Ans 1590

Aqueste article es redigit en provençau.
Un article de Wikipedia, l'enciclopedia liura.
(Redirigit dempuei 1592 )

../.. | Ans 1540 | Ans 1550 | Ans 1560 | Ans 1570 | Ans 1580 | Ans 1590 | Ans 1600 | ../..

Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

1595  : descuberta deis Illas Marquesas per l'explorator espanhou Alvaro de Mendana .
1596  : en Polonha - Lituania , transferiment de la capitala a Varsovia .
1596  : arribada de la premiera mission olandesa en Indonesia ( Java ) qu'era alora sota l'influencia de Portugau e d'una tiera de pichons sultanats musulmans . L'objectiu era de participar au comerci d' especias .
1596-1597  : capitada d'un ivernatge dins la region de l'illa de Nova Zembla per una expedicion menada per l'explorator Willem Barentsz . Pasmens, se la mager part de l'equipatge subrevisquet, Barentsz moriguet en junh de 1597, co qu'entrainet lo retorn de sei naviris en Europa .
1597  : campanha de l'armada dau negus Sarsa Dengel ( 1563 -1597) dins lo nord etiopian contra la region de D'mt . Pasmens, lo negus moriguet de malautia dins lo corrent de l'expedicion. Apres d'annadas de campanhas militaras dins tota la region, laisset a son fiu Yaqob I er (1597- 1603 puei 1604 - 1607 ) un reiaume pacificat e unificat. Coma lo negus noveu era un enfant, un conseu de regencia foguet creat e dirigit per Ras Atnasios, governador de Begamder e de Godjam . Dins aquo, aquela succession se debanet dins un contexte malaisat e dos pretendents au trone fogueron exiliats. En particular, foguet lo cas Za Dengel que foguet finalament acceptat dins lo conseu de regencia e de Susenyos trobet refugi au sen d'una tribu oromo.

Situacion religiosa en Europa en 1598 .
Article detalhat: Edicte de Nantas .

1598  : en Franca , acabament de la pacificacion e de la somission dau reiaume au rei Enric IV . Per aquo, lo rei promulguet l' Edicte de Nantas (30 d'abriu) que donet una libertat religiosa importanta ai protestants dins certaneis endrechs e plusors placas fortificadas per s'aparar contra una represa de la guerra. En parallel, lo catolicisme foguet reconeguda coma religion oficiala sus tot lo territori frances e lo rei prenguet diversei mesuras suplementarias en favor dei catolics coma la creacion d'una caissa dei conversions e un sosten ai jesuitas. Aquel edicte foguet mau acceptat per lei radicaus dei dos camps que lo consideravan coma una treva novela. Certanei vilas coma Paris refuseron de lo ratificar avans 10 ans. Pasmens, en causa dau lassitge generau, lei combats s'arresteron e l'edicte permetet finalament de restablir la patz interiora.
1598  : autre succes important d' Enric IV , la patz foguet restablida entre Espanha e Franca . Aquela revirada espanhola marquet la fin de la supremacia d' Espanha sus lo continent . En revenge, lei negociacions entre Franca e Savoia mau capiteron (→ 1600 ).
1598-1600  : en Japon , mort de Toyotomi Hideyoshi . Son successor essent un enfant, una guerra civila comencet per lo contrarotle de l'archipela (→ 1600 ).
1599  : illustracion de l'importancia dei colonias , lo rei de Franca ordonet la presa de diversei mesuras destinadas a favorizar lo desvolopament dei comptadors d'otramar.

Cultura [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: William Shakespeare .
Premiera edicion de Romeo e Julieta .

1597  : premiera publicacion de Romeo e Julieta de l' Angles William Shakespeare ( 1564 - 1616 ). Inspirat d'un raconte italian e d'un ensemble d'istorias d' amor tragicas eissidas de l' Antiquitat , sa tematica centrala (un amor impossible que s'acaba per lo suicidi dau pareu) era ja ben coneguda. Pasmens, a respecte de sei predecessors, Shakespeare desvolopet largament lei personatges segondaris, introduguet d'intrigas annexas e alternet abilament scenas comicas e tragicas per aumentar la tension. La peca conoguet un succes forca important e venguet un classic de la literatura occidentala qu'es totjorn forca popular a l'ora d'ara.

Sciencias e tecnicas [ modificar | Modificar lo codi ]

1590  : fabricacion d'un microscopi optic per l'optician neerlandes Zacharias Janssen (vers 1585 - vers 1632 ).
1591  : publicacion de l'obra principala dau matematician frances Francois Viete , In Artem Analycitem Isagoge , considerada coma la fondacion de l' algebra moderna, especialament regardant lei notacions que Viete generalizet l'utilizacion de letras per designar lei termes desconeguts.
1592  : per lo premier cop, s'emetet l'ipotesi d'una reproduccion gracias a de semencas per lei bolets. Dins aquo, aquela supausicion de l' Italian Giambattista della Porta ( 1535 - 1615 ) obtenguet gaire de succes e lei cresencas tradicionalas fogueron encara largament e longtemps perpetuadas au sen de la comunautat scientifica (→ 1729 ).
1592  : fabricacion d'un dei premiers termoscopis per lo sabent italian Galileo Galilei ( 1564 - 1642 ). Otis precursor dau termometre , permetia de mesurar de diferencias de temperatura .
1596  : publicacion de Mysterium Cosmographicum (≪ Lo Misteri cosmografic ≫), obra de l' astronom alemand Johannes Kepler ( 1571 - 1630 ). I defendiguet la teoria eliocentrica de Nicolau Copernic e assaiet de descriure l'estructura de l' Univers a partir de seis observacions (nombre de planetas , distancia, velocitat... etc.).
1596  : dins la constellacion de la Balena , un maximom de luminositat de Mira foguet confondut amb una nova . En despiech de l'error, aquo permetet de perseguir la refutacion dau model dau ceu immudable defenduda dempuei l' Antiquitat (→ 1604 ).
1596  : a partir d'observacions dei litoraus dei continents , lo cartograf neerlandes Abraham Ortelius ( 1527 - 1598 ) formulet una ipotesi a prepaus d'un restacament ancian de certanei continents. Ne'n expliquet la separacion per un cataclisme major. Pasmens, aquela idea aguet ges de succes e foguet abandonada fins au segle XX.
1596  : publicacion postuma dei taulas trigonometricas dau matematician austrian Georg Joachim Rheticus ( 1514 - 1574 ).
1597  : publicacion d’ Alquimia dau quimista e metge alemand Andreas Libavius ( 1555 - 1616 ). En despiech de son titol, aquel obratge es lo premier libre de quimia sistematica. D'efiech, alunchat dei concepcions misticas caracteristicas de l' alquimia , prepauset subretot de proces per fabricar diversei substancias.
1598  : publicacion de Astronomiae Instauratae Mechanica per l' astronom danes Tycho Brahe ( 1546 - 1601 ). Era un catalog amb la posicion de 1 004 estelas .
1598  : en Corea , l' amirau Yi Sun-sin ( 1545 -1598) acabet lo melhorament d'un ≪ naviri-tartuga ≫ que recebet una proteccion de metau que prefiguret lo cuirassat .

Deces [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]