Каутский Карл
, Карл Иоганн (16. 10. 1854, Прага ? 17. 10. 1938, Амстердам) ? германиялык социал-демократиянын жана 2-Интернационалдын жетекчилеринин бири, тарыхчы, экономист, философ, публицист. 1874?79-жылдары Вена университетинде тарых, философия, экономика жана юриспруденцияны окуган. 1875-жылы Австрия социал-демократиялык жумушчу партиясына кирген. 1880?82-жылдары Цюрихте иштеп ж?рг?нд? Э. Бернштейн менен достошкон. 1881-жылы Лондондон К. Маркс жана Ф. Энгельс менен таанышып, революциялык марксизм позициясына ?тк?н. 1883?1917-жылдары Германия социал-демократиялык партиясынын жана 2-Интернационалдын теориялык органы ? ≪Die Neue Zeit≫ журналынын редактору. 1885-жылдан Лондондо жашап, 1890-жылы Германияга кайткан. 1880?90-жылдары ≪Карл Маркстын экономикалык окуусу≫ (1887), ≪Томас Мор жана анын утопиясы≫ (1888) жана башка эмгектеринде Маркс менен Энгельстин саясий, экономикалык, социологиялык жана философиялык идеяларын системалаштырган. 1891-жылы ?з? иштеп чыккан Германия социал-демократиялык партиясынын программасынын негизинде ≪Эрфрут программа- сына комментарийлер≫ (1892) жарык к?рг?н. 20-кылымдын башында Каутский
Россия
жана башка Чыгыш Европа ?лк?л?р?нд?г? революциялык кыймылдын ?н?г?ш?н анализд??ч? эмгектерди жараткан. ≪Славяндар жана революция≫ макаласында (1902-жылы. ≪Искра≫ гезитине басылган) д?йн?л?к пролетардык революциянын ?н?г?ш? ?ч?н славян д?йн?с?нд?г? революциялык окуяларды чагылдырган. Орус пролетариатынын революциячылдыгы Батыш Европа ?ч?н ?лг? деп баса белгилеген. Каутский 1905?07-жылдары Россия- дагы революцияны кубаттап, ≪Россиядагы дыйкандар жана революция≫ (1905, орус тилинде), ≪Кыймылдаткыч к?чт?р жана орус революциясынын перспективалары≫ (1907, орус тилинде) жана башка китепчелерди даярдаган. Кийинки мезгилдерде Каутский социал-демократия бийликке революциялык жол менен эмес, парламенттик демократиянын механизмдери аркылуу келиш керек деген оюн билдирген. 1914-жылы Каутский азыркы капитализмдин ультраимперпализм теориясын иштеп чыккан. Ал теория боюнча В. И. Ленин жана солчул социал-демократиянын ?к?лд?р? иштеп чыккан империализм - бул капитализмдин ?н?г?ш?н?н акыркы баскычы деген тезисин жокко чыгарып, д?йн?л?к согуштун башталышында Каутский улутчул позициядагы германиялык ?км?тт?н ?к?лд?р?н? каршы чыгын, Германия к?з каранды эмес социал-демократиялык партиясынын лидерлеринен болгон. Россиядагы Октябрь революциясын (1917) кабыл алган, большевиктердин саясаты демократия менен социализмдин идеяларына татыктуу эмес деп эсептеген [≪Пролетариат диктатурасы≫, ≪Терроризм жана коммунизм≫, орус тилине 1919-жылы которулган]. Германиядагы Ноябрь революциясы (1918) мезгилинде немец социал-демократиясынын оппортунисттик багытын колдогон. 1922-жылы Германия социал-демократиялык партиясына кайра кирген. 1920?30-жылдары марксисттик философия менен социологиянын ?н?г?ш? тууралуу эмгектерин жазган ( ≪?й-б?л? жана никенин пайда болушу≫, ≪
Христианчылыктын
келип чыгышы≫, ≪Тарыхты материалисттик т?ш?н??≫ 1?2-т.). 1938-жылы Австрия аншлюсунан кийин Каутский Чехословакияга, андан ары Нидерландга кеткен.
