Ten artykuł dotyczy piechoty tureckiej. Zobacz te?: janczary ? instrument d?wi?kowy oraz janczarka ? strzelba.

Janczarzy , tak?e janczarowie ( tur. yeniceri ? dosł. nowe wojsko ) ? doborowe oddziały piechoty tureckiej stanowi?ce trzon wojsk Imperium osma?skiego od XV do XIX wieku .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Zwyczaj tworzenia elitarnych oddziałow osobistej ochrony obcego pochodzenia i religii był powszechny w?rod muzułmanow ? przykładem s? egipscy mamelucy ; zwyczaj porywania dzieci był powszechny szczegolnie w?rod ghazich . Prawdopodobnie ju? w XIII wieku w ten sposob tworzono tak?e oddziały w Turcji ^[1] .

W 1329 roku sułtan Orchan wydał edykt o zorganizowaniu elitarnych oddziałow piechoty. Bra?cy ? pochodz?cy głownie z Bałkanow , ale rownie? z terenow dzisiejszej Ukrainy ? przymusowo przechodzili na islam . Byli oni hartowani fizycznie i uczeni sztuki wojennej. Najdorodniejszych kierowano do gwardii sułta?skiej. Trafiali si? w?rod nich tak?e Polacy. Jak pisał towarzysz?cy polskiemu posłowi do Stambułu poeta Samuel Twardowski :

Potem, w miar? rozrastania si? imperium, wraz z potrzeb? rozbudowy armii wprowadzono specjalny pobor dzieci (tzw. dewszirme ) od wszystkich chrze?cija?skich rodzin je zamieszkuj?cych. Co 5-7 lat odbywała si? branka, w czasie ktorej ka?da rodzina miała odda? w niewol? sułtanowi jednego syna. Jedynie rodziny posiadaj?ce jednego m?skiego potomka zwolnione były z tego obowi?zku. Preferowano chłopcow w wieku od 14 do 16 lat, ale brano tak?e w wieku 7 do 8 lat ^{[3] [4]} .

Najlepsi, wyłonieni w czasie ?wicze?, kierowani byli do gwardii przybocznej. Kwaterowali w koszarach odizolowani od społecze?stwa, po?wi?caj?c si? cały czas ?wiczeniom wojskowym. Tworzyli rodzaj bractwa ?ołnierskiego utrzymywanego ?elazn? dyscyplin?, owianego duchem muzułma?skiego fanatyzmu, ?yj?cego tylko z wojny. Ci, ktorzy do?yli wieku 45 lat, przechodzili na odpoczynek ^[4] .

Pocz?wszy od XV wieku szeregi janczarow stale rosły. Pod koniec tego wieku było ich 40 tysi?cy, w 1691 roku ju? 100 tysi?cy ^[5] . Cały korpus janczarow dzielił si? na 196 ort , czyli wspolnot wojskowych. Orty miały wspolny kocioł i wył?cznie mi?dzy siebie dzielili zdobycze wojenne.

Uzbrojeni byli w ro?norodne gatunki broni, lecz zawsze posiadali krotk? szabl? ( jatagan ), włocznie, sztylet ( kind?ał ) i pocz?tkowo łuk , zamieniony po?niej w pistolet a od 1566 roku w muszkiet . Walnie przyczynili si? do zwyci?stwa sułtana w bitwach pod Warn? oraz w czasie obl??enia Konstantynopola .

W po?niejszych wiekach, gdy zacz?ło brakowa? chrze?cija?skich bra?cow do oddziałow janczarskich, zacz?to wciela? ludno?? muzułma?sk? tureckiego pochodzenia. Spowodowało to, ?e oddziały te z fanatycznych jednostek wojskowych - całkowicie oddanych władcy - stały si? jedn? z głownych sił destabilizuj?cych pa?stwo. Wynosili na tron i obalali sułtanow ( Patrona Halil ) ^[4] .

W 1826 roku sułtan Mahmud II postanowił rozwi?za? korpus janczarski, ktory zbuntował si? na wie?? o edykcie władcy. Przeciwko janczarom wysłano wowczas artyleri? i spahisow . Wi?kszo?? janczarow zgin?ła, pozostali przy ?yciu zostali publicznie straceni.

Znani janczarzy [ edytuj | edytuj kod ]

• Sokollu Mehmed Pasza
• Sinan
• Yirmisekiz Mehmed Celebi
• Ulubatlı Hasan

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz hasło janczar w Wikisłowniku

• dej (stopie? wojskowy)
• jasyr
• masłok

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Janczarzy

• Janusz Pajewski: Bu?czuk i koncerz: Z dziejow wojen polsko-tureckich . Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
• PWN Leksykon: Wojsko, wojna, bro? . pod red. Marcina Kamlera. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN  83-01-13506-9 . brak strony w ksi??ce