Jan Emil Skiwski (ur. 13 lutego 1894 w Warszawie , zm. 2 marca 1956 w Caracas ) ? polski pisarz, publicysta, jeden z najwybitniejszych przedwojennych krytykow literackich.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Do 1918 roku przebywał w Rosji, gdzie w 1909 w Moskwie uko?czył gimnazjum. Pocz?tkowo był zwi?zany politycznie z obozem sanacyjnym ( BBWR i OZN ), nast?pnie zadeklarował si? jako zwolennik endecji .

W 1929 roku, Emil Skiwski porownał psychologizm dzieł Dostojewskiego do ?eromskiego i odmawiał temu drugiemu ?rozległej wiedzy o człowieku”, jak? posiadał Dostojewski. Podkre?lał te? dystans dziel?cy go nie tylko od autora Zbrodni i kary , ale i ?od wszelkiej na wysokim poziomie kultury psychologicznej i artystycznej tworzonej literatury”. Chciał tym samym pomniejszy? rang? autora Przedwio?nia , ktorego Skiwski nie lubił i krytykował z pozycji prawicowych ^[2] .

Członek polskiego PEN-Clubu od 1939 roku, wiceprzewodnicz?cy Zwi?zku Zawodowego Literatow Polskich. Po roku 1939 był zwolennikiem wspołpracy politycznej i wojskowej z Niemcami, wspołwydawc? gadzinowek ? Ster ”, ? Przełom ”, wydawanych przy poparciu Niemcow. Zwolennik wspołdziałania z Niemcami przeciwko Sowietom. W kwietniu 1943 roku, podobnie jak inni literaci: Ferdynand Goetel i Jozef Mackiewicz przebywał w Katyniu , gdzie był ?wiadkiem ekshumacji polskich oficerow zamordowanych przez Sowietow.

W lutym 1945 roku Skiwski wraz z rodzin?, uciekaj?c przed wkraczaj?c? do Krakowa Armi? Czerwon? , udał si? do Wrocławia, a stamt?d do siedziby Hansa Franka w Neuhaus (obecnie dzielnica Schliersee ) niedaleko Monachium . Po?niej Skiwski przybył do austriackiego miasteczka Kufstein , gdzie doczekał wkroczenia wojsk ameryka?skich. Nast?pnie przebywał wraz z rodzin? w tamtejszym obozie prowadzonym przez francuskie władze okupacyjne, a tak?e w obozie dla przesiedle?cow w Wildflecken . Latem 1946 Skiwski udał si? do Włoch w zamiarze wyemigrowania z Europy . We Włoszech skontaktował si? z płk. B?kiewiczem, szefem II Oddziału II Korpusu Polskiego , ktory przekazał go do dyspozycji wojsk brytyjskich. W rezultacie Skiwski, jako Jan Rogalski został osadzony w obozie dla je?cow niemieckich w Rimini , gdzie sp?dził blisko rok. Po wyj?ciu z obozu rodzina Skiwskich udała si? do Wenezueli . Skiwski pierwotnie planował emigracj? do Kanady , lecz władze tego kraju odmowiły jego przyj?cia. Po przybyciu do Ameryki Południowej , Skiwscy (a w zasadzie Rogalscy) zostali umieszczeni w obozie El Trompillo koło Valencii , sk?d wyjechali do Caracas ^[3] .

25 czerwca 1945 roku prokurator Specjalnego S?du Karnego w Krakowie Roman Martini postanowił wszcz?? dochodzenie w sprawie przeciwko Skiwskiemu i Goetlowi o ?działaniu na szkod? Pa?stwa Polskiego we wspołpracy z niemieckimi władzami okupacyjnymi”. Podstaw? wydania nakazu aresztowania była najprawdopodobniej wiedza obu naocznych ?wiadkow ekshumacji na temat morderstw popełnionych przez NKWD na oficerach polskich, internowanych w obozie w Kozielsku i zamordowanych w lesie katy?skim ^[4] . 13 czerwca 1949 roku Jan Emil Skiwski został zaocznie skazany przez S?d Okr?gowy w Krakowie, na podstawie Dekretu PKWN z 31 lipca 1944 roku, na do?ywocie oraz utrat? praw obywatelskich i publicznych, za ?wspołprac? z okupacyjn? pras? niemieck? wydawan? w j?zyku polskim”. Zdaniem oskar?aj?cych, prokuratorow Auscalera i Czuczkiewicza , było to ?konsekwencj? jego przedwojennej antydemokratycznej i wrogiej wobec Zwi?zku Sowieckiego postawy” ^[5] .

Na emigracji w Wenezueli pracował w Biblioteca Nacional w Caracas, gdzie kompletował dział polski. Aktywnie brał udział w pracach Centralnego Komitetu Uchod?cow ( El Central Comite de los Refugiados en Venezuela ), w ktorym reprezentował emigrantow narodowo?ci polskiej, czeskiej, słowackiej, litewskiej, ukrai?skiej i w?gierskiej ^[6] . Publikował tak?e w ? Kulturze ” paryskiej pod pseudonimami: ?Karol Ignacy Hołobocki”, ?Rogall”. Zmarł 2 marca 1956 roku w Caracas w Wenezueli w zapomnieniu i został pochowany pod przybranym nazwiskiem Jan Rogalski.

Wszystkie jego utwory obj?te były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce , podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek ^[7] .

W roku 1999 ukazał si? zbior jego tekstow Na przełaj i inne szkice o literaturze i kulturze ^[8] , w 2014 tom To, o czym si? nie mowi. Szkice polityczne z lat 1946?1956 ^[9] , w 2020 zbior Umieraj?ce miasto. Opowiadania i wspomnienia ^[10] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Feliks Burdecki
• Jozef Mackiewicz
• Ferdynand Goetel
• zbrodnia katy?ska

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Maciej Urbanowski, Człowiek z gł?bszego podziemia: ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego , Wydawnictwo Arcana, Krakow 2003.
• Jakub Beczek, Dialektyka mitu. Par? uwag o Jana Emila Skiwskiego emigracyjnym dyskursie politycznym , [w:] Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania , red. Hanna Gosk, Andrzej Stanisław Kowalczyk, Warszawa 2005.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• To, o czym si? nie mowi. Szkice polityczne z lat 1946?1955