Maria Jozefa Gerson-D?browska

Maria Gerson-D?browska podczas otwarcia wystawy w Towarzystwie Zach?ty Sztuk Pi?knych w Warszawie z okazji 100. rocznicy urodzin Wojciecha Gersona w czerwcu 1931
Data i miejsce urodzenia	24 sierpnia 1869 Warszawa
Data i miejsce ?mierci	21 stycznia 1942 Warszawa
Dziedzina sztuki	literatura , malarstwo , rze?biarstwo
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wiki?rodłach
Cytaty w Wikicytatach

Maria Jozefa Gerson-D?browska (ur. w 24 sierpnia 1869 w Warszawie ^[1] , zm. 21 stycznia 1942 tam?e) ? polska malarka, rze?biarka, pisarka, historyczka i krytyczka sztuki, publicystka oraz pedago?ka ^{[2]   [3]}   .

Działalno?? zawodowa [ edytuj | edytuj kod ]

Wykształcenie [ edytuj | edytuj kod ]

Uko?czyła gimnazjum K.Czarneckiej w Warszawie (1887) oraz kurs wychowania przedszkolnego ^[1] . Kształciła si? pod kierunkiem ojca (malarstwo i rysunek), a tak?e Hipolita Marczewskiego i Jana Wojdygi (rze?ba). Nast?pnie w 1895 roku podj?ła studia w Pary?u: w zakresie rze?by u Denysa Puecha oraz malarstwa w Academie Julian u Williama-Adolphe'a Bouguereau i Gabriela Ferriera w latach 1896?1898 ^[2]   .

Tworczo?? artystyczna i pedagogiczna [ edytuj | edytuj kod ]

Wystawiała od 1891 roku w salonach warszawskich, takich jak Towarzystwo Zach?ty Sztuk Pi?knych oraz Salonie Krywulta ^{[4]   [5]}   . Ponadto, jej prace były pokazywane tak?e w Pary?u, Lwowie i Krakowie. Wykonała m.in. tablic? pami?tkow? ustanowion? dla uczczenia Fryderyka Chopina w setn? rocznic? urodzin kompozytora (1910), ktora znajduje si? w Parku miejskim im. Adama Mickiewicza w Sanoku przy tzw. ?rodełku Chopina na połnocnym stoku parku ^{[6] [7]} . Na Wystawie Powszechnej w Pary?u w 1900 roku otrzymała br?zowy medal ^[3]   . Wi?kszo?? jej prac jest jednak obecnie zaginionych ? s? znane tylko z reprodukcji w owczesnej prasie ilustrowanej lub jedynie z tytułow ^[2]   . Jej tworczo?? rze?biarsk? Ewa Micke-Broniarek okre?la w nast?puj?cy sposob:

prace rze?biarskie Gersonowny cechuje d??enie do uchwycenia naturalnego ruchu postaci, w niektorych pobrzmiewa echa secesji: mi?kki, płynny modelunek, skłonno?? do dekoracyjnych układow fałd tkaniny lub bujnych kobiecych włosow, wreszcie liryczny, wyciszony nastroj całej kompozycji ^[3]   .

Od 1904 roku pracowała w szkole artystycznej A. Conti w Warszawie (dział rze?by), była tak?e nauczycielk? rysunku w warszawskich szkołach ?rednich ^[2]   .

Działalno?? społeczna [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1888?1914 pracowała w tajnym kole o?wiaty ludowej ^[1] , za? w latach 1901?1939 działała w Zwi?zku Teatrow Ludowych ? publikowała wowczas prace z zakresu sztuki i literatury scenicznej ^[2]   . Członkini Stowarzyszenia Artystek Polskich od momentu jego powstania w 1889 roku ^[2]   .

Tworczo?? literacka, krytyczna i dziennikarska [ edytuj | edytuj kod ]

Autorka cenionych utworow dla dzieci i młodzie?y, zwłaszcza utworow dramatycznych, przez ni? rownie? inscenizowanych w teatrach szkolnych. Wydała m.in.: Histori? prawdziw? o Grzesiu z Sanoka (z powie?ci J.I. Kraszewskiego) (1899) ^[8] , Obrazki historyczne uscenizowane (1911) ^[9] , Ba?? o krolowej Ro?y. Fantazja w 3 odsłonach (1924), Obrazy ?ywe (1920) ^[10] , Ubiory teatralne (1922), Wielcy arty?ci. Ich ?ycie i dzieła (1924), Polscy arty?ci. Ich ?ycie i dzieła (1927), Burek i jego przyjaciele (1908) ^[11] , Nasi przyjaciele (1936).

W latach 1918?1938 wspołpracowała rownie? z pras?, publikuj?c swoje teksty (z reguły artykuły i drobne utwory literackie) m.in. w ? Kobiecie Wspołczesnej ”, ? Tygodniku Mod i Powie?ci ”, ? Echu Muzycznym ” czy ?Teatrze Ludowym” ^[3]   . Zamieszczała rownie? utwory w prasie dla dzieci i młodzie?y ^[3]   .

?ycie prywatne [ edytuj | edytuj kod ]

Była cork? malarza Wojciecha Gersona i Natalii z Frydrychow. Siostra Jadwigi Gerson-Bobi?skiej ^{[2]   [3]}   . Od 9 czerwca 1903 roku była ?on? pisarza i nauczyciela Ignacego D?browskiego (1869?1932) ^{[12] [2]}   . Wykonała jego rze?b? portretow? na pomniku nagrobnym na cmentarzu Pow?zkowskim w Warszawie , gdzie tak?e została pochowana (kwatera 39-4-17,18) ^{[13] [14]} .

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Złoty Krzy? Zasługi (9 listopada 1931) ^[15]
• Medal 3 Maja

Dzieła ? malarstwo i rze?ba [ edytuj | edytuj kod ]

Zachowane:

• Medal z okazji 50-lecia ?mierci Fryderyka Chopina , 1899, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Portret Juliusza Słowackiego , 1894, popiersie, terakota, Muzeum Narodowe w Warszawie ^[3]  

Znane z reprodukcji lub fotografii w czasopismach lub innych wydawnictwach ^[16]   :

• W ucieczce do Egiptu (lub Ucieczka do Egiptu , gips, TZSP w Warszawie, 1898 i 1907) ? praca nagrodzona listem pochwalnym na konkursie TZSP w 1898 oraz honorow? wzmiank? na wystawie Societe des artistes francais w tym samym roku ^[3]  
• Portret (pastel przedstawiaj?cy kobiet? w fotelu, Salon Krywulta, 1899)
• Melancholia (rze?ba, Salon Krywulta ? Wystawa Artystek, 1900)
• Epitafium Jana Pankiewicza (ko?cioł popijarski w Warszawie, 1901)
• Madonna (Salon Krywulta - Wystawa Inauguruj?ca, 1900, pokazana tak?e w TZSP w 1900 oraz 1907)

Prace pokazywane w Towarzystwie Zach?ty Sztuk Pi?knych w Warszawie lub Salonie Krywulta i obecnie znane tylko z tytułow ^{[4]   [5]}   :

• Biust prof. Siwi?skiego (rze?ba, Salon Krywulta, 1892)
• Biust Czesława Makowskiego (płaskorze?ba, Salon Krywulta, 1892)
• Biust Czesława Makowskiego (rze?ba, Salon Krywulta, 1892)
• Głowa m??czyzny (terakota, TZSP w Warszawie, 1892, prac? wylosował Edward Chrzanowski)
• Merkury (Salon Krywulta, 1892)
• Portret chłopca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• Ranny (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• Popiersie starca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• Strzelec (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• Głowa Etiopki (TZSP w Warszawie, 1893),
• Goralka (TZSP w Warszawie, 1893),
• Baba J?dza (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894)
• Ammeris (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894)
• U?piona (gips, TZSP w Warszawie, 1894)
• Prorok (popiersie, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
• Fantazja (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
• Głowa kobiety (studium, terakota, TZSP w Warszawie, 1895)
• Pocałunek (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
• Mefistofeles (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
• Popiersie (terakota, TZSP w Warszawie, 1896)
• Projekt na nagrobek (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
• Statua kobiety (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
• Dziewczyna z kwiatkiem (gips, TZSP w Warszawie, 1896)
• Biust Adama Mickiewicza (TZSP w Warszawie, 1897)
• Portret Siwi?skiego (medal, gips, TZSP w Warszawie, 1897)
• Cztery rze?by pod kloszem (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
• ?w. Salomea (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
• Portret Mickiewicza (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
• Studium (gips, TZSP w Warszawie, 1898)
• Krolewna (terakota, TZSP w Warszawie, 1899)
• Medale Chopina (Salon Krywulta, 1899)
• Głowa m?ska (rze?ba, Salon Krywulta),
• Portret Zygmunta D?browskiego (TZSP w Warszawie, 1901)
• Medalion (TZSP w Warszawie, 1901)
• Dzieci (TZSP w Warszawie, 1903)
• Studium (TZSP w Warszawie, 1903)
• ?redniowieczna (TZSP w Warszawie, 1904)
• Portret p. M. D. (TZSP w Warszawie, 1904)
• Mieszczka krakowska (TZSP w Warszawie, 1904)
• Portret p. J. K. (TZSP w Warszawie, 1907)
• Portret p. J. D. (TZSP w Warszawie, 1907)
• Studium (TZSP w Warszawie, 1907)
• Piecz?tka (TZSP w Warszawie, 1907)
• Popielniczka (TZSP w Warszawie, 1907)
• Marleau [?] (TZSP w Warszawie, 1907)

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? . Warszawa: Wydawnictwo Głownej Ksi?garni Wojskowej, 1938, s. 133?134. [dost?p 2020-08-15].
• Ludwik Grajewski, Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX w. (do 1918 r.) , Warszawa 1972, s. 79.
• Ewa Micke-Broniarek, Maria Gerson-D?browska [nota katalogowa w:] Artystki polskie. Katalog wystawy , Muzeum Narodowe w Warszawie, red. Agnieszka Morawi?ska, Warszawa 1991, s. 162.
• Magdalena Pła?ewska, Warszawski Salon Aleksandra Krywulta (1880?1906) , ?Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1966, t. 10, s. 374.
• E. Sza?kowska, Gerson-D?browska Maria Jozefa , [w:] Słownik artystow polskich i obcych w Polsce działaj?cych. Malarze ? rze?biarze ? graficy , t. 2 [D-G], Wrocław ? Warszawa ? Krakow ? Gda?sk 1975, s. 316.
• Janina Wierci?ska , Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zach?ty Sztuk Pi?knych w Warszawie w latach 1860?1914 , Wrocław ? Warszawa ? Krakow 1969 (?rodła do dziejow sztuki polskiej, red. A. Ryszkiewicz, t. 14), s. 91.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Utwory Marii Gerson-D?browskiej w serwisie Polona.pl