Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 pa?dziernika 1864
Warszawa

Data i miejsce ?mierci

26 lutego 1910
Gora Kalwaria

Multimedia w Wikimedia Commons

Jadwiga Dawid ze Szczawi?skich (ur. 1 pa?dziernika 1864 w Warszawie , zm. 26 lutego 1910 w Gorze Kalwarii ) ps. Wojciech, Kłos ? post?powa działaczka o?wiatowa i społeczna, publicystka, zało?ycielka Uniwersytetu Lataj?cego .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Uko?czyła ze złotym medalem II Gimnazjum ?e?skie w Warszawie (1880) [1] . Po zdaniu nauczycielskiego egzaminu pa?stwowego pracowała jako nauczycielka j?zyka polskiego w II Gimnazjum ?e?skim w Warszawie [2] . Zwi?zała si? wowczas ze ?rodowiskiem post?powych działaczy zgrupowanych wokoł pisma ?Prawda” prowadzonego przez Aleksandra ?wi?tochowskiego . W jej domu bywali wybitni przedstawiciele tej grupy jak Mieczysław Brzezi?ski , Jozef Karol Potocki , Jan Ludwik Popławski , Adam Zakrzewski i inni [1] . Pod ich wpływem podj?ła intensywn? działalno?? o?wiatowo-wychowawcz? w rezultacie czego została zwolniona z gimnazjum i musiała podj?? prac? w ?e?skich prywatnych pensjach w Warszawie [1] . Zbli?yła si? wowczas do ruchu socjalistycznego b?d?c zarazem bardzo aktywna w ruchu kobiecym, m.in. prowadz?c biuro po?rednictwa pracy dla kobiet [2] . Jednocze?nie sama intensywnie uzupełniała wiedz?, m.in. ucz?szczaj?c na tajne komplety na ktorych wykładali Jozef Siemaszko , Stanisław Norblin , Piotr Chmielowski i Władysław Smole?ski [3] . W rezultacie tych do?wiadcze? w 1885 na bazie dotychczas działaj?cych tajnych kursow zorganizowała dla kobiet nie dopuszczonych wowczas w Rosji na wy?sze uczelnie ? tajn? szkoł? wy?sz? pod nazw? Uniwersytet Lataj?cy [3] [4] [5] . Dzi?ki jej energii a tak?e wci?gni?ciu do wspołpracy najwybitniejszych polskich naukowcow przebywaj?cych w Warszawie wkrotce zmienił si? w sprawnie działaj?c? uczelni? prowadz?ca zaj?cia na bardzo wysokim poziomie [5] . Uczelni?, do ktorej rownie? ucz?szczali m??czy?ni, uko?czyła cała rzesza wybitnych kobiet na czele z Mari? Skłodowsk?-Curie . Po dwudziestu latach działalno?ci w 1906 Uniwersytet przekształcił si? w jawnie działaj?ce Towarzystwo Kursow Naukowych .

W 1890 zorganizowała w Warszawie pierwsz? Czytelni? Dzieł i Pism Naukowych (obecnie Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy ) [6] Osobi?cie zajmowała si? codziennym funkcjonowaniem placowki ? zdobywała ksi??ki, prenumerowała czasopisma, a przede wszystkim pozyskiwała fundusze poprzez organizowanie odczytow, koncertow i balow dobroczynnych. Nara?ała si? przy tym na kary administracyjne, Udzielała si? tak?e w Kobiecym Kole O?wiaty Ludowej [7] . We wsi Tokary pod Płockiem zało?yła szkoł? koszykarstwa dla ludu [8] , w ktorej nauczano literatury, historii i geografii w j?zyku polskim . W tym czasie wspołpracowała z "Przegl?dem Pedagogicznym" ? gdzie poznała Jana Władysława Dawida , z ktorego wyszła za m?? w 1893. Obydwoje zostali w styczniu 1894 aresztowani przez policj? rosyjsk? i uwi?zieni w X Pawilonie cytadeli warszawskiej, pod zarzutem kolportowania dzieł zakazanych. Kiedy udało im si? wyj?? na wolno?? okazało si?, ?e zostali usuni?ci z zarz?du Uniwersytetu Lataj?cego . Był to du?ej mierze rezultat trwaj?cego od 1890 sporu pomi?dzy Dawidow? a reszt? członkow zarz?du głownie o sposob finansowania uczelni ale tak?e o arbitralny sposob podejmowania przez ni? decyzji. Wydaje si? te?, ?e pewny udział w sprawie miały tak?e jej radykalne pogl?dy [9] . W 1898 Dawidow usuni?to tak?e z zarz?du Czytelni i redakcji ?Przegl?du Pedagogicznego” [2]

W 1900 roku po obj?ciu przez Dawida redakcji ?Głosu” prowadziła administracj? tego pisma, a od marca do maja 1905, kiedy jej m?? przebywał w Wiedniu , tak?e redakcj? [2] . Pozostawała tak?e czynn? w działalno?ci o?wiatowej i społecznej. Uznaj?c konieczno?? przeprowadzenia reformy szkolnictwa ?e?skiego w Krolestwie wyjechała na krotko do Francji , gdzie zapoznała si? m.in. z rezultatami działalno?? tzw. szkoł wzorcowych [1] . Wspołredagowała wraz z m??em ?Przegl?d Społeczny” (1906?1907), a nast?pnie jego kontynuacj? ? ?Społecze?stwo” (1907?1910) [2] . Przez całe ?ycie walczyła o rownouprawnienie kobiet i dost?p ka?dego człowieka do o?wiaty [3] . Niedoceniana przez wspołpracownikow a tak?e zm?czona walk? o podstawy egzystencji, ktor? prowadziła od najmłodszych lat, popełniła samobojstwo [3] . Pochowana na cmentarzu Pow?zkowskim (kwatera 252-5-19) [10] .

Prace [ edytuj | edytuj kod ]

Artykuły [ edytuj | edytuj kod ]

Była autork? ponad 30 artykułow zamieszczanych w "Przegl?dzie Pedagogicznym", "Głosie, "Przegl?dzie Społecznym" i "Społecze?stwie" [2] [11] [12] . M.in. opulikowała:

  • Bezrobocie szwaczek, ?Przegl?d Społeczny”, 1907, nr 15.
  • Kobiety w parlamencie, ?Przegl?d Społeczny”, 1907, nr 13 i 14.
  • O potrzebie zało?enia biblioteki publicznej w Warszawie, ?Głos”, 1901, nr 10.
  • Ratujmy siły!, ?Głos”, 1901, nr 1.
  • Przegl?d naukowy i etyczny: Grabarze społeczni, ?Głos”, 1900, nr 43.

Broszury i ksi??ki [ edytuj | edytuj kod ]

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Pochodziła ze zubo?ałej rodziny szlacheckiej herbu Prawdzic. Urodziła si? jako corka urz?dnika kolejowego Alberta Wojciecha Szczawi?skiego i Bronisławy z Gumbrychtow [7] [2] . Miała rodze?stwo: siostry Helen? (1871-1931) [13] ? ?on? kompozytora Henryka Melcera Szczawi?skiego (1869-1928) [14] [15] i Wand? Mari? (1866-1955), ktora była lekarzem i biologiem [16] oraz brata Gustawa Stefana Szczawi?skiego (1874-1937) [17] [11] , działacza społecznego, wydawc? Przegl?du Społecznego [18] . W roku 1889 zawarła zwi?zek mał?e?ski z pedagogiem i psychologiem Janem Władysławem Dawidem [19] [3] [12] [19] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d Walentyna Nagorska , Dawidowa Jadwiga ze Szczawi?skich (1863-1910), Polski Słownik Biograficzny , t. 4, s. 463-464
  2. ↑ a b c d e f g Alicja Pacholczykowa, Dawidowa Jadwiga ze Szczawi?skich (1863-1910), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego , t. 1, Warszawa 1978, s. 402
  3. ↑ a b c d e Dorota   Kuszy?ska , Tryptyk Dawida. Cz??? 1 Jan Władysław Dawid ? ?ycie (nie)znane [online], 26 marca 2017 [dost?p 2017-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-27] .
  4. ↑ Ewa   Furgał , Natalia   Sarata , Kobiety w polskim ?yciu politycznym.Informator [online], 2009, s. 13 [dost?p 2017-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-28], Cytat: 1883 ? Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa tworzy tajne kursy dla kobiet, od 1885 roku działaj?ce jako tzw. Uniwersytet Lataj?cy. .
  5. ↑ a b Jozef Mi?so , Tajne nauczanie w Krolestwie Polskim w ?wietle dokumentow władz rosyjskich, "Rozprawy z dziejow o?wiaty" t. 33, 1990, s. 62-74, wersja elektroniczna
  6. ↑ Zapraszamy do ogl?dania wystawy po?wi?conej Jadwidze Szczawi?skiej-Dawidowej ? Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy ? Biblioteka Głowna Woj. Mazowieckiego [online], www.koszykowa.pl [dost?p 2017-12-28] .
  7. ↑ a b Agnieszka Muszczy?ska, Nieodkryte karty z ?ycia Jadwigi Szczawi?skiej, "Biografistyka Pedagogiczna" Rok 2 (2017) nr 1, s. 83-97 DOCPlayer ? wersja elektroniczna
  8. ↑ Mateusz   Perowicz , Siłaczki z Warszawy. Sylwetka Kobiecego Koła O?wiaty Ludowej | Jagiello?ski24 [online] [dost?p 2017-12-28] ( pol. ) .
  9. ↑ Bohdan Cywi?ski , Rodowody niepokornych, Warszawa 1971, s. 66-67
  10. ↑ Cmentarz Stare Pow?zki: JADWIGA DAWIDOWA , [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dost?p 2020-02-22] .
  11. ↑ a b Maria   Stokowa , ?Przegl?d Społeczny”: 1906-1907 : bibliografia zawarto?ci ; Społecze?stwo: 1907-1910 : bibliografia zawarto?ci , 1954 .
  12. ↑ a b Justyna   Myszkowska , Listy do Jana Władysława Dawida : (marzec ? kwiecie? ? maj 1905) / Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa ; z r?kopisu do druku przygotowała, wst?pem i komentarzami opatrzyła Justyna Myszkowska , Warszawa: Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy ? Biblioteka Głowna Wojewodztwa Mazowieckiego, 2017, ISBN  978-83-87407-29-2 .
  13. ↑ Marek Jerzy   Minakowski , Helena Szczawi?ska ze Szczawina Małego h. Prawdzic [online], Sejm-Wielki.pl [dost?p 2017-12-28] .
  14. ↑ M.J.   Minakowski , M.J. Minakowski, Genealogia potomkow Sejmu Wielkiego [online], Cytat: M?? (?lub: w roku 1894, Warszawa, par. ?w. Aleksandra): Henryk Melcer, bohater PSB 1869-1928 (Rodzice: Karol Melcer 1840 & Zofia Bronisława Bochenek 1840) .
  15. ↑ Magdalena   Bajer , Melcerowie Szczawi?skie Stromengerowie [online], Cytat: Z po?lubion? w roku 1894 Helen? Szczawi?sk? wyjechał do Helsinek na stanowisko profesora wy?szego kursu pianistyki w konserwatorium. Tam przyszła na ?wiat pierwsza z trzech corek, Wanda. .
  16. ↑ Stanisław Tadeusz Sroka , Szczawi?ska Wanda (1866-1955), Polski słownik biograficzny , t. 47, s. 186?187, iPSB ? wersja elektroniczna
  17. ↑ Marek Jerzy   Minakowski , Gustaw Stefan Szczawi?ski ze Szczawina Małego h. Prawdzic [online], Sejm-Wielki.pl [dost?p 2017-12-28] .
  18. ↑ Stefan. Red.   Szczawi?ski , Przegl?d Społeczny. Tygodnik naukowo-literacki, społeczny i polityczny. 1906, nr 34 , 3 listopada 1906 [dost?p 2017-12-28] ( ang. ) .
  19. ↑ a b Marek Jerzy   Minakowski , Jadwiga Szczawi?ska ze Szczawina Małego h. Prawdzic [online], Sejm-Wielki.pl [dost?p 2017-12-28] .

Literatura [ edytuj | edytuj kod ]

  • Walentyna Nagorska , Dawidowa Jadwiga ze Szczawi?skich (1863-1910), Polski Słownik Biograficzny , t. 4, s. 463-464
  • Alicja Pacholczykowa, Dawidowa Jadwiga ze Szczawi?skich (1863-1910), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego , t. 1, Warszawa 1978, s. 402
  • Stanisław Jedlewski , Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa post?powa działaczka o?wiatowa przełomu XIX i XX wieku, ?Studia do Dziejow O?wiaty”, 3 (1956) s. 364?318.
  • Agnieszka Muszczy?ska, Nieodkryte karty z ?ycia Jadwigi Szczawi?skiej, "Biografistyka Pedagogiczna" Rok 2 (2017) nr 1, s. 83-97 DOCPlayer ? wersja elektroniczna
  • Janina Mackiewicz-Wojciechowska, Uniwersytet ?Lataj?cy”: karta z dziejow tajnej pracy o?wiatowej, Warszawa 1933
  • Bohdan Cywi?ski , Rodowody niepokornych, Warszawa 1971,
  • Justyna Myszkowska, Jadwiga Szczawi?ska-Dawidowa. ?Pionierce ?wietlanej przyszło?ci”. Tom 1. Mowa ruin. Testament czynu. Opowie?? o Szczawi?skich herbu Prawdzic . Warszawa 2023.
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jadwiga_Szczawi?ska-Dawidowa&oldid=71786712 ”