Lekkerkerk
is een
dorp
in de gemeente
Krimpenerwaard
in de Nederlandse provincie
Zuid-Holland
. Tot 1 januari 1985 was Lekkerkerk een zelfstandige
gemeente
. Van 1 januari 1985 tot 1 januari 2015 maakte Lekkerkerk met de buurplaats
Krimpen aan de Lek
deel uit van de gemeente
Nederlek
. Sinds 1 januari 2015 valt het onder de gemeente Krimpenerwaard.
In 2023 telde Lekkerkerk 7.875 inwoners, waarvan 3.775 (50%) mannen en 3.840 (50%) vrouwen.
[1]
De
Krimpenerwaard
, waarin Lekkerkerk is gelegen, is verdeeld in verschillende
polders
. Bij Lekkerkerk zijn dat in het westen de
Polder Schuwagt en in het oosten de Polder Den Hoek
. Lekkerkerk is gelegen aan de
Lek
bij
Kmr
988.
Het bijzondere van Lekkerkerk is dat het een grote oppervlakte heeft met grotendeels landbouwgronden en daarnaast als langgerekt dijkdorp sterk op de rivier is georienteerd. Ter plaatse van de
Grote of Johanneskerk
is de
lintbebouwing
verdicht en heeft zich komvorming voorgedaan.
De
buurtschappen
Opperduit
en
Schuwacht
kenmerken zich door lintbebouwing en in de polders Den Hoek en Schuwagt met De Loet is wat verspreide bebouwing langs
kaden
en waterlopen te vinden. Langs de Lekdijk vindt men fraaie 17e-, 18e- en 19e-eeuwse
boerderijen
, vooral in Opperduit. In het achterland bevinden zich de nieuwbouwwijken. Door de regelgeving met betrekking op het
Groene Hart
mag er enkel binnen de dorpskern worden gebouwd. Alleen Tiendhoek II, waarvan de bouw begin 2020 werd afgerond, vormt hierop een uitzondering.
Hoewel archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat op
donken
bewoningssporen van onder andere de
Vlaardingencultuur
kunnen worden aangetroffen, zijn van de donken in de omgeving van Lekkerkerk (nog) geen vondsten uit de
Steentijd
bekend. De oudste bewoningssporen in de Krimpenerwaard zijn niet ouder dan de tiende eeuw na Christus. Aangenomen wordt dat de systematische
ontginning
pas in de elfde en vroege twaalfde eeuw is begonnen, waarbij de
oeverwallen
van de rivier fungeerden als ontginningsbasis.
Aanvankelijk was de naam van het dorp en zijn omgeving Leckelant. Vanaf de tijd dat aan de overzijde van de Lek
Nieuw Leckelant
tot ontwikkeling kwam en er een dorpskom rond de nieuwe kerk ontstond wordt gesproken over Leckerkercke (voor het eerst in 1276). Al voor 1342 behoorden Lekkerkerk en
Zuidbroek
tot de hoge
heerlijkheid van de Lek
waar ook de beide Krimpens (
Krimpen aan de Lek
en
Krimpen aan den IJssel
), Stormpolder,
Ouderkerk aan den IJssel
als lage heerlijkheden (of ambachtsheerlijkheden) onder vielen.
[2]
In
1575
tijdens de
Tachtigjarige Oorlog
is het dorp grotendeels vernield en verbrand door de in
Spaanse
dienst staande stadhouder
Gilles van Berlaymont
, heer van Hierges.
[3]
Vanaf 1900 vond eigenlijk pas de eerste wezenlijke vergroting van het dorp plaats. Er werd gebouwd aan een aantal stegen haaks op de Lekdijk of de Achterstraat: Oostersteeg, Lekdijksteeg, Achtersteeg en andere (deze zijn in de jaren zeventig en tachtig van de twintigste eeuw gesaneerd). Na 1950 is de groei nog sneller gegaan. Vooral na de opening van de Algerabrug bij
Krimpen aan den IJssel
wordt de Krimpenerwaard een geliefd woongebied voor velen die in
Rotterdam
hun werk hebben. Het dorp breidt zich dan vooral ten westen van de Kerkweg uit.
De twee voetveren, een op
Nieuw-Lekkerland
en een op
Streefkerk
werden al in 1849 genoemd, de dienst op Streefkerk is vervallen omdat er al een veer was tussen
Bergstoep
en Streefkerk
[4]
.
Reederij op de Lek
onderhield tussen 1857 en 1973 de bootdienst op de Lek tussen Rotterdam en Schoonhoven, Lekkerkerk was een van de haltes.
[5]
De kenmerkende bestaansmogelijkheden van Lekkerkerk zijn eeuwenlang de
landbouw
, de
visserij
op de Lek, de
scheepvaart
en de
scheepsbouw
geweest.
Zoals op de meeste plaatsen in het Utrechts-Hollandse
veengebied
was de landbouw in de
Krimpenerwaard
aanvankelijk een gemengd bedrijf. Vooral de hoger gelegen percelen,
kaden
en
landscheidingen
werden als
bouwland
gebruikt. De lager gelegen delen van het gebied werden benut als
weide
of
hooiland
. In de akkerbouw was de
graanteelt
het belangrijkste, maar er werd ook
hop
en
kool
geteeld, er waren
boomgaarden
en zelfs
wijngaarden
.
De vissers visten op
zalm
,
elft
en
steur
. Vanaf wanneer de zalmvisserij op de Lek van betekenis is, is onduidelijk. In de 18e eeuw was ze echter al geruime tijd van belang.
Als gevolg van de visserij ontstonden er een hout- en scheepsindustrie, onder andere bij Opperduit. De scheepsbouw leidde onder andere tot de vestiging van
touwslagerijen
. De touwslagerij is ten nauwste verbonden met de teelt van
hennep
, of zoals men in Lekkerkerk zegt: de 'kennip'. Op vrij grote schaal is in de Krimpenerwaard al sinds circa 1600 hennep geteeld. De bloeiperiode ligt in de
Gouden Eeuw
, die een grote behoefte aan hennepproducten voor de machtige vloten met zich bracht. Na de eerste helft van de achttiende eeuw gingen de hennepprijzen zakken door concurrentie uit de Oostzeelanden. Desondanks werd de teelt voortgezet en zelfs uitgebreid om aan de risico's van de veehouderij ten gevolge van de runderpest te ontkomen. De hogere ligging van de polder Schuwagt maakte deze beter geschikt voor de hennepteelt dan de lagere polder den Hoek, waar men zich eerder op de
veehouderij
moest toeleggen bij gebrek aan andere mogelijkheden.
Voor het verbouwen van hennep werden vrij kleine, relatief hooggelegen akkers aangelegd, omzoomd door
knotbomen
voor windvang en het drogen van de planten. Deze
hennepakkers
waren meestal dicht bij de boerderijen gelegen, omdat ze sterk bemest moesten worden. De hennepteelt heeft het beeld van de landbouw in de waard tot ver in de 20e eeuw beheerst. Nog omstreeks 1930 bestond de omgeving van Opperduit bijna alleen maar uit hennepakkers. De hoge en vruchtbare grond rond de Bakkerswaal was dan ook uitstekend geschikt voor de hennepteelt. Voor het overige was het accent, onder meer vanwege de voortgaande maaivelddaling, steeds meer op de veeteelt komen te liggen. Thans is vrijwel de gehele Krimpenerwaard in gebruik als grasland.
Na 1900 werden de
scheepswerven
uitgebreid, in Lekkerkerk werd niet alleen schepen voor de
binnenvaart
, maar ook
zeeschepen
gebouwd (Fa. van Duijvendijk). Er ontstond ook enige
buitendijkse
industrie
.
- Schepen gebouwd door T. van Duijvendijk's Scheepswerf, Lekkerkerk
-
"Hoop op Welvaart", 1883
-
"Johanna", 1904
-
"Pure Liner 2", 1966
Op Lekkerkerks grondgebied bevindt zich het
natuurreservaat
De Bakkerswaal, waar onder meer een
eendenkooi
te bezichtigen is. Eigenaar is
Het Zuid-Hollands Landschap
. De rond de kooi gelegen bosschages bevatten onder meer
meidoorn
,
vlier
en
hazelaar
. Voor de
Tweede Wereldoorlog
was De Bakkerswaal beroemd om de
kolonie
aalscholvers
(of schollevaars, zoals ze toen genoemd werden). In 1941 verdween de kolonie, die op haar hoogtepunt ongeveer 1500 nesten telde.
Bij
Berkenwoude
, aan het
veenriviertje
de
Loet
, in het
Groene Hart
van
Zuid-Holland
ligt het
Loetbos
. Met de kano kan de Loetroute (22 km lang) worden gevolgd.
Aan de overzijde van de rivier ligt
Nieuw-Lekkerland
en
Kinderdijk
beide ondergebracht (01-01-2019) in de gemeente
Molenlanden
, met de op de
Werelderfgoedlijst
geplaatste
molens
.
Jarenlang heeft in Lekkerkerk een
herberg
gestaan, met de naam
De Grote Boer
. Hier hing het levensgrote schilderij van de man die in de zeventiende eeuw - volgens bronnen uit die tijd - met zijn 2,59 m de grootste mens was die ooit in
Holland
was geboren, tegenwoordig hangt het schilderij in de centrale hal van het gemeentekantoor te Lekkerkerk. Botonderzoek in 1955 door prof. dr. J. van Limborgh wees uit dat zijn werkelijke lengte ongeveer 2,16 m moet hebben bedragen. In de oude herberg is nu een Chinees restaurant gevestigd.
Aan de Wetering Oost staat een
monument
vanwege de
Tweede Wereldoorlog
. Het is bedoeld als dankbetoon voor de zwijgzaamheid van de gehele bevolking, waardoor risicovolle
droppings
van wapens en dergelijke vanuit
geallieerde
vliegtuigen niet werden verraden aan de Duitse bezetter.
In het noorden van het dorp vindt men een
Joodse begraafplaats
. Lekkerkerk had tot 1923 een zelfstandige Joodse gemeente. Omdat het aantal Joodse inwoners sterk was afgenomen werd in dat jaar deze gemeente ingedeeld bij die van Rotterdam. Ten zuiden van het centrum is een straat genaamd Jodenbreeplaats. De begraafplaats is klein, een zestal grafstenen, en wordt al decennialang niet gebruikt maar vormt een bijzondere plek in het dorp.
In de lange geschiedenis van het dorp zijn er meerdere dijkdoorbraken van de Lekdijk geweest.
In 1421 tijdens de
Sint-Elisabethsvloed
is de Lekdijk tussen Lekkerkerk en Krimpen aan de Lek doorgebroken, een groot deel van het achterland kwam daardoor onder water te staan.
Om herhaling te voorkomen werd pas in 1760 een stenen muur langs de Lek gebouwd, deze muur is later vervangen door een betonnen wand.
De Lekdijken zijn versterkt door middel van damwanden, die in de grond zijn getrild (2010 - 2015).
-
Opperduit 308
-
Lange Stoep 33
-
Kerk
-
Opperduit 360
-
Opperduit 372
-
Opperduit 446
-
Opperduit 452
-
Opperduit 482
-
Voorstraat 17
-
Voorstraat 212
In de jaren 1980 en 1981 haalde Lekkerkerk de landelijke pers, nadat geconstateerd werd dat de grond onder de nieuwbouwwijk ten westen van de Kerkweg enorm vervuild bleek. De kosten voor het verwijderen van deze
bodemverontreiniging
beliepen uiteindelijk 188 miljoen
gulden
(85,5 miljoen euro). De operatie werd door de burgemeester
Hans Ouwerkerk
in goede banen geleid. Pas in januari 2008 kwam de affaire tot een einde. De Staat en de gemeente Nederlek hebben die maand een vaststellingsovereenkomst gesloten met de bedrijven die betrokken waren bij het veroorzaken van de bodemverontreiniging. Op basis van de schikking betalen de twee betrokken bedrijven ieder een miljoen euro. De gemeente Nederlek ontving hiervan een half miljoen euro.
Lekkerkerk telt drie
basisscholen
:
Lekkerkerk telt twee scholen voor
voortgezet onderwijs
:
- 1 januari, nieuwjaarsduik op het strandje aan de Lek bij Opperduit
- Hemelvaartsdag, ronde van Lekkerkerk (wielrennen) en kermis
- Bijnamen van de inwoners van Lekkerkerk zijn:
- "aalschovers" naar de kolonie
aalschovers
in de eendenkooi De Bakkerswaal. In het verleden was in Lekkerkerk een basisschool met de naam "De Aalscholver", die na het gifschandaal is afgebroken en opnieuw opgebouwd.
[6]
Tot 2016 was in het dorp een dierenspeciaalzaak "De Aalscholver". Op het Raadhuisplein staat het beeld "Aalscholver" van Ineke van Dijk.
- "Van Lekkerkerk zijn" betekent "kieskeurig zijn"
[7]
- De
hoogste hoogspanningsmasten van Nederland
staan in Lekkerkerk
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
a
b
c
d
e
f
Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen
, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑
Wouden, A.A.M. van der, "Uit Lekkerkerks verleden", Lekkerkerk, 1959
- ↑
Aa, A.J. van der, "Beschrijving van den Krimpenrewaard en den Lopikerwaard", S.E. van Nooten, Schoonhoven, 1847
.
Gearchiveerd
op 9 september 2023.
- ↑
Handboekje voor reizigers door ons vaderland, A. J. Van der Aa, 1849
- ↑
weekblad Schuttevaer, 08-08-2009
- ↑
Leidsche Courant, 30 april 1980, pagina 10
.
Gearchiveerd
op 3 december 2018.
- ↑
Nederlandse volkshumor op stad en dorp, land en volk, J. Cornelissen, pagina 95
.
Gearchiveerd
op 27 april 2023.
|