Mniejszo?? niemiecka w Polsce ? najwi?ksza liczebnie spo?rod ustawowo uznawanych mniejszo?ci narodowych w Polsce ^[1] .

Obecnie mniejszo?? niemiecka w Rzeczypospolitej Polskiej to obywatele Polski narodowo?ci niemieckiej , ktorzy zadeklarowali swoj? niemieck? narodowo?? w ramach spisow powszechnych organizowanych na terenie pa?stwa polskiego.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Ze wzgl?dow historycznych i historyczno-geograficznych miejscem zamieszkania tej mniejszo?ci s? tereny, ktore w czasach historycznych znajdowały si? na pograniczu polsko-niemieckim. Z historycznego punktu widzenia na wzrost lub spadek liczby obywateli pa?stwa polskiego pochodzenia niemieckiego najwi?kszy wpływ miały wypadki dziejowe zwi?zane z:

• powstanie pa?stwa zakonu krzy?ackiego na terenach ziemi dobrzy?skiej i chełmi?skiej a po?niej opanowanie przez ten zakon terenow Prusow i prowadzona przez zakon polityka kolonizacji niemieckiej na całym obszarze nadbałtyckim od Pomorza Gda?skiego a? do Krolewca ;
• Odpadni?cie od Polski ?l?ska , Pomorza Zachodniego oraz ziemi Lubuskiej . Wieloletnie panowanie dynastii niemieckich na tym obszarze oraz germanizacja dynastii rodzimych. Polityka germanizacyjna władz pruskich , ktora doprowadziła do znacznej germanizacji tych obszarow.
• Kolonizacja na prawie niemieckim
• rozbior i upadek pa?stwa polskiego, germanizacja ludno?ci polskiej pod zaborem niemieckim i masowe osadnictwo niemieckie na terenach zaboru pruskiego . Osadnictwo to przybrało rozmiary oficjalnej polityki kolonizacyjnej rz?du pruskiego Ottona von Bismarcka ;
• zmiany granic po drugiej wojnie ?wiatowej i ich przesuni?cie na tzw. lini? Odry i Nysy. Zmiany te dotycz? ziem niezaliczaj?cych si? do byłego zaboru pruskiego;
• masowe wysiedlanie ludno?ci niemieckiej przez cofaj?ce si? jednostki armii niemieckiej i kontynuacja tego procesu przez aliantow i władze PRL w latach 1945?1950 ^[2] .

Poj?cie mniejszo?ci narodowych pojawiło si?, jako przedmiot zainteresowania badaczy i politykow, dopiero po I wojnie ?wiatowej . Według spisu powszechnego z 1931 w Polsce zamieszkiwało wowczas ok. 35% obywateli narodowo?ci innej ni? polska. Mniejszo?? niemiecka szacowana była na 734 tys. i pozycjonowało j? to na 5. miejscu ^[3] .

Stan obecny [ edytuj | edytuj kod ]

Pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Obecnie na mniejszo?? niemieck? w Polsce składaj? si? głownie mieszka?cy narodowo?ci niemieckiej sprzed 1939 i ich potomkowie na tzw. Ziemiach Odzyskanych , ktorzy po przej?ciu tych terenow przez pa?stwo polskie zadeklarowali ch?? pozostania na tych ziemiach i unikn?li wysiedlenia po II wojnie ?wiatowej .

Cz??? mniejszo?ci niemieckiej m.in. z przyczyn ekonomicznych, ale nie tylko, emigrowała na stałe do Niemiec przy ro?nych okazjach. Po upadku komunizmu i otwarciu granic w latach 90. XX w. o?ywiły si? kontakty mniejszo?ci niemieckiej z Niemcami.

Dane statystyczne (2002) [ edytuj | edytuj kod ]

Według wynikow spisu powszechnego z 2002 roku narodowo?? niemieck? deklarowało 152 897 osob (0,4% mieszka?cow Polski), spo?rod ktorych 147 094 miało obywatelstwo polskie, co jest zgodnie z ustaw? warunkiem koniecznym zaliczenia do niemieckiej mniejszo?ci narodowej w Polsce. Najwi?cej Niemcow zamieszkuje w wojewodztwie opolskim ? 106 855 osob ^[a] (69,9% wszystkich zamieszkałych w Polsce Niemcow) oraz w wojewodztwie ?l?skim ? 31 882 osob (20,8% ogołu Niemcow w Polsce), w pozostałych wojewodztwach mieszka ich ł?cznie 14 160 (9,3% ogołu Niemcow w Polsce). Znacz?cy udział w ogole mieszka?cow Niemcy maj? tylko w wojewodztwie opolskim ? 10%. W pozostałych wojewodztwach stanowi? niewielki odsetek mieszka?cow: 0,67% w wojewodztwie ?l?skim, 0,32% w warmi?sko-mazurskim i 0,1% w pomorskim . Najni?szy odsetek (0,005%) Niemcy stanowi? w  wojewodztwie lubelskim i ?wi?tokrzyskim .

Rejon	Liczba ludno?ci	Liczba Niemcow ogołem	Odsetek	Liczba Niemcow nale??cych do mniejszo?ci
wojewodztwo dolno?l?skie	2 907 212	2158	0,074	1792
wojewodztwo kujawsko-pomorskie	2 069 321	717	0,034	636
wojewodztwo lubelskie	2 199 054	112	0,005	84
wojewodztwo lubuskie	1 008 954	651	0,064	513
wojewodztwo łodzkie	2 612 890	325	0,012	263
wojewodztwo małopolskie	3 232 408	261	0,008	181
wojewodztwo mazowieckie	5 124 018	574	0,011	351
wojewodztwo opolskie	1 065 043	106 855	10,033	104 399
wojewodztwo podkarpackie	2 103 837	116	0,006	76
wojewodztwo podlaskie	1 208 606	85	0,007	65
wojewodztwo pomorskie	2 179 900	2319	0,106	2016
wojewodztwo ?l?skie	4 742 874	31 882	0,672	30 531
wojewodztwo ?wi?tokrzyskie	1 297 477	70	0,005	42
wojewodztwo warmi?sko-mazurskie	1 428 357	4535	0,317	4311
wojewodztwo wielkopolskie	3 351 915	1013	0,03	820
wojewodztwo zachodniopomorskie	1 698 214	1224	0,072	1014
Ogołem	38 230 080	152 897	0,4	147 094

Dane statystyczne (2011) [ edytuj | edytuj kod ]

Zgodnie z informacjami zawartymi w Narodowym Spisie Powszechnym Ludno?ci i Mieszka? z 2011 r. odnotowano w sumie 147,8 tys. osob deklaruj?cych przynale?no?? niemieck? (jako jedyn? narodowo?? niemieck? wskazało jedynie 44,5 tys. osob, 103,3 tys. osob poł?czyło narodowo?? niemieck? z polsk?, 74,5 tys. osob zadeklarowało narodowo?? niemieck? jako pierwsz?, 73,3 tys. jako drug?) ^[4] . Miastem z najwi?kszym udziałem Niemcow jest Biała Prudnicka (32,2%) ^[5] .

Wojewodztwo	Liczba mieszka?cow	z tego Niemcy	Procentowo
wojewodztwo opolskie	1.016.212	78.595	7,73
wojewodztwo ?l?skie	4.630.366	35.187	0,76
wojewodztwo warmi?sko-mazurskie	1.452.147	4.843	0,33
wojewodztwo pomorskie	2.276.174	4.830	0,21
wojewodztwo zachodniopomorskie	1.722.885	3.535	0,21
wojewodztwo lubuskie	1.022.843	1.846	0,18
wojewodztwo dolno?l?skie	2.915.241	5.032	0,17
wojewodztwo kujawsko-pomorskie	2.097.635	2.507	0,12
wojewodztwo wielkopolskie	3.447.441	3.421	0,10
wojewodztwo łodzkie	2.538.677	1.489	0,06
wojewodztwo mazowieckie	5.268.660	2.937	0,06
wojewodztwo małopolskie	3.337.471	1.315	0,04
wojewodztwo podlaskie	1.202.365	438	0,04
wojewodztwo lubelskie	2.175.700	819	0,04
wojewodztwo podkarpackie	2.127.286	590	0,03
wojewodztwo ?wi?tokrzyskie	1.280.721	430	0,03
Polska	38.511.824	147.814	0,38

Dane statystyczne (2021) [ edytuj | edytuj kod ]

Zgodnie z informacjami zawartymi w Narodowym Spisie Powszechnym Ludno?ci i Mieszka? z 2021 r. odnotowano w sumie 144,2 tys. osob deklaruj?cych przynale?no?? niemieck?, co oznacza spadek o 3,6 tys. w porownaniu z danymi sprzed 10 lat.

?rodło ^[6]

Wojewodztwo	Liczba mieszka?cow	Z tego Niemcy	Procentowo
Wojewodztwo Opolskie	954,133	59,911	6,28%
Wojewodztwo ?l?skie	4,402,536	27,923	0,63%
Wojewodztwo Dolno?l?skie	2,904,894	8,978	0,31%
Wojewodztwo Pomorskie	2,357,320	7,055	0,30%
Wojewodztwo Wielkopolskie	3,504,579	6,306	0,18%
Wojewodztwo Mazowieckie	5,475,754	5,318	0,10%
Wojewodztwo Zachodniopomorskie	1,647,530	5,222	0,32%
Wojewodztwo Warmi?sko-Mazurskie	1,371,380	4,717	0,34%
Wojewodztwo Kujawsko-Pomorskie	2,019,680	3,939	0,20%
Wojewodztwo Lubuskie	985,532	3,478	0,35%
Wojewodztwo Małopolskie	3,415,178	3,409	0,10%
Wojewodztwo Łodzkie	2,400,874	2,378	0,10%
Wojewodztwo Podkarpackie	2,085,006	1,757	0,08%
Wojewodztwo Lubelskie	2,052,340	1,737	0,18%
Wojewodztwo ?wi?tokrzyskie	1,192,985	1,134	0.10%
Wojewodztwo Podlaskie	1,133,137	915	0,08%
Polska	38,036,118	144,177	0,37%

Organizacja [ edytuj | edytuj kod ]

Obecnie najwi?kszym stowarzyszeniem mniejszo?ci niemieckiej w Polsce jest Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemcow na ?l?sku Opolskim (TSKN) ^[7] , za? ?jedyn? organizacj? Mniejszo?ci Niemieckiej w Polsce, ktora nie jest finansowana przez rz?d niemiecki” ^[8] , lecz przez 11 112 płac?cych składki członkow i Departament Kultury Mniejszo?ci Narodowych w Warszawie, jest Rada Niemcow Gorno?l?skich z siedzib? w Katowicach . Najwi?ksz? i najstarsz? organizacj? młodzie?ow? natomiast jest Zwi?zek Młodzie?y Mniejszo?ci Niemieckiej w RP .

TSKN regularnie (od 1991) zgłasza swoich kandydatow w wyborach parlamentarnych z listy komitetu wyborczego ? Mniejszo?? Niemiecka ”. Komitet wyborczy mniejszo?ci narodowej nie jest zwi?zany klauzul? zaporow? 5% głosow w skali kraju, determinuj?c? prawo do uczestniczenia w podziale mandatow w wyborach do Sejmu.

Mniejszo?? Niemiecka uzyskiwała:

• w 1991 ? 7 mandatow poselskich 6 mandatow w okr?gach wyborczych i 1 mandat z listy ogolnopolskiej przy 1,18% głosow, oraz 1 mandat senatorski ( Gerhard Bartodziej )
• w 1993 ? 3 mandaty dla TSKN (i 0,44% głosow) i 1 mandat senatorski oraz 1 mandat poselski dla DFK
• w 1997 ? 2 mandaty (16,96% głosow na Opolszczy?nie, 0,39% w skali kraju)
• w 2001 ? 2 mandaty (13,62% głosow na Opolszczy?nie, 0,36% w skali kraju)
• w 2005 ? 2 mandaty (12,92% głosow w wojewodztwie opolskim , 0,29% w skali kraju)
• w 2007 ? 1 mandat (8,81% głosow w wojewodztwie opolskim, 0,20% w skali kraju)
• w 2011 ? 1 mandat (8,50% głosow w wojewodztwie opolskim, 0,19% w skali kraju)
• w 2015 ? 1 mandat (8,14% głosow w wojewodztwie opolskim, 0,18% w skali kraju)
• w 2019 ? 1 mandat (7,90% głosow w wojewodztwie opolskim, 0,17% w skali kraju)

J?zyk niemiecki w gminach i dwuj?zyczne nazwy miejscowo?ci [ edytuj | edytuj kod ]

J?zyk niemiecki (stan na 23 kwietnia 2012) wprowadzony jest jako pomocniczy w 22 gminach wojewodztwa opolskiego ( Biała , Bierawa , Chrz?stowice , Dobrodzie? , Dobrze? Wielki , Głogowek , Izbicko , Jemielnica , Kolonowskie , Komprachcice , Lasowice Wielkie , Le?nica , Murow , Proszkow , Radłow , Re?ska Wie? , Strzeleczki , Tarnow Opolski , Turawa , Ujazd , Walce , Z?bowice ^[9] ).

W 31 gminach wojewodztwa opolskiego i ?l?skiego wprowadzono 359 dodatkowych niemieckich nazw dla miast, wsi i ich cz??ci ^[10] ( Biała , Bierawa , Chrz?stowice , Cisek , Dobrodzie? , Dobrze? Wielki , Izbicko , Głogowek , Gogolin , Jemielnica , Kolonowskie , Komprachcice , Krzanowice , Lasowice Wielkie , Le?nica , Łubniany , Murow , Polska Cerekiew , Radłow , Re?ska Wie? , Rudnik , Pawłowiczki , Popielow , Proszkow , So?nicowice , Strzeleczki , Tarnow Opolski , Turawa , Ujazd , Walce , Z?bowice ).

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Mniejszo?? niemiecka w Polsce

• Morawcy
• Gminy dwuj?zyczne w Polsce
• Dwuj?zyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Alastair Rabagliati, Participation of the German and Belarusian Minorities within the Polish Political System 1989-1999 , Zakład Wydawniczy NOMOS, Krakow 2001.
• Dariusz Matelski, Niemcy w Polsce w XX wieku, PWN, Warszawa-Pozna? 1999.
• Dariusz Matelski, Krzysztof Pietkiewicz, Od Rzeczpospolitej wielu narodow do Rzeczpospolitej Polskiej ? Polakow , [w:] Mniejszo?ci narodowe na ziemiach polskich . Red. Krzysztof Pietkiewicz, Szreniawa 2018, s. 8?26.