Oeugg

Articol di 1000 che tucc i Wikipedie gh'hann de havégh
De Wikipedia
Lumbard ucidental Quest articol chi l'e scrivuu in lombard , grafia milanesa .
≪L'oeugg del padron l'ingrassa el cavall.≫
( Proverbi )
On oeugg verd.

L' oeugg (variant: [œt?] in lecches e brianzoeu , [et?] in tesines alpin, [ot?] in cremasch , paves e cremones , [ø?] in di dialett de l'alta Valtolina [1] , [øil] in bregajott ) l'e on orghen sensorial, che 'l partegn a l' aparaa visiv . El serviss per ciappa di informazion in su l'ambient intorna a travers la lus.
El manda si segnai a travers el gnerv ottegh al cervell. In de l'omm l'oeugg l'e bon de ciappa tucc i color con l'onda de frequenza in tra 400 e 700 nm (donca minga i infraross e i ultraviolett ). Alter esser vivent a gh'hann di oeugg che ciappen ond de frequenza diferent.
I insett e i crostacei gh'hann oeugg compless, formaa de alter oggitt pussee piscinitt. I ragg de lus creen di imagin singoi, che vegnen mettuu compagn per soraposizion, compagn d'on mosaich : quell sistema chi pero l'e minga bon de toeu tucc i detali, anca se 'l ciappa anca i moviment pussee piscinitt.
A gh'e alter besti, tant 'me la sciguetta , che hinn pussee bon de vede de nott, perche gh'hann on numer pussee grand de cellul de la retina che lavoren anca con poca lus.

L'oeugg de l' omm a l'e compless e bon assee. El se troeuva in de la cavita ocular, in del crani , e 'l se po sparti foeu in d'ona part denanz e on'altra dedree. Dedree ghe partiss el gnerv ottegh , che 'l se origina in del bulb cont ona diramazion. Denanz a gh'e 'l center del popoeu (on bus negher che 'l toeu su i ragg) e l' iride (ona membrana muscolar che la strensg e la slarga la pupilla a segonda de quanta lus la gh'e e che l'e colorada). El popoeu e l'iride hinn proteggiuu de la cornea. Per difend l'oeugg a gh'e anca di liquid compagn di lagrem.

El nomm [ Modifega | modifica 'l sorgent ]

La parolla oeugg la riva del latin oculus , con l'istess significaa. La se troeuva in tutt i lengov romanz ( italian occhio , frances œil , spagnoeu ojo , piemontes euj , ligur euggio , venezian ocio , forlan voli , aragones uello , catalan ull , galizian ollo , sardegnoeu ogu , normann yi , ocitan uelh , romen ochi , portoghes olho , sicilian occhiu , napoletan uocchio , valon ouy , asturian gueyu ). L'e ona radis comuna anca ai lengov germanegh (cf. ingles eye , todesch auge ...) e a on bell poo de lengov slav ( bieloruss voka , serbocroatt oko ...).

Referiment [ Modifega | modifica 'l sorgent ]

  1. NavigAIS, carta numer 101