?w. Augustyn miał wyrazi? bardzo wa?n? prawd? zwi?zan? z działaniem Boga w ?wiecie i w człowieku: łaska nigdy nie niszczy natury, ale j? uszlachetnia, nakłada si? na ni? i przyczynia si? do jej przemiany. Jest to wa?na wzmianka, ktora pozwol? zrozumie? rownie? charakter maryjny, jaki celebrujemy w miesi?cu maju. Po pierwsze, działanie łaski dostosowuje si? do natury człowieka b?d?cego w drodze i w ustawicznym rozwoju; po drugie, działanie to korzysta z wszelkich zmian, jakie w tym czasie zachodz?, w wyniku działa? kulturowych i cywilizacyjnych człowieka, i w ten sposob przyczynia si? do jego post?pu duchowego, ju? nie mowi?c o jego zbawieniu. Nie dziwi wi?c, w tej perspektywie to, ?e ?wi?cimy i błogosławimy przedmioty codziennego u?ytku; lub to, ?e zast?pujemy niegdy? ?wi?ta poga?skie ? chrze?cija?skimi.

Poga?ska Artemida i chrze?cija?ska Maryja

Chrze?cija?stwo bowiem, krzewi?c sw? misj? ewangelizacyjn? w ?wiecie przejmowało i dalej przejmuje zastane elementy kulturowe i tubylcze poszczegolnych narodow nadaj?c im nowe, chrze?cija?skie znaczenie. Tak było rownie? w przypadku przej?cia miesi?ca maja. Niegdy?, w staro?ytno?ci był to miesi?c zwi?zany z kultem bogini Artemidy z Efezu, a ju? od V w. po Chr., kiedy to ogłoszono pierwszy dogmat maryjny na soborze w Efezie, zacz?to akcentowa? charakter maryjny tego miesi?ca.

Oczywi?cie wybor Maryi jako patronki tego miesi?ca wynikał z roli, jak? Ona pełniła w ?yciu Jezusa i pierwotnego Ko?cioła oraz wiosennego charakteru samego miesi?ca. W ?redniowieczu trend maryjny pogł?bił si? jeszcze bardziej. Zamierzano w ten sposob wyeliminowa? lub nada? gł?bszego chrze?cija?skiego znaczenia zastanym poga?skim rytom praktykowanym wła?nie w tym miesi?cu. Cze?? ta rozwin?ła si? szczegolnie w XVII w. staj?c si? praktyka w połowie XIX w. Do tej praktyki odwołał si? papie? Paweł VI w swej encyklice ' Mense maio' (1965), nawołuj?c do zachowania tej tradycji.

W katolickiej Polsce

W Polsce nabo?e?stwa majowe przyj?ły si? od XIX w. i na tle zaborczych naje?d?cow: prawosławnej Rosji i lutera?skich Niemiec, wkrotce stały si? wyznacznikiem katolickiej polsko?ci. Gdy w 1837 r. dotarły one do nas z Zachodniej Europy, bardzo szybko zacz?ły si? upowszechnia? w wielu stronach kraju, cho? jeszcze nieformalnie. Dopiero w 1852 r., po raz pierwszy oficjalnie nabo?e?stwo majowe odprawiano w ko?ciele ?wi?tego Krzy?a w Warszawie. Po 30 latach trafiło ono ju? do wszystkich parafii i stało si? bardzo popularne. Nabo?e?stwo to jest pochwalnym hymnem ku czci Bogarodzicy, w miesi?cu Jej po?wi?conym, kiedy w Litanii Loreta?skiej wysławiamy J? przero?nymi tytułami prosz?c, by była dla nas w?drowcow na ziemi, najlepsz? Matk?. Oczywi?cie ten kult maryjny w maju jest dodatkowo wzmocniony akcentami patriotycznymi wynikaj?cymi z historycznego wydarzenia słynnej Konstytucji III Maja 1791 r. oraz innymi historycznymi momentami takimi, jak: obrona Klasztoru Jasnogorskiego przed Szwedami ze słynnymi ?lubami Jana Kazimierza w 1656 r., czy Wielkie Jasnogorskie ?luby Narodu odprawiane przez kardynała Stefana Wyszy?skiego w 1956 r. Wszystkie te wydarzenia stanowiły newralgiczne momenty polskiej historii, ktore zacz?to z czasem kojarzy? z majowymi celebracjami liturgicznymi.

Litania Loreta?ska i pie?ni maryjne

Jak zauwa?yli?my, centralnym punktem nabo?e?stwa majowego jest od?piewanie lub recytacja Litanii Loreta?skiej, poprzedzonej i zako?czonej pie?niami maryjnymi, z reguły przed przydro?nymi kapliczkami w pobli?u ko?ciołow lub w samych ko?ciołach zwykle przed wystawionym Naj?wi?tszym Sakramentem (cho? nie zawsze). Pie?ni s? wytworem wielowiekowej wiary ludu Bo?ego i jego przywi?znia do Matki Jezusa Chrystusa. Litania Loreta?ska, z kolei, jest form? wyra?enia zawierzenia Matce Bo?ej i powierzenia Jej ro?nych codziennych spraw w celu or?downictwa u Jej Syna. Zgodne jest to ze ?rodłosłowiem ?litanii”, ktore pochodzi z greckiego 'lite' lub łaci?skiego 'litania', i oznacza: pro?b?, błaganie. Pod poj?ciem wi?c ?litanii” nale?y rozumie? prywatn? lub publiczn? modlitw? błagaln?, zło?on? z wielu inwokacji skierowanych do Boga, Jezusa Chrystusa, Ducha ?wi?tego, Matki Bo?ej lub ?wi?tych, poł?czon? z wezwaniami o ich wstawiennictwo i opiek?. Jako takie litanie pojawiły si? w okresie ?redniowiecza nierzadko zast?puj?c kazania, dlatego Stolica Apostolska zakazała ich u?ywania bez uprzedniego zezwolenia (1601). Genezy Litanii Loreta?skiej nale?y szuka? w tradycji monastycznej XII-wiecznej Francji, cho? publicznie zacz?to j? odmawia? i ?piewa? w Loretto od 1531 r.; st?d jej nazwa 'Loreta?ska'. Znaczenie Loretta bierze si? st?d, ?e według tradycji, to wła?nie tu jest przechowywany dom nazareta?ski ?wi?tej rodziny sprowadzony w 1294 r. przez rodzin? De Angelis, rz?dcow Epiru. Oto? zachowany z tamtych lat dokument podaje, ?e Nicefor De Angelis, władca Epiru, dał w posagu swojej corce Ithamar, wychodz?cej za m?? za Filipa z Taranto, syna Karola II krola Neapolu, oprocz wielu ro?norodnych dobr, tak?e ??wi?te kamienie wyniesione z Domu naszej Pani Dziewicy Matki Bo?ej”. Od tego czasu Loretto to przede wszystkim sanktuarium Domku Nazareta?skiego, ktory z czasem (1469) został umieszczony w pi?knej bazylice.

Struktura Litanii Loreta?skiej

Na Litani? Do Matki Bo?ej składaj? si? wezwania skierowane do Boga w Trojcy Jedynego, nast?pnie 52 wezwania do Matki Bo?ej przyzywaj?ce Jej ro?ne tytuły, wreszcie trzy wezwania skierowane do Jezusa Odkupiciela. Wezwania do Matki Bo?ej stanowi? zasadniczy trzon Litanii Loreta?skiej i dziel? si? na trzy grupy:

-dogmatyczne, podkre?laj?ce miejsce Maryi w dziele zbawienia,

-historiozbawcze, uwypuklaj?ce Jej rol? w całej historii zbawienia, wreszcie

-eschatologiczne, wskazuj?ce na Jej stan błogosławiony w niebie, staj?c si? tym samym gwarancj? naszego przyszłego zbawienia oraz pot??n? Or?downiczk? przed Bogiem.

Niektore tytuły Stolica Apostolska poleciła umieszcza? z biegiem czasu. Ostatnim był tytuł 'Krolowo rodzin', umieszczony w Litanii w 1995 r. z polecenia Jana Pawła II.

opr. mg/mg