Een
kernonderzeeer
(ook: atoomonderzeeer, kernonderzeeboot, atoomonderzeeboot) is een
onderzeeboot
die voor haar energievoorziening met een of meerdere
kernreactoren
is uitgerust.
Net als in een
kerncentrale
wordt hiermee stoom opgewekt waarmee diverse
stoomturbines
worden aangedreven die voor de voortstuwing van de onderzeeboot zorgen alsmede voor de stroomvoorziening aan boord. Ook wordt hiermee voor de
zuurstofwinning
gezorgd door middel van
elektrolyse
.
Hierdoor kunnen kernonderzeeboten maandenlang onder water blijven en hebben ze een bijzonder grote
actieradius
. Als gevolg van de hogere geluidsproductie zijn de kernonderzeeers wel makkelijker op te sporen dan gewone onderzeeboten. Moderne kernonderzeeboten worden daarom van extra geluiddemping voorzien, onder andere door een elastische ophanging van de aandrijving.
In totaal beschikken zes landen over kernonderzeeboten, te weten de
Verenigde Staten
, de
Russische Federatie
, het
Verenigd Koninkrijk
,
Frankrijk
, de
Volksrepubliek China
en
India
, dat in 2009 zijn eerste van vijf kernonderzeeers te water heeft gelaten.
[1]
De grootste publiek toegankelijke (voormalige) kernonderzeeboot is de Franse onderzeeboot
Le Redoutable
. Deze is 128 meter lang, weegt 8000
ton
en had 16 kernraketten aan boord. De boot werd te water gelaten in 1971 en heeft tot 1991 gevaren. Hij is sinds 2002 in de haven van
Cherbourg
te bezichtigen.
De eerste kernonderzeeboot uit de geschiedenis, de
USS
Nautilus
en de eerste Sovjet-kernonderzeeboot, de
Leninski Komsomol
, zijn tegenwoordig eveneens museumstukken.
De bekendste Russische kernonderzeeboot is de
Koersk K-141
, die verging op 12 augustus 2000 in de
Barentszzee
. Het wrak werd later door een Nederlands consortium van
Smit Internationale
en
Mammoet
geborgen.
Tot op heden zijn negen kernonderzeeboten gezonken, twee van de VS en zeven van de Sovjet-Unie/Rusland. De eerste was de
USS
Thresher
in 1963, daarna zonken nog de
USS
Scorpion
van de VS, en de
K-8
, de
K-429
(die tweemaal gezonken is), de
K-219
, de
K-278
Komsomolets
de
K-27
,
K-159
en de
K-141 Koersk
van de Sovjet-Unie/Rusland.
In juli 2019 brak brand uit op de Russische AS-12, ook wel bekend als
Losjarik
. De brand kostte aan 14 bemanningsleden het leven.
Er worden doorgaans drie types kernonderzeeboten onderscheiden; de hierbij gegeven afkortingen zijn die volgens de
Amerikaanse marine
.
De aanvalsonderzeeboot (
Engels
:
Ship Submersible Nuclear
(SSN)) is een kernonderzeeer die tactisch ingezet wordt tegen andere onderzeeboten en tegen oppervlakteschepen. De primaire bewapening van dit type onderzeeboten bestaat uit
torpedo
's. Daarnaast hebben ze vaak ook geleide
antischeepsraketten
zoals de
Harpoon
aan boord. De meeste kernonderzeeboten zijn SSN's.
In de geschiedenis is slechts een schip ooit getorpedeerd door een kernonderzeeer, de
ARA
General Belgrano
door
HMS
Conqueror
tijdens de
Falklandoorlog
van 1982.
De strategische raket-onderzeeboot (
Engels
:
Ship Submersible Ballistic Nuclear
(SSBN),
Frans
:
Sous-marin nucleaire lanceur d'engins
(SNLE),
Russisch
: РПКСН;
RPKSN
; voluit: ракетный подводный крейсер стратегического назначения;
raketny podvodny krejser strategitsjeskogo naznatsjenieja
) is een kernonderzeeer met
intercontinentale ballistische raketten
;
SLBM's
(
Submarine-launched ballistic missiles
), zoals de Russische
Boelava
of de Amerikaanse
Trident
aan boord, waarmee militaire en industriele installaties op het land kunnen worden getroffen.
Oudere modellen moesten soms naar de oppervlakte komen om de raketten af te schieten, maar nieuwere modellen kunnen meestal al vanaf 50 meter diepte een raket lanceren. Het doel van de strategische onderzeeboot is het afschrikken van tegenstanders (
mutual assured destruction
), waardoor de onderzeeer vooral is gericht op het ondetecteerbaar blijven voor de tegenstander. Om deze reden wordt er veel gebruikgemaakt van
stealthtechnologie
, zoals
echowerende tegels
op de romp, aangepaste aandrijvingssystemen en motoren op trillingsdempende voetstukken, om zo veel mogelijk onopgemerkt te blijven. De aanwezigheid van
ballistische raketten
betekent ook dat de onderzeeers groter zijn dan alle andere onderzeeers. De duidelijkste voorbeelden hiervan zijn de
Typhoon-klasse
(
Projekta 941 '"Akoela"
, niet te verwarren met de Akulaklasse) en
Deltaklasseonderzeeers
(Type III,
Projekta 667BDR "Kalmar"
, en IV,
Projekta 667BDRM "Delfin"
) van de
Russische Marine
.
Een geleide-wapen-onderzeeboot (
Engels
:
Ship Submersible Guided-Missile Nuclear
, SSGN) is primair met
geleide raketten
uitgerust, tegenwoordig vaak
kruisraketten
.
Bronnen, noten en/of referenties
|