Jozef Englich

Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1874 ?rem , Prowincja Pozna?ska , Krolestwo Prus
Data i miejsce ?mierci	22 grudnia 1924 Pozna? , Polska
Minister skarbu
Okres	od 16 stycznia 1919 do 4 kwietnia 1919
Poprzednik	Władysław Byrka (p.o.)
Nast?pca	Stanisław Karpi?ski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jozef Englich (ur. 14 stycznia 1874 w ?remie , zm. 22 grudnia 1924 w Poznaniu ) ^[1] ? polski działacz gospodarczy i społeczny, prawnik, minister skarbu II Rzeczypospolitej , członek Rady Centralnego Zwi?zku Polskiego Przemysłu, Gornictwa, Handlu i Finansow w 1920 roku ^[2] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Był synem nauczyciela gimnazjalnego Gustawa i Stanisławy z Michałowskich. Uko?czył gimnazjum w Gda?sku , studiował nast?pnie prawo w Berlinie , Monachium , Wrocławiu i Krolewcu . Uzyskawszy stopie? doktora praw, zdał egzamin referendarski i podj?ł prac? w s?dzie w Koronowie ^[3] . W 1901 r. pomy?lnie przyst?pił do egzaminu asesorskiego. Przeniosł si? do Bydgoszczy , gdzie został s?dzi?, a po?niej adwokatem. Od 1909 r. publikował w ?Poradniku dla Społek” wyja?nienia odnosz?ce si? do prawnych aspektow funkcjonowania społdzielni, doradzał rownie? w tym czasie ks. Piotrowi Wawrzyniakowi . Rok po?niej z nim oraz Sewerynem Samulskim i Antonim Seyd? zało?yli Zwi?zek Fabrykantow na Rzesz? Niemieck? w Poznaniu, ktory miał sta? si? zrzeszeniem skupiaj?cym polskich przemysłowcow działaj?cych w Wielkopolsce ^[4] . W 1911 r. przeniosł si? do Poznania, gdzie został członkiem dyrekcji Banku Zwi?zku Społek Zarobkowych . Jako zwolennik rozwoju przemysłu polskiego w zaborze pruskim, doprowadził do utworzenia w 1915 r. odr?bnej od kierowanej przez siebie instytucji Społki dla Popierania Przemysłu, ktora miała gromadzi? ?rodki finansowe na wspieranie powstawania nowoczesnych zakładow przemysłowych ^[4] . Englich, ju? jako prezes banku, doprowadził do sfinansował powstanie pi?ciu nowych przedsi?biorstw przemysłowych w Wielkopolsce, a tak?e podniesienie kapitału akcyjnego Zakładow H. Cegielskiego w Poznaniu . Bank wszedł te? na rynek kredytowy Krolestwa Polskiego , gdzie utworzył fili? w Warszawie. Wskutek wynikaj?cych z ewakuacji Rosjan problemow tamtejszych instytucji kredytowych Bank Zwi?zku Społek Zarobkowych w Poznaniu stał si? u schyłku wojny najsilniejsz? instytucj? finansow? na ziemiach polskich ^[3] .

W latach 1913?1914 pełnił rownie? funkcj? redaktora naczelnego organu społki ?Fabrykant”.

Wielka Wojna i II Rzeczpospolita [ edytuj | edytuj kod ]

Pod koniec wojny, w pa?dzierniku 1918 r. został zaproszony do powołanego przez Rad? Regencyjn? gabinetu Jozefa ?wie?y?skiego w randze ministra skarbu. Jego głownym zadaniem miało by? przygotowanie do emisji po?yczki wewn?trznej, jednak ju? 4 listopada gabinet podał si? do dymisji, co przekre?liło plany nowego ministra ^[4] .

11 listopada wraz z dyrektorem Banku Towarzystw Społdzielczych w Warszawie Stanisławem Karpi?skim przej?ł w imieniu władz powstaj?cego pa?stwa polskiego Zarz?d Polskiej Krajowej Kasy Po?yczkowej, pełni?cej funkcj? banku centralnego terenow byłego Krolestwa Polskiego. Natomiast 5 dni po?niej został mianowany ministrem skarbu w rz?dzie Ignacego Jana Paderewskiego ^[4] . Englich za problem podstawowy nowo powstaj?cej Polski uznał nierownowag? bud?etow?, z ktor? zamierzał walczy? za pomoc? zaci?gania po?yczek zagranicznych i wewn?trznych, a w momencie trudno?ci w ich pozyskaniu, zapowiedział oparcie walki z deficytem na wpływach podatkowych. Planował wprowadzenie w byłym zaborze rosyjskim podatku dochodowego, co pozwoli? miało na zasadnicz? reform? podatkow? we wszystkich cz??ciach pa?stwa i stworzenie jednolitego systemu dostosowanego. Englich jako minister deklarował d??enie do nieobci??ania nadmiernego warstw ludno?ci słabszej ekonomicznie. Z drugiej strony realia gospodarki bud?etowej pokazywały, ?e to jednak na podatkach po?rednich opiera? si? miały wpływy skarbowe, czego potwierdzeniem stał projekt ustawy skarbowej na pierwsze połrocze 1919 r. Zapisana w nim struktura dochodow z danin publicznych w zdecydowanej wi?kszo?ci oparta została na podatkach po?rednich, ktore obj?? miały 42% wpływow. Ł?cznie z dochodami z monopoli skarbowych, tak?e b?d?cych form? opodatkowania spo?ycia, obejmowały a? 69% ogołu preliminowanej kwoty dochodow, podczas gdy podatki bezpo?rednie przynie?? miały ledwie 23% wpływow ^[3] . W praktyce polityki skarbowej Englich musiał si? zatem oprze? na nadzwyczajnych ?rodłach dochodu. Potwierdzeniem tego stały si? dekrety Naczelnika Pa?stwa z 19 stycznia 1919 r. o poborze jednorazowej daniny od nieruchomo?ci i maj?tkow w kapitale oraz dwa akty wydane 5.02.1919 r. o jednorazowym podatku maj?tkowym oraz podatku od zyskow wojennych. Wprowadzone w ten sposob daniny nie przyniosły wprawdzie oczekiwanych efektow , warto jednak dostrzec, ?e były to jedyne dotycz?ce podatkow akty prawne o randze ustaw wydane w całym roku 1919. Nadzwyczajne ?rodła dochodowe bud?etu uzupełnia? miały tak?e instrumenty niepodatkowe, czyli uchwalona 26.03.1919 r. po?yczka przymusowa oraz pozostaj?ca w sferze planow, ale niezmiennie budz?ca wielkie nadzieje, po?yczka zagraniczna. Ostatecznie minister musiał si?gn?? po jedyne w istniej?cych warunkach realne ?rodło uzupełniania wpływow do bud?etu, jakim były po?yczki w Polskiej Krajowej Kasie Po?yczkowej. W okresie jego urz?dowania zadłu?enie skarbu w tej instytucji wzrosło blisko dwukrotnie ^[4] .

Minister Englich podj?ł rownie? zabiegi w kwestii systemu walutowego. Efektem tego został wydany dekret Naczelnika Pa?stwa z 5.02.1919 r. w przedmiocie jednostki monetarnej waluty polskiej ustanawiaj?cy now? walut? jednego lecha dziel?cego si? na 100 groszy. Sejm Ustawodawczy przyj?ł 28.02.1919 r. ustaw? w sprawie nazwy monety polskiej, lecz z przemianowaniem przyszł? walut? na złotego. Minister skarbu poparł ustaw? ^[3] .

Englich odszedł z ministerstwa 4.04.1919 r., powracaj?c przy tym na stanowisko dyrektora Banku Zwi?zku Społek Zarobkowych w Poznaniu, w 1920 r. został prezesem dyrekcji jednostki, a w maju 1922 r. prezesem rady nadzorczej ^[4] . Za jego prezesury bank szeroko rozwin?ł sie? swoich oddziałow zarowno w Polsce, jak i za granic?, otwieraj?c oddziały w Pary?u i Nowym Jorku. Ponadto kontynuował działalno?? gospodarcz? ? wchodził w skład rad nadzorczych wielu społek, m.in. Towarzystwa Akcyjnego H. Cegielski , Towarzystwa Przemysłu Naftowego Bracia Nobel w Polsce Społka Akcyjna, Towarzystwa Akcyjnego ?Kabel Polski” . Były minister skarby przyczynił si? tak?e do zało?enia Towarzystwa ?eglugi Morskiej ?Orzeł Biały” (jego statkowi nadano nazw? ?Jozef Englich”) ^[5] . Zasiadał w tym okresie z ramienia Banku Zwi?zku Społek Zarobkowych we władzach wielu przedsi?biorstw, wszedł tak?e do władz Centralnego Zwi?zku Polskiego Przemysłu, Gornictwa, Handlu i Finansow.

Członek honorowy korporacji akademickiej K! Posnania ^[6] .

W kadencji 1922?1925 był radnym Radny miasta Poznania ^[4] .

Zmarł 22 grudnia 1924 roku. Został pochowany na Cmentarzu ?w. Marcina przy ul. Bukowskiej (Cmentarz Nowomarci?ski) w Poznaniu ^[7] . Jego grob został zlikwidowany najprawdopodobniej jeszcze w czasie II wojny ?wiatowej wraz z likwidacj? cmentarza prowadzon? przez Niemcow lub ju? po wojnie, kiedy ten teren przeznaczono pod rozwoj Mi?dzynarodowych Targow Pozna?skich ^[8] . Symbolicznie został upami?tniony na grobie rodzinnym na cmentarzu Parafii Matki Bo?ej Bolesnej w Gdyni-Orłowie (kwatera VII/20/17) ^[3] .

?ycie prywatne [ edytuj | edytuj kod ]

Jego ?on? była Melania z domu Kantak, z ktor? miał pi?cioro dzieci, corki Janin? (ur. 1902), Wiesław? (ur. 1904) i Danut? (ur. 1915) oraz synow Rocha (ur. 1908, zm. 1911) i Bogdana (ur. 1912).

Publikacje [ edytuj | edytuj kod ]

• Siły gospodarcze Krolestwa Polskiego (1917)
• Społka dla popierania przemysłu (1915)
• Wra?enia z podro?y do Ameryki (1924)

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Krzy? Komandorski z Gwiazd? Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1924) ^[9]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Marian S. Rum, Jozef Englich , w: Wielkopolski słownik biograficzny , Warszawa-Pozna? 1981.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Zbigniew Landau: Minister skarbu Jozef Englich (proba biografii). ??l?ski Kwartalnik Historyczny. Sobotka” 1979 . sobotka.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-29)].
• Jozef Englich ? publikacje w bibliotece Polona