Het
bisdom 's-Hertogenbosch
(
Latijn
:
Dioecesis Buscoducensis
) is een van de zeven bisdommen waaruit de
Nederlandse Rooms-katholieke kerkprovincie
bestaat en is in aantal gelovigen het grootste bisdom van Nederland. Kathedraal van het bisdom is de
Kathedrale Basiliek van Sint-Jan Evangelist
.
Het bisdom staat onder leiding van
bisschop
Gerard de Korte
en
hulpbisschop
Rob Mutsaerts
. De Korte is de 18e bisschop sinds de oprichting van het bisdom 's-Hertogenbosch in 1559 en de 10e sinds de heroprichting in 1853.
Toen de periode van de
missionering
als afgesloten beschouwd mocht worden, kwam het grootste gedeelte van het huidige bisdom onder het
bisdom Luik
, een situatie die ongeveer achthonderd jaar zou duren. De oude vestingstad aan de noordelijke grens van Brabant, in 1184 door graaf
Godfried III van Leuven
stadsrechten gegeven, werd het middelpunt van een bisdom dat zich uitstrekte over de
Meierij van 's-Hertogenbosch
, de
Langstraat
,
Bommelerwaard
en een gedeelte van de
Belgische Kempen
.
In de bul
Super Universas
van
12 mei
1559
richtte
Paus Paulus IV
nieuwe bisdommen op in de Nederlanden. In het Midden-Nederlandse gebied werd het aartsbisdom
Mechelen
opgericht, waaronder naast
Antwerpen
,
Gent
en
Brugge
ook de nieuwe zetels van 's-Hertogenbosch en
Roermond
kwamen te ressorteren. De eerste bisschop,
Franciscus Sonnius
, werd benoemd op 10 maart 1561. De
kathedraal
werd de gotische
Kathedrale Basiliek van Sint-Jan Evangelist
, gebouwd tussen 1380 en 1530, beter bekend als de Sint-Jan.
Tijdens de
Tachtigjarige Oorlog
werd de positie van de katholieke kerk in de Nederlanden fel bestreden, en in 1581 werd de rooms-katholieke eredienst verboden, hoewel verborgen belijdenis werd getolereerd. In 1592 werden de Noordelijke Nederlanden door de Heilige Stoel uitgeroepen tot missiegebied en de verbroken bisschoppelijke hierarchie werd vervangen door de
Hollandse Zending
. Het bisdom 's-Hertogenbosch werd na de verovering bij het
Beleg van 's-Hertogenbosch
in 1629
de facto
opgeheven; het gebied werd toegevoegd aan het
bisdom Luik
.
Instelling van het apostolisch vicariaat (1648)
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
In 1648 werd het
apostolisch vicariaat
's-Hertogenbosch ingesteld. Meer dan twee eeuwen werd het bisdom geleid door een apostolisch vicaris. In de 19e eeuw vond nog een aantal gebiedswijzigingen plaats. In 1801 werd een gedeelte van het opgeheven
bisdom Antwerpen
toegevoegd, dat in 1803 weer werd afgesplitst als
apostolisch vicariaat Breda
. In 1851 werden de apostolische vicariaten
Grave-Nijmegen
en
Ravenstein-Megen
toegevoegd.
Ten slotte maakte de
Grondwetsherziening van 1848
het
herstel van de bisschoppelijke hierarchie in Nederland
mogelijk, waarbij ook het bisdom 's-Hertogenbosch op 4 maart 1853 opnieuw werd ingesteld.
In het jaar 2006 maakte het katholieke volksdeel met circa 1.167.000 kerkelijk geregistreerde gelovigen 56,8% van de totale bevolking van het bisdom uit. In het jaar 2018 stond met 49,5 % net geen meerderheid (1.023.000 kerkleden) meer als katholiek geregistreerd. In een interview met
Dagblad De Limburger
(29 mei 2009) geeft een KASKI-onderzoeker aan dat het aantal kerkbezoekers in het bisdom 's-Hertogenbosch relatief erg sterk is afgenomen. Het weekendkerkbezoek over het jaar 2007 daalde naar 76.000 kerkgangers (circa 3,7%) en daarna naar gemiddeld 30.900 gelovigen in 2018, dat is ruim 1 (1,49) procent van de totale bevolking van het bisdom 's-Hertogenbosch.
Op 12 maart 2020 hebben mgr.
Mutsaerts
en mgr.
De Korte
in een gezamenlijke brief bekendgemaakt dat Mutsaerts een deel van zijn bestuurlijke taken op diocesaan niveau neerlegt.
[4]
Het bisdom 's-Hertogenbosch gaat het aantal parochies de komende jaren terugbrengen van een kleine driehonderd in 2008 tot zestig in 2020. Dat schreef bisschop Antoon Hurkmans in zijn kerstbrief (2008) aan alle parochies van zijn diocees. “Om dit proces goed te doen verlopen is een nieuwe manier van leidinggeven in het bisdom nodig.” Daarom gaat het bisdom op korte termijn van 17 naar 12 dekens. De 26 dekenaten maken plaats voor 12 regio’s met een deken en daarmee worden ook in dit bisdom de dekenaten als bestuurslaag afgeschaft. In 2018 waren er 59 territoriale parochies en 1 gemeenschap van migranten.
[5]