??? ???
, ???????? ??? '??
????? ?? ???
,
????
?? ??-????
????
??
????? ???
??, ??? ??
????? ???
??? ??? ???
??? ??? ?? ?????
???? ???????? ???????? ????? ???? ????? ?? ??? ????? ?? ????? ?????? ?? ????????? ??? ?? ?????-????-?-???? ??????? ????? ???? ????? ??, ??? ?? ??? ????? ?? ???
?????????
?? ???? '?? ????? ??? ??? ??? ??? ?????? ????? '?? ???? ?????? ??? ????? ????. ???
???? ???
,
???? ?????
?? ??? ??? ??????? ???? ????? ???
???? ?? ???????
????? ???? ???? ?? ??? ?? ??? ??? ??? ????????? 552 ??
[1]
(??????? ????, 1950 ????, ?? 500 ??)? ?????? ????, ??? ???? 543 ????? ?? ?? 543 ??? ???? ?? ??????? ??? ??? ??? ??? ?? ??? ????? ?????? ??? 1952 ??? 2020 ?? ??????, ???? ?? ????????? ?????
???? ?????
?? ???? '??
?????-??????
??????? ?? 2 ???? ??????? ??? ?? ?????? ???? ??? ??, ??? ??? ????? 2020 ???? 104??? ???????? ??? ???, 2019 ????? ??? ?? ????? ??? ???
[2]
[3]
???? ???? ???? ??? ??? ?? 888 ????? ???
[4]
???? 131 ????? (24.03%) ???????? ?????? (84) ??? ???????? ??????? (47) ?? ?????????? ?? ??????? ??? ??? ?? ???? ???? ????????? ?? 10% ??? ??? ???, ???? ??? ???? ??? ???? ?? ?????, ???? ????? ?????? ?? ??????? ???? ??? ??? ????? ?? ??? ???? ???? ????? ??? ???????, ???? ???????? ?? ?????? ??? ??? ??, ?? ???? ???
????
????? ?????? ??? ?????? ????? ????? ?? ???? ???
[5]
[6]
????? ?????? ?? ???? '?? ?? ????? ???? ?? ???? ???????? ?????? ????? ??? ??? ?????? ???? ??????? ??? ??? ????? ?? ??? ????? ???? ????? ??, ??? ?? ???? ??? 2011 ???? ???? ?? ???
[7]
?? ????? ???? ?????? ??????? ???????? ?? ???? '?? ????? ???? ????? ?? ??? ??? ?? ????? ?? ?? ?????? ?????? ???????? ??? ?????????? ??? ?? ??? ???????? ??? ??? ???? ?????? ?? ????? ?? ?????? ??? 1976 ???? ?????? ?? ????? ??? ?? ?? ???? ???? ?? ???? ???
[8]
17??? ??? ???
?? 2019 ???? ???? ?? ?? ??? ??? ??? ?? ????? ???
[9]
??? ??? ?? ???? ????????? ????,
??? ??? ????
??, ????? ???? ???? ???? ?? ????? ???? ???
[10]
??????
[
????
]
????? ??-???????
?? ??? ???? ????? 1858 ??? 1947 ??? ???????? ????? ???? ??? ?? ???? ?????, ???? ?? ??? ?? ????? ?? ????? ????? ???????? ???? ?? ???? ???? ???? ????? ?? ????? ????? ??-???????, ??? ???? ?? ??????? ?? ?????, ???? ???? ??? ???????? ????? ?? ??? ????? ??? ??, ??? ???? ???????? ????? ?? ??? ??????? ????? ??? ?????? ????? ??? 1861 ??? ????? ??????? ?? ?????? ???? ?? ??? ???? ???????? ????? ?? ????? ??? ???-?????? ????? ????? ????? ??? ?????? ????? ??? 1892 ?? ???????? ???? ?? ???? ?????? ???? ????? ?????? ?? ?????? ???? ??? ????? ??????? ???? ??????? ???? ???? ???? ???? ????? ????? ????? ?? ????? ???? ??????? ?? ????????? ??? ????? ?? ????? ?? ????? ???? ?? ????
?????? ????? ??? 1909
?? ??? ??????? ??? ???-??? ??????? ???? ????? ?????? ???? ????? ??? 1919 ?? ???????? ???? ??????? ?? ???????? ?? ??? ?????? ????, ?????? ????? ??? ?? ?????? ????, ??? ??
???? ???, ???? ?????,
1927 ???? ????? ????
???? ????? ??? 1935
?? ????? ??????????? ???? ???? ??? ???? ???? ??? ???? ????? ?? ??????? ????? 18 ????? 1947 ??? ???????? ????????? ????? ??? ???? ?? ?????? ??????????? ??? 1947 ?? ???????? ????? (??? ???? ??????? ????? ???? ??) ??? ?? ???? ????? ??????, ???? ??? ???????? ???? ??? ??????
????? ??-??????? ?? ??? ???? ????? 1858 ??? 1947 ??? ???????? ????? ???? ??? ?? ???? ?????, ???? ?? ??? ?? ????? ?? ????? (???? ????? ?? ???) ?? ?????? ?? ??? ????? ???????? ???? ?? ???? ???? ???? ????? ?? ????? ????? ??-???????, ??? ???? ?? ??????? ?? ?????, ???? ???? ??? ???????? ????? ?? ??? ????? ??? ??, ??? ???? ???????? ????? ?? ??? ??????? ????? ??? ?????? ??????? ??? 1861 ??? ????? ??????? ?? ?????? ???? ?? ??? ???? ???????? ????? ?? ????? ??? ???-?????? ????? ????? ????? ??? ?????? ????? ??? 1892 ?? ???????? ???? ?? ???? ?????? ???? ????? ?????? ?? ?????? ???? ??? ????? ??????? ???? ??????? ???? ???? ????? ????? ????? ????? ?? ????? ???? ??????? ?? ????????? ??? ?????, ????? ?? ????? ???? ???, ??? ???? ???? ???? ?????? ????? ??? 1909 ?? ??? ??????? ??? ???-??? ??????? ???? ????? ?????? ???? ????? ??? 1919 ?? ???????? ???? ??????? ?? ???????? ?? ??? ?????? ????, ?????? ????? ??? ?? ?????? ????, ??? ?? ???? ???, ???? ?????, 1927 ???? ????? ??? ??????? ??? ???
???? ????? ??? 1935 ?? ????? ??????????? ???? ???? ??? ???? ???? ??? ???? ????? ?? ??????? ????? 18 ????? 1947 ??? ???????? ????????? ????? ??? ???? ?? ?????? ??????????? ??? 1947 ?? ???????? ????? (??? ???? ??????? ????? ???? ??) ??? ?? ???? ????? ??????, ???? ??? ???????? ???? ??? ?????, ??????? ??? ??? ?? ???? ???? ??? ??? ???? ?? ???? ??? ?? ?? ??? ??? ???? ??? ??? ???? ??????? ???? ????? ??????? ??? ??? ???-??? ???????? ?? ?? ??????? ???? ????? ??? ??, ???? ???? ??????? ??? ????? ??? ?? ????????? ??????? ?? ??? ????? ?????? ???? ???
???? ?? ???????
26 ????? 1949 ??? ?????? ??? ??? 26 ????? 1950 ??? ???? ????, ???? ??? ???
?????????
?????, ????????
?????
??? ?? ???? ????? ???? ?? ??????? ?? ?????? 79 (??? V-??????.) ?? ??????, ???? ?? ???? ???? ???? ??
?????????
??? ???? ?? ?? ??? ????? ????? ?? ??????? ???
??? ???
??? ??? ??? ???? ????? ????? ???
25 ?????? 1951 ??? 21 ????? 1952 ??? ?????
??????? ?? ?????
??? ???? 17 ?????? 1952 ??? ????? ??? ??? ??? (????? ???) ?? ??? ???? ??? ???
????????
[
????
]
???? ?? ??????? ?? ?????? 84 ???? ??? ??? ?? ????? ??? ?? ??? ?????? ???????? ?????? ?????? ??
[11]
- ?? ???? ?? ?????? ????
- ???? ??? ??? ??? ??? 25 ??? ????
- ?? ???? ???? ???? ?? ??????? ????? ?? ????
- ???? ?? ??? ???? ???? ??? ??? ????
??? ??? ?????
[
????
]
???? ??? ?? ????? ???? ?? ????? ????? ????? ??? ?? ???? ?? ?????? ????? ???? ????? ??? ????? ?? ???? ??? ??? ????? ?????? ???? ????? ????? ???
???? ??? ??? ??? ??? ???? ?? ????? ?? ????? ??? ???? ?????? ??????? ?? ?? ?? ????? ??? ???? ????? ?? ?????? ????? ???? ?? ??? ????? ?? ???? ????? ?? ?????? 60 ??? ??? ??? ????? ???? ????? '?? ???? ???? ????? ??? 1976 ?? ???????? ??? ?? ???? ????? ??? ????? ?? ????? ??? 2026 ??? ???? ?? ????? ?? ???
???? ??? ???? ???? ??? ?????? ?????? ??? ????? ??? ???? ?????? ????? ?? ?? ?? ???? ??
?????? ?????
????? ??? ???? ?????? ???? ?????? ?? ?????? ??-?????? ????? ???? ????? ?? ????? ??? ?? ??? ??? ?? ???? ??? ????? ???? ??? ??? ??? ???? ???? ?????? ?? ?????????? ?????? ?? ????? ???
???????
[
????
]
???? ???? ??? ?????? ??? ?? ???? ???? ??? ??? ??? ?? ??????? ???? ????? ???? ??? ?? ?? ???? ??? ??? ??? ????? ?? ???? ???? ?? ???? ?? ??? ?? ????? ??? ??? ??? ?? ??????? ?? ????? ???? ???????? ?? ?????? ?? ????? ?? ??? ???? ??? ???? ??????? ????? ?????? ??? ??? ??? ??? ??? ??? ????? ?? ??? ?? , ???? ?? ???????? ?? ?????? ???? ??? ?? ???? ???? ????? ???? ?? ???? ???? ?? ????? ??? ?????? ???? ????? ?? ?????
???????
[
????
]
- ????? ?????? ???????? ?? ??? ???? ??? ??? ???? ?? ???? ???? ?? ???? ??? ?? ????? ??? ??? ??? ??? ?? ????? ??, ??? ?????? ????? ??? ????? ???? ?????? ??? '?? ?????? ?? ????? ???
- ?????? ???? ??? ??? ???? ???? ???? ?? ???? ??, ??? ??? ??? ??? ????, ??? ??? ???? ???? ????? ??, ????? ?? '?? 14 ????? ??? ?????-??????? ???? ?? ???? ??? ???? ??? ??? ????? ??? ???? ???? ?????, ??? ??? ????? ????? ???? ?????? ?? ??? ??? ???? ???? ???? ???? ??? ??? 14 ??? ????, ??? ??? ??? ????? ?????? ?????????? ??? ??? ??? ????? ?????? ???? ???? ?????, ??? ???? ??? ??? ????? ????? ???
[12]
- ???? ????? ????? ???? ?? ??? ??? ??? ???? ???? ???? ????? ???
- ??? ??? ??? ???????? ???,????????? ?? ???????, ?????? ???? ??? ??? ??? ?????? ?? ????? ?? ??????? ????????, ??????? ???????? ??? ???????? ???????? ?? ??? ??? ?? ????? ??????? ???
???????? ????????
[
????
]
??? ??? ???? ??????????? ?? ?????? ?? ????
?????
????? ????-???? '?? ???? ???? ????? ??, ?? ??????? ??? ??? ???? ???????? ??? ????? ???? ??? ?????? ????? ??????? ?? ????? ???????/???????? ??????? ??? ?????? ????? ?? ??? ????? ????? ?????? ???? ????? ??, ??????? ??????? ?? ???? ???? ????? ???? ????? ?? ??? ??????? ??? ???? ????? ???
?????
[
????
]
??? ???? ????? ??? ???? ?????? ????? ?? ?????? ???? ??, ????? ????? ???? ????? ??? ??????? ????????? ??? ????? ???????? '?? ???? ??? ??? ?????? ?? ?????? ????? ?? ?? ?? ??????? ?????? ?? ??????? ??? ??? ?? ???? ???? ???? ?????? ??? ?? ?? ???? ?? ??? ???? ????-??? ?? ??? ?????? ???? ?????? ??? ??? ??? ?? ??? ??? ???? ???? ????? ????? ??:
??? ?????: ????? ??? ??
?????? ?????: ????? ??? ?????
??? ???? ?????: ????? ??? ??? ?????
?????? ???
[
????
]
?? ???? ?? ????? ???? ??? ?????? ??? ???? ????? ??? ???? ???? ???? ?????? ??????? ?? ?????? ??? ??????? ?????? ??, ??? ?????? ??? ????? ?? ??????? ??? ??????????? ?????? ???? ???????? ??? ?????? ???? ?? ???-??? ??????? '?? ??????? ??? ???? ???? ???? ??? ????? ?????? ???? ?????? ??? ?? ?? ?? ???? ????? ?? ????? ?? ?? ???? ???? ?????? ???
????? ???
[
????
]
?????? ??? ??? ????? ???? ?? ???? ????? ??? ???? ????? ????? ??? ?? ?????? ?? ???? ????? ????? ?? ??? ?????, ????? ??? ????? ????? ?? ??, ?? ???? ????? ????????? ??????? ??? ??? ???? ??? ?? ??? '??, ????????? ??????, ??? ??? ??????? ????? ?? ??? ??????? '?? ???? ?????? 2 ??? ??? ????? ????? ???
??????? ????
[
????
]
??? ???? ?? ??? ???? ?????? ??????? ??? ??? ??? ????? ??? ??? ???????? ????? ????? ???? ?????? ?? ???? ??? ????? ??? ????, ?? ??? ??? ?????? ???? ???? ????? ????? ?? ??? ???? ???? ??? ????, ????? ??? ???????? ??????? ?? ???? ???? ????? ????? ??? ?? ???? ??? ??? ??? ?????? ???? ?????? ?????? ????? ??- ?? ??? ??? ?????? ???? ????? ??? ?????? ??? ?? ?? ??? ???? ?? ????? ?????, ??? ??? ??? ??? ??? ????? ??? ???? ???? ?????? ??, ??? ??? ????????? ????? ?????? ????? ???? ?????? ???
????? ????
[
????
]
?????? ?? ??? ????? ?????? ?? ????????, ???? ??? ??????, ??? ??? ???? ???? ???? ??? ???? ????? ?? ,??? ????, ????? ?? ???????? ?? ?? ??? ????? ????? ??? ?? ???? ?? ??? ???? ????? ????? ???
??????? ??? ???
[
????
]
????? ???? ?? ???? ????????? ????? ??? ????? ????? '?? ???? ????? ??? ??? ?? ??? ?? ??????? ?????? ??? ?? ??? ??? ??????? ???? ?? ???? ??? ??? ??????, ??? ???????? ????? ??? ??? ????? ?? ???? ???? ??????? ?????? ??? ????? ?? ??? ??? ??? ???? ?? ???? ??? ?? ????????? ??? ???? ?? ????? ??? ???? ?? ??? '?? ???????? ??????? ?? ??????? ?? ???-??? ?? ????? ????? ??? ???? ?? ???????? ??????? ?? ???? ??? ????????? ??? ?? ????? ??, ???????? ??????? ?? ??? ???? ????????? ??? ?? ????? ???
???? ?? ???? ?? ???? ????? ????? ???? ????? ?? ??? ??? ??? ??? ??? ??? ??? ?? ????? ????? ????? ????? ??? ?? ????? ?? ???????? ????????? ???? ???
[13]
???? ????? ??? ??? ?? ??? ?? ???? ???? ?? ????? ????? ????? ?? ???? ??? ????????? ??? ??? ?? ??? ?? ????? ????? ???? ??? ????? ??? ??? ???? ??? ????? ????? ????? ?? ?????? ???
[14]
??? ??? ?? ???????
[
????
]
????? ??? ????? ?????
[
????
]
????? ??????? ?? ?????? 93 ?? ??????, ??? ??? ???? ??? ????? ??? ??? ????? ????? ????? ??? ??? ??? ????, ????? ???????????? ????-????? ??? ????? ?????- ??? ??? ???? ????? ??????? ??? ?????? ?? ????? ????? ????? ???? ??????? ?????? ????? ????? ??? ????? ???? ??? ?? ??? ??????? ????? ??????? ???? ???? ?? ??; ??????? ???? ?? ??? ???? ?? ?? ????? ??? ?? ????? ???? ?????? ??? ??? ??? ?? ????? ??? ?? ????? ??? ?? ?? ?????? ??????? ????? ????? ??? ????? ??? ???? ?????? ??????? ??? ?? ????? ???? ?? ?? ?? ??? ???? ?? ???? ?? ??? ????? ?? ??? ???? ???????? ???? ????? ??? ?? ?????? ?????? ???????? ?? ???, ?????? ???, ????? ?? ??? ??? ???? ????? ??? ??? ???? ???-??? ?????? ?? ??? ??? ??? ???? ?? ?????? ????? ??? ????? ??? ????? ????? ???? ??????? ??? ???? ??? ????? ???
?????
??.??. ???????
??? ??? ?? ????? ????? ??? ?????
?? ?????
??? ??? ?? ?????? ????? ???
?????
[
????
]
??? ??? ?? ????? ?? ?????? ??????? ?? ???? 98 ???? ??? ??????? ?????? ???? ?? ??? ?????? ????, ?? ???? ?? ???? ??? ?? ??? ????? ??????? ????? ?? ?????? ???? ??, ??? ???? ?????? ?????? ??:- ???? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ??????? ????? ??????? ???? ?????? ????? ???? ?? ???? ?? ??? ?? ??????? ???? ?? ?????? ???????? ?? ???? ??? ???? ???? ?????? ??? ????? ?? ???? ???
[15]
??? ??? ?? ?????? ????? ????? ???? ????? ???? ???
????? ?? ?????
[
????
]
??? ??? ???? ????? ??? 28 ????? ??? 8 ????? ?????? ??????? ???? ????? ?? : -
?????
[
????
]
- ↑
"Lok Sabha"
.
loksabha.nic.in
. Retrieved
12 February
2022
.
- ↑
"Anglo Indian Representation To Lok Sabha, State Assemblies Done Away; SC-ST Reservation Extended For 10 Years: Constitution (104th Amendment) Act To Come Into Force On 25th Jan"
.
livelaw.in
. 23 January 2020.
Archived
from the original on 12 November 2020
. Retrieved
25 January
2020
.
- ↑
"Archived copy"
(PDF)
. Archived from
the original
(PDF)
on 12 December 2019
. Retrieved
29 February
2020
.
{{
cite web
}}
: CS1 maint: archived copy as title (
link
)
[
????? ???
]
- ↑
Shankar, B.L.; Rodrigues, Valerian (13 January 2011),
"The Lok Sabha and the Rajya Sabha"
,
The Indian Parliament
, Oxford University Press, pp. 292?328,
doi
:
10.1093/acprof:oso/9780198067726.003.0008
,
ISBN
978-0-19-806772-6
, retrieved
12 February
2022
- ↑
"Parliament of India: Lok Sabha"
. Archived from
the original
on 1 June 2015.
- ↑
Part V?The Union. Article 83. p. 40
Archived
24 January 2013 at the
Wayback Machine
.
- ↑
"A decade from now, three states will contribute a third of Lok Sabha MPs"
.
Archived
from the original on 8 May 2016.
- ↑
Election Commission India
Archived
5 January 2007 at the
Wayback Machine
.
- ↑
"PM Modi's New Cabinet Could See Prestige Posts For Smriti Irani, Bengal"
.
NDTV.com
.
Archived
from the original on 24 May 2019
. Retrieved
24 May
2019
.
- ↑
"Welcome to LokSabha Website"
.
Archived
from the original on 16 January 2014.
- ↑
Laxmikanth M., Constitution of India
.
- ↑
"Article 110: Definition of "Money Bills"
"
.
Constitution of India
(in ???????? (??????))
. Retrieved
2023-05-24
.
- ↑
"Constitution of India ≫ 108. Joint sitting of both Houses in certain cases"
(in ???????? (??????))
. Retrieved
2023-05-24
.
- ↑
"Joint Sitting of Parliament"
.
Joint Sitting of Indian parliament has been called for only 3 bills: Dowry Prohibition Bill, 1961. Banking Service Commission (Repeal) Bill, 1978. Prevention of Terrorism Bill, 2002.
- ↑
"SECRETARIAT: Lok Sabha"
.
web.archive.org
. 2019-05-14. Archived from the original on 2019-05-14
. Retrieved
2023-05-24
.
{{
cite web
}}
: CS1 maint: bot: original URL status unknown (
link
)