 236, 246, 259 i 278);
Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 wrze?nia 1944 r. ? Kodeksu karnego Wojska Polskiego ( Dz.U. z 1957 r. nr 22, poz. 107 , ze zm.);
przepisow szczegolnych, jak np. Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabojstw i zn?cania si? nad ludno?ci? cywiln? i je?cami oraz dla zdrajcow Narodu Polskiego ( Dz.U. z 1946 r. nr 69, poz. 377 , ze zm.).

Procedura [ edytuj | edytuj kod ]

Trybunał orzekał w składzie trzech s?dziow i czterech ławnikow powoływanych spo?rod posłow do KRN. Jego wyroki, podobnie jak orzeczenia S?du Najwy?szego , były ostateczne i niezaskar?alne. Skazanym przysługiwało prawo do zwrocenia si? o łask? do Prezydenta KRN. Najwy?szy Trybunał Narodowy s?dził w szczegolno?ci:

osoby odpowiedzialne za przegran? Polski we wrze?niu 1939 roku oraz faszyzacj? mi?dzywojennej Polski
przest?pcow pospolitych z okresu II wojny ?wiatowej
reichsdeutschow i volksdeutschow
działaczy podziemia nacjonalistycznego.

Trybunał działał do 1948 roku, mimo ?e nie został zlikwidowany ?adnym aktem prawnym ^[3]. Kolejne procesy przeciwko zbrodniarzom wojennym toczyły si? przed s?dami powszechnymi.

Skład Najwy?szego Trybunału Narodowego [ edytuj | edytuj kod ]

Wymagania formalne, wybor oraz kadencja członkow Trybunału [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

Zgodnie z art. 3 ust. 2 dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym, prezydium Krajowej Rady Narodowej na wniosek Ministra Sprawiedliwo?ci powoływała na s?dziow Najwy?szego Trybunału Narodowego osoby posiadaj?ce kwalifikacje s?dziowskie.

Osoby zasiadaj?ce w Trybunale [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

s?dziowie:

Emil Stanisław Rappaport
Stanisław Rybczy?ski ^[4]
Henryk Cie?luk
M. Dobrom?ski, Prezes S?du Apelacyjnego w Warszawie ^[5]
Albert Eimer, prezes Specjalnego S?du Karnego w Krakowie ^[5]
Jozef Zembaty , s?dzia Specjalnego S?du Karnego w Katowicach ^[5]
Felix Jarosz, s?dzia zapasowy ^[5]

s?dziowie ławnicy:

Stanisław Stasiak ^[6]
Stanisław Stefa?ski , poseł do KRN ^[6]
Henryk Wojcik ^[6]
Janusz Wierusz-Kowalski ^[6]
Marian Liti?ski , poseł do KRN ^[5]
Albin Jura , poseł do KRN ^[5]
Franciszek Zymła, poseł do KRN ^[5]
Pelagia Lewi?ska , posłanka do KRN ^[5]
Henryk Dobrowolski , ławnik zapasowy, poseł do KRN ^[5]

Prokuratura Trybunału [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

prokuratorzy:

Post?powanie przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

Wyroki Trybunału były ostateczne i prawomocne, a przepisy kodeksu post?powania karnego dotycz?ce apelacji zostały wył?czone. Skazanemu przysługiwała pro?ba do Prezydenta Krajowej Rady Narodowej o zastosowanie prawa łaski .

W wypadku orzeczenia w wyroku skazuj?cym kary ?mierci akta sprawy wraz z opini? Trybunału trafiały do Prezydenta KRN, z mo?liwo?ci? skorzystania przez niego z prawa łaski.

Obro?cy w procesach przed Trybunałem [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

Stanisław Hejmowski

Procesy przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym [ edytuj | edytuj kod ]

Przed Trybunałem odbyło si? siedem procesow:

Oskar?ony: Arthur Greiser .
Proces odbył si? w Poznaniu 22 czerwca ? 7 lipca 1946.

Miejsce: aula Uniwersytetu Pozna?skiego ^[7]

Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
Oskar?ony: Amon Goth .
Proces w Krakowie 27 sierpnia ? 5 wrze?nia 1946.

Miejsce: sala S?du Okr?gowego w Krakowie ^[7]

Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
Oskar?eni: Ludwig Fischer , Ludwig Leist , Josef Meisinger , Max Daume
Proces w Warszawie 17 grudnia 1946 ^[8] ? 24 lutego 1947

Miejsce: sala w siedzibie Zwi?zku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8 ^[9]

Wyrok: Fischer, Meisinger, Daume ? kara ?mierci, Leist ? 8 lat wi?zienia, wyroki wykonano.
Oskar?ony: Rudolf Hoß .
Proces w Warszawie 11 marca ^[10] ? 29 marca 1947

Miejsce: sala w siedzibie Zwi?zku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8 ^[9]

Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
Oskar?eni: 40 członkow załogi obozu w O?wi?cimiu .
Pierwszy proces o?wi?cimski w Krakowie 24 listopada ? 16 grudnia 1947

Wyroki: 23 wyroki ?mierci, 16 wyrokow pozbawienia wolno?ci od 3 lat do do?ywotniego, jeden wyrok uniewinniaj?cy.
Oskar?ony: Albert Forster .
Proces w Gda?sku 5 kwietnia ? 29 kwietnia 1948

Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
Oskar?ony: Josef Buhler .
Proces w Krakowie 17 czerwca ? 5 lipca 1948

Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.

Dodatkowo Najwy?szy Trybunał Narodowy uznał rz?d Generalnego Gubernatorstwa za organizacj? przest?pcz?.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Grzegorz Jakubowski, S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950 , Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 37; Marian Kallas , Historia ustroju Polski X?XX w. , PWN, Warszawa 2001, s. 496; Najwy?szy Trybunał Narodowy , [w:] Wielka encyklopedia PWN , t. 18, Warszawa 2003, s. 303.
↑ Alexander V. A.V. Prusin Alexander V. A.V. , Polska Norymberga. Siedem procesów przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym, 1946?19481 , ?Zagłada ?ydów. Studia i Materiały” (9), 2013, s. 116?140 , ISSN 1895-247X [dost?p 2023-06-03] ( pol. ) .
↑ Grzegorz Jakubowski, S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950 , Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 49.
↑ Forster przed s?dem | Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej . www.repozytorium.fn.org.pl. [dost?p 2017-06-07].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Proces ludobojcy Amona Leopolda Goetha przed Najwy?szy Trybunałem Narodowym . Warszawa, Lodz, Krakow: Centralna ?ydowska Komisja Historyczna w Polsce, 1947.
↑ ^a ^b ^c ^d Marian M. Podgoreczny Marian M. , Proces gauleitera Alberta Forstera , s. 22 .
↑ ^a ^b Marek Henzler. Wojna os?dzona . ?Polityka”, s. 67, 17 lutego?23 lutego 2016.
↑ Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958 . ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.
↑ ^a ^b Marek Henzler. Wojna os?dzona . ?Polityka”, s. 68, 17 lutego?23 lutego 2016.
↑ Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958 . ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 38, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Tadeusz Cyprian , Jerzy Sawicki , Siedem procesow przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym , Pozna? 1962.
Marian Podgoreczny , Proces gauleitera Alberta Forstera , Palestra R. 1975 nr 19/9(213), s. 20?38. Artykuł dost?pny w kolekcji cyfrowej Muzeum Historii Polski .
Grzegorz Jakubowski, S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950 , Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002.
Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym ( Dz.U. z 1946 r. nr 5, poz. 45 )
Dekret z dnia 17 pa?dziernika 1946 r. o zmianie dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym ( Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 325 )
Dekret z dnia 11 kwietnia 1947 r. o zmianie dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym ( Dz.U. z 1947 r. nr 32, poz. 143 )
Tekst jednolity Dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym zamieszczony w Obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwo?ci z dnia 31 pa?dziernika 1946 r. ( Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 327 )

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

[1] Grzegorz Jakubowski, S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950 , Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 37; Marian Kallas , Historia ustroju Polski X?XX w. , PWN, Warszawa 2001, s. 496; Najwy?szy Trybunał Narodowy , [w:] Wielka encyklopedia PWN , t. 18, Warszawa 2003, s. 303.

[:0-2] Alexander V. A.V. Prusin Alexander V. A.V. , Polska Norymberga. Siedem procesów przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym, 1946?19481 , ?Zagłada ?ydów. Studia i Materiały” (9), 2013, s. 116?140 , ISSN 1895-247X [dost?p 2023-06-03] ( pol. ) .

[3] Grzegorz Jakubowski, S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950 , Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 49.

[4] Forster przed s?dem | Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej . www.repozytorium.fn.org.pl. [dost?p 2017-06-07].

[Goetha-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Proces ludobojcy Amona Leopolda Goetha przed Najwy?szy Trybunałem Narodowym . Warszawa, Lodz, Krakow: Centralna ?ydowska Komisja Historyczna w Polsce, 1947.

[Podgóreczny-6] Marian M. Podgoreczny Marian M. , Proces gauleitera Alberta Forstera , s. 22 .

[Henzler67-7] Marek Henzler. Wojna os?dzona . ?Polityka”, s. 67, 17 lutego?23 lutego 2016.

[8] Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958 . ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.

[Henzler68-9] Marek Henzler. Wojna os?dzona . ?Polityka”, s. 68, 17 lutego?23 lutego 2016.

[10] Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958 . ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 38, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]