Pels articles omonims, vejatz Pol .

Lo pol Nord geografic terrestre , o simplament pol Nord , es lo punt pus septentrional de la planeta Terra . Es definit coma lo punt d’interseccion de l' axe de rotacion de la Terra amb la superficia terrestra dins l' Emisferi Nord , ont totes los meridians e los fusels oraris se jonhon. Es pas un punt fixe a la superficia de la Terra, son periode d'oscillacion es de catorze meses e sa posicion varia de qualques metres al moment de las pus fortas oscillacions. Cal pas confondre lo pol Nord geografic amb lo pol Nord magnetic , punt central del camp magnetic terrestre cap ont las bossolas puntan.

Lo pol Nord se situa al plen mieg de l' ocean Artic prigond de 4 261 m ^[1] e cobert en permanencia per la banquisa , al contrari del pol Sud qu'es sul continent Antartica . La terra emergida pus prepa es l'illa Kaffeklubben , situada a 707 km del pol ^[2] .

La primiera exploracion del pol Nord es atribuida a l'American Frederick Cook qu'auria atengut lo pol lo 21 d'abril de 1908, mas auria maquilhat son trajecte real ^[3] . Lo Congres dels Estats Units d'America atribuiguet pusleu la primiera exploracion a l'American Robert Peary que pretendia d'aver atengut lo pol Nord lo 6 d'abril de 1909, mas los istorians contestan aquo dempuei la descoberta d'una copia del jornal de Peary, que se seria enganat dins sas estimacions ^[4] . La primiera exploracion confirmada del pol Nord ven doncas al Norvegian Roald Amundsen e a l'Italian Umberto Nobile , que lo subrevolet a bord d'un balon dirigible lo 12 de mai de 1926.

La temperatura del pol Nord pot variar entre ?43 °C e 0 °C , co que favoriza la permanencia del glac de mar que son espessor varia entre dos e quatre metres. La banquisa es pr'aquo menacada e l'ocean Artic poiria esser libre de glac l'estiu 2014 , en partida per causa del rescalfament climatic e de la diminucion de l' efecte albedo ^[5] . Aquela situacion novela fara pus facil l'acces a las ressorsas del sossol Artic e una disputa territoriala se fa jorn entre los cinc paises limitrofs de l'Artic : Canada , Russia , Norvegia , Danemarc e los Estats Units d'America .

Geografia [ modificar | Modificar lo codi ]

Localizacion [ modificar | Modificar lo codi ]

L'axe de rotacion de la Terra es enclinat de 23° 27′ a respiech del plan de l' orbita terrestra, l' ecliptica . Lo pol Nord definis las geodesicas de latitud 90° Nord (Φ = + π / 2) , e mai la direccion del Nord Vertadier , e sa longitud se pot definir coma una valor λ (-π ≤ λ ≤ + π) quina que sia ^[6] . L'axe de rotacion ? e doncas la posicion del pol Nord ? foguet longtemps considerat coma fixe a respiech de la superficia de la Terra, mas al segle XVIII, lo matematician Leonhard Euler prediguet que l'axe poiria oscillar ^[7] . Al comencament del segle XX, los astronoms remarqueron una pichona variacion de la latitud . D'una portada de qualques metres per de pus fortas oscillacions, l'erranca del pol a la superficia de la Terra, semblabla al movement d'una baudufa , amb de periodes e irregularitats. Lo compausant periodic de 433 jorns es nomenat oscillacion de Chandler ^[8] . Lo punt exacte de l'axe de la Terra, en un moment donat, es nomenat pol instantaneu , mas en rason de l'oscillacion dels pols, se pot pas utilizar coma definicion d'un pol fixe quand s'exigis una mesura precisa a l'escala del metre ^[9] .

Un sistema fixe de coordenadas terrestras ( latitud , longitud e altitud , o l' orografia ) seria util, mas amb la deriva dels continents , l'auca e la baissa de la Terra en rason dels volcans , la precession dels equinoccis , l' erosion , entre autres, i a pas de sistema ont totas las caracteristicas geograficas se podon fixar. L’ International Earth Rotation and Reference Systems Service }} e l' Union Astronomica Internacionala an doncas definit un cadre nomenat lo Sistema Internacional de Referencia Terrestra  ≫. Lo pol Nord d'aquel sistema definis a uei lo Nord geografic pel trabalh de precision, mas coincidis pas exactament amb l'axe de rotacion terrestre ^[10] .

Per qu'i a pas de presencia umana permanenta al pol Nord, i a pas d'ora e de fusel orari oficialament atribuits a aquela region del globe, mas en practica lo pol comporta totes los fusels en un sol punt ^[11] . Coma totas las linhas de longitud aqui s'encontran, se pot marchar per totes los fusels oraris en una segonda en virant a l'entorn del pol..

Las expedicions polaras podon utilizar lo fusel orari que volon, generalament lo fusel orari de lors basas d'avitalhament, o encara quin que sia unitat dem Temps Mejan de Greenwich (GMT), del Temps Universal Coordenat (UTC), o lo fusel orari d'un pais quin que sia. Mas, la convencion es d'utilizar lo fusel UTC+0 ^[12] , contrariament al pol Sud ont s'utilza lo UTC+12 (fusel orari de Nova Zelanda pendent l'estiu austral)

Clima [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo pol Nord es ben pus caud que lo pol Sud , car es al nivel de la mar al mitan d'un ocean que fa coma una restanca de calor, pusleu qu'en altitud sus una massa continentala. D'ivern (genier), la temperatura al pol Nord pot variar entre ?43 °C e ?26 °C , per una mejana de ?34 °C . La temperatura mejana d'estiu (julhet) se situa a l'entorn del punt de conglac ( 0 °C ) ^[13] .

Lo glac de mar del pol Nord es d'environ dos o tres metres d'espessor, mas existis de variacions fortas, e de cops que i a a la circulacion de las banquisas expausa la superficia maritima. Un nou estudi financat per l' Union Europea e publicat dins la revista Geophysical Research Letters a mostrat que l'espessor mejana del glac a demenit dins lo corrent de las darrieras annadas ^[14] . Segon los cercaires del Centre for Polar Observation and Modelling (CPOM) de l' University College de Londres (UCL) al Reialme Unit , la demesida de la banquisa es atribuida al rescalfament climatic e a l' ocean Artic de mai en mai expausat al dardalh solar ^[15] . L'acceleracion drastica de la fusion dels glaces de mar en Artic foguet pas prevista per los models climatics, per que compteron pas l' efeit albedo  ; pus l'ocean Artic se libera de sas glacs, pus la calor dels rais solars es absorbida per l'aiga, accelerant la fusion de la calota polara ^{[16] , [17]} .

Al pol Nord, lo Solelh es en permanencia en dessus de l' orizont pendent los meses d'estiu e en permanencia en dejos de l'orizont pendent les meses d'ivern. La sortida del solelh se fa just abans l' equinocci vernal (vers lo 19 de marc). Lo Solelh pren dempuei tres meses per atenher son punt culminant, gaireben 23,5° d'elevacion, al solstici d'estiu (vers lo 21 de junh). Puei, comenca torna descendre per atenher lo falit del solelh just aprep l' equinocci d'autona (vers lo 24 de setembre). Quand lo Solelh es visible dins lo cel polar, sembla de se desplacar dins un cercle en dessus de l'orizont. Aquel cercle passa pauc a pauc pus prep de l'orizont, just aprep l'equinocci vernal a son maximum d'elevacion (en gras) en dessus de l'orizont al solstici d'estiu e torna descendre cap a l'orizont abans de passar a l'equinocci d'automne ^{[18] , [19]} .

Fauna e flora [ modificar | Modificar lo codi ]

• 
  Lo copepode se noiris del fitoplancton jos la calota glaciera
• 
  Ors polar ( Pargue Nacional d'Ukkusiksalik , Nunavut , Canada )

Geopolitica [ modificar | Modificar lo codi ]

L' ocean Artic es identificat dempuei de desenas d'annadas coma ric en petroli e en gas natural . Dins una publicacion de julhet de 2008, de United States Geological Survey dins lo sossol artic i auria 90 miliards de barril de petroli , 1 670 miliards de pes cubics de gas natural e 44 milions de barrils de gas natural liquid ^[20] . Aquo rend lo pol Nord e l'Artic son forca cobejats per los paises limitrofs ^[21] .

En vertut del drech internacional , pas cap de pais possedis actualament lo pol Nord o la region de l' ocean Artic . Los cinc Estats limitrofs de l'Artic, Russia , Canada , Norvegia , Danemarc (per Groenlandia ), e los Estats Units (per Alaska ), son limitats a una zona economica exclusiva de 200 milas marinas (prep de 370 km ) a l'entorn de lors costas. Al dela d'aquelas ZEE, la zona restant, mai d'un milion de quilometres carrats, es pas atribuida es l' Autoritat Internacionala dels Fons Marins qu'administra aquel territori ^[22] .

Lors de la signatura de la Convencion de las Nacions Unidas sul Drech de la Mar , un pais a un periode de detz ans per far valer legalament sa zona dels 200 milas marinas ^[23] . Per aquo, Norvegia, Russia, Canada e Danemarc lanceron de projectes per afirmar que de sectors de l'Artic deurian apartenir a lor territori ^[24] .

En 1948 , una expedicion russa faguet la descoberta de la dorsala de Lomonossov , una estructura geologica que s'estend sus 1 800 km dempuei las illas de Nova Siberia fins a l' illa d'Ellesmere ^[25] . Es solament al comencament de las annadas 2000 que la dorsala oceanica atira l'atencion de la comunautat internacionala , a causa de la demanda oficiala de la Federacion de Russia davant la Comission de las Nacions Unidas sus lo limit del plan continental. Lo document prepausa d'establir un nou limit periferic pel plan continental rus, en dela de la zona de las 200 milas .

Danemarc , Canada e Russia se disputan l'estructura geologica e afirman que la dorsala es una extension de lors plans continentals respectius.

Exploracion [ modificar | Modificar lo codi ]

• 
  Gravadura de 1598 illustrant la nau de Willem Barentsz presa dins los glaces artics.
• 
  Robert Peary e son equipa prep del pol Nord, lo 6 d'abril de 1909.
• 
  Paisatge del pol Nord.
• 
  USS Charlotte pertuset 155 cm de glac al pol Nord.

Representacions culturalas [ modificar | Modificar lo codi ]

Ligams externes [ modificar | Modificar lo codi ]

• ( fr ) site aninat del CNRS/sagascience
• ( fr ) Le pole Nord ( L'enciclopedia canadiana )
• ( fr ) Dossier ≪ Decouverte ≫ de la SRC
• ( fr ) Annada Polar Internacionala

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

• ( fr ) Prisonniers des glaces : les expeditions de Willem Barentsz (1594-1597) Gerrit de Veer et Xavier de Castro Ed. Unesco ISBN 978-2-906462-22-9
• ( fr ) Tragedies polaires, Pierre Vernay ed. Arthaud ISBN 978-2-7003-9674-4
• ( fr ) Le grand defi des poles, Bertrand Imbert e Claude Lorius ed. Gallimard col. Decouvertes ISBN 9782070763320

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]

<References>

1. ↑ ( fr ) Russia planta son drapel al fons de l'ocean Artic - Radio France internationale
2. ↑ (en) Kaffeklubben Island - Absolute astronomy
3. ↑ (en) True north : Peary, Cook, and the race to the Pole ed: W.W. Norton & Company Bruce Henderson 2005 ISBN 978-0-393-05791-1 }}
4. ↑ (en) Cook & Peary : the polar controversy, resolved ed: Stackpole Books Robert M. Bryce ISBN 978-0-8117-0317-8
5. ↑ ( fr ) L'Arctique en pleine mutation : mesurer les changements - Decouverte a la Television de Radio-Canada , 22 mars 2009
6. ↑ ( fr ) La Terre - L’Universite du Maine, Le Mans
7. ↑ ( fr ) Euler, Leonhard (1707-1783) - Service Commun de la Documentation de l'Universite de Strasbourg
8. ↑ ( fr ) Frissons de la Terre sur son axe - European Space Agency
9. ↑ (en) Global rotation of the nonrotating origin - The astronomical journal , Guinot, B. 1979, in IAU Symp. 82, Time and the Earth's Rotation
10. ↑ ( fr ) Amelioration du Systeme terrestre conventionnel - Systeme canadien de reference spatiale
11. ↑ (en) Time zones at the poles - USA Today
12. ↑ ( fr ) Fuseaux horaires : seriez-vous deboussole ? - L'Internaute
13. ↑ (en) Science, question of the week - Goddard Space Center
14. ↑ ( fr ) L'epaisseur de la banquise arctique en diminution - Annee Polaire Internationale
15. ↑ ( fr ) L'epaisseur de la banquise arctique en diminution - Annee Polaire Internationale
16. ↑ ( fr ) L'Arctique rechauffe par des remontees d'air chaud et humide vers le Nord Institut polaire francais
17. ↑ ( fr ) Developpement durable - tout connaitre sur le developpement durable
18. ↑ ( fr ) Lo solelh de mieja nueit - Encyclopedie francaise
19. ↑ (en) Measuring the sky - Universite de l'Illinois
20. ↑ ( fr ) L'Arctique renfermerait 90 milliards de barils - Agence France-Presse
21. ↑ ( fr ) Un tresor noir sous l'Arctique ? - Le Figaro
22. ↑ ( fr ) A qui aparten l'Artic ? - Centre d'Estudis de las Politics Estrangieras e de Securitat
23. ↑ ( fr ) Drech de la mar : Comission dels Limits del Plan Continental - ONU
24. ↑ (en) The Battle for the Next Energy Frontier PDF - Oxford Institute for Energy Studies
25. ↑ (en) Broken ship halts Russian expedition to claim Arctic seabed - CBC News , lo 25 de julhet de 2007.