Alojzije Viktor Stepinac
(
Kra?i?
(nabij
Zagreb
),
8 mei
1898
- aldaar,
10 februari
1960
) was een
Kroatisch
aartsbisschop
en
martelaar
.
Stepinac was de zoon van Josip en Barbara Stepinac. Hij was het vijfde kind van negen kinderen in een gezin van welvarende boeren. Josip was eerder gehuwd met Marija Matko, met wie hij drie kinderen had, en hertrouwde nadat Marija gestorven was
[1]
.
Aloysius deed zijn middelbare studies in
Zagreb
. Tijdens de
Eerste Wereldoorlog
deed hij dienst in het
Oostenrijkse
leger, maar werd gewond en bleef van september tot december
1918
in
Italiaanse
krijgsgevangenschap. Hij startte vervolgens met studies in de
landbouwwetenschappen
in Zagreb en verloofde zich. Nadat de vrouw in 1924 de verloving had verbroken, wilde hij priester worden en ging in het pauselijk college in
Rome
theologie
studeren. Op
26 oktober
1930
werd hij, samen met zijn landgenoot
Franjo ?eper
tot
priester
gewijd door
Giuseppe Palica
. Terug in
Kroatie
werd hij de rechterhand van aartsbisschop Anton Bauer
[2]
(1856-1937) in
Zagreb
.
Aartsbisschop-coadjutor en aartsbisschop - Zagreb
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Op
29 mei
1934
werd Stepinac op 36-jarige leeftijd door
paus Pius XI
benoemd tot aartsbisschop-coadjutor. Hij werd op 24 juni door aartsbisschop Bauer tot bisschop gewijd en was daarmee op dat ogenblik de jongste
bisschop
ter wereld. Medeconsecratoren waren
Ivan ?ari?
, de aartsbisschop van
Vhrbosna
en
Quirinus Bonefa?i?
, bisschop van
Split
. Hij richtte twaalf nieuwe parochies op, steunde de katholieke pers in zijn land en hielp de rechten van de Katholieke Kerk te vrijwaren tegenover de
Joegoslavische staat
.
Op
7 december
1937
volgde hij de gestorven
aartsbisschop
Bauer op en werd
primaat
van Joegoslavie.
De toestand in zijn
diocees
was moeilijk. De Kroaten en de
Katholieke Kerk
moesten in de veelvolkerenstaat, die
Joegoslavie
was, vechten voor de erkenning van hun rechten en er ontstond een groot priestertekort. In vele scholen werd het godsdienstonderricht verboden. Zelf was Stepinac bijzonder bescheiden en bekommerde zich om de noden van de kleine man.
In tegenstelling tot
Josip Strassmeyer
, een van zijn voorgangers, was aartsbisschop Stepinac veel minder
oecemenisch
ingesteld. Hij beschouwde de
orthodoxen
als afvalligen: "Het zou ideaal zijn als de Serviers terugkeerden tot het geloof van hun vaders, dat wil zeggen: het hoofd te buigen voor Zijne Heiligheid, de vertegenwoordiger van Christus."
[2]
In 1941 trokken de Duitse troepen
Joegoslavie
binnen en Kroatische nationalisten riepen de
onafhankelijkheid
van
Kroatie
uit. Aartsbisschop Stepinac redde vervolgde
joden
, protesteerde tegen de
Ustasja
-kampen en nam vervolgde Serven in bescherming. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog
organiseerde hij acties ter ondersteuning van de noodlijdenden en vervolgden, liet voedsel verdelen, verstopte vervolgden en had bijzonder veel aandacht voor de wezenkinderen. Hij was ook een overtuigd
patriot
en
anticommunist
. Tegenover het
Paveli?
-bewind nam hij, na aanvankelijke steun in 1941
[3]
, een neutrale, gereserveerde houding aan en veroordeelde in
1943
de
Jodenvervolgingen
[4]
. Toen de Kroatische staat in april 1941 een feit was, liet hij een
Te Deum
in de
kathedraal van Zagreb
zingen. Hij hoopte dat daarmee een einde gekomen was aan de jarenlange Servische verdrukking van het katholieke Kroatie
[5]
.
Bij het einde van de
Tweede Wereldoorlog
namen de communistische
partizanen
van
Josip Tito
de macht over. Toen de partizanen
Zagreb
naderden, werd Stepinac gewaarschuwd dat hij als collaborateur zou worden beschouwd door de communisten en dat hij riskeerde geexecuteerd te worden, maar Stepinac besloot op zijn post te blijven.
In mei 1945 werd hij onder druk van het communistische regime gevangengenomen, maar spoedig weer vrijgelaten omdat er een groot volksoproer dreigde om Stepinac te bevrijden. In 1946 werd hij opnieuw opgepakt, nadat hij zich in 1945 verzet had tegen Tito's poging de Kroatische Kerk van Rome te isoleren. Hij werd op
11 oktober
1946 tot 16 jaar
dwangarbeid
veroordeeld.
Paus Pius XII
omschreef de rechtszitting als een
allertreurigst proces
. De internationale weerklank was groot en vanuit de
Westerse wereld
kwamen protesten van staatslieden en kerkelijke gezagsdragers over het
schijnproces
. Een aanbod van een hoge ambtenaar om een
genadeverzoek
in te dienen, dat zou worden geaccepteerd, werd door Stepinac geweigerd.
In
1951
bezweek communistisch
Joegoslavie
onder de internationale druk en kon Stepinac naar zijn geboortedorp terugkeren om daar onder
huisarrest
te verblijven. Tijdens het
consistorie
van
12 januari
1953
verleende
paus Pius XII
hem de waardigheid van
kardinaal
, hetgeen leidde tot een korte onderbreking van de diplomatieke betrekkingen tussen
Joegoslavie
en het
Vaticaan
. Het regime liet niet toe dat Stepinac zijn
kardinaalshoed
in Rome kon ontvangen. Hetzelfde jaar kreeg hij
leukemie
.
In
1958
verbood het communistisch regime zijn deelname aan het
conclaaf
dat in oktober
Angelo Roncalli
tot paus verkoos.
Stepinac stierf op
10 februari
1960
op 61-jarige leeftijd en werd begraven in de kathedraal van Zagreb. Hij werd opgevolgd door kardinaal
Franjo Kuhari?
.
Op
14 februari
1992
werd Stepinac door het
Kroatisch Parlement
gerehabiliteerd
[6]
en op
3 oktober
1998
werd hij in
Marija Bistrica
zalig verklaard door
paus Johannes Paulus II
. Zijn gedenkdag is
10 februari
.
- Anthony Henry O'Brien,
Archbishop Stepinac, the man and his case
, Newman Bookshop (1947)
- Richard Patee,
The case of cardinal A. Stepinac
, Milwaukee, The Bruce Publishing Co. (1953)
- Thedore Dragoun,
Le dossier du cardinal Stepinac
(1958)
- Giampaolo Mattei,
Il cardinale Alojzije Stepinac : una vita eroica nella testimonianza di quanti con lui sono stati vittime della persecuzione nella Jugoslavia comunista
, Vaticaanstad,
L'Osservatore Romano
. (Quaderni de L'Osservatore romano ; 43; Variation: Quaderni dell'Osservatore romano ; 43) (1999)
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Simun Sito Coric,
Cardinal Alojzije Stepinac - Basic Facts about His Person and Work
.
Gearchiveerd
op 4 september 2019.
- ↑
a
b
Robert D. Kaplan, "Balkan Ghosts - a Journey Through History," heruitgegeven als eBook door Picador in 2014.
- ↑
Congregatio de Causis Sanctorum
,
Zagrebien. Beatificationis seu Declarationis Martyrii Servi Dei Aloysii Stepinac S.R.E. Cardinalis Archiepiscopi Zagrebiensis in odium fidei, uti fertur, interfecti (1960). Positio super martyrio
, vol I, Rome, 1996, 219-220
- ↑
Grote Winkler Prins
, zevende druk, 1970
- ↑
Stepinac beschermde alle vervolgden
,
Katholiek Nieuwsblad
,
9 oktober
1998
- ↑
Brief van Dom Antoine Marie osb
[dode link]
, Ab dij van Saint-Joseph de Clairval, 29 september 1999
|