Тима Вень

Босьт?ма Wikipediaысь
Тима Вень
Портрет
Чужан лун:

1890 -?д вося йирым т?лысь 8-?д лун ( 1890-10-08 )

Чужан?н:
Кулан кад:

1939 -?д вося йирым т?лысь 13-?д лун ( 1939-10-13 ) [1] (49 ар?с)

Кулан?н:
Канму:
Мыйся уджыс:

гижысь , поэт

Чисталёв Тима Вень (1890?1939) ? коми гижысь, вудж?дчысь, вел?дысь
Файл:Чисталёв В.Т. 1.jpg
Чисталёв Тима Вень да неб?г

Тима Вень ( роч?н Чисталёв Вениамин Тимофеевич ) ( 1890 ? 1939 ) ? нималана коми гижысь , поэт, коми литератураса классик, вуджoдчысь, велoдысь.

Олан туй [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Тима Вень чуж?ма 1890 вося йирым т?лысь 20 лун? В?л?гда губерняысь Усть-Сысольск уездса Помoсдiн в?л?сьтын (?н? ? Коми республикаысь Кул?мд?н районса Пом?сд?н сикт ). Велoдч?ма медводз Помoсдiнса подув школаын, сэсся Дереванн?й сиктса второкласснoй школаын. 1908 восянь ? Пожoг школаын велoдысь. Медым лоны велoдысьoн, экзаменъяссo сдайт?ма экстернoн. Лoсьoд?ма быдм?гъяс йылысь небoг да роча-коми кывкуд.

1914 воын В.Т. Чисталёвoс босьт?ны сар армияo, кор пансь? Медводдза мир?в?й тыш . Служит?ма Украинаын . 1918 восянь 1933 во oдз неыджыд косталoмoн Тима Вень велoд?ма Помoсдiнса школаын. 1920 -oд вояс пансигoн Чисталёв В.Т. уджал?ма Коми госиздатын , редактируйтiс 16 неб?г .

1934 воын сiйo вoл?ма сoветскoй гижысьяслoн медводдза Ставсоюзса Съезд делегатoн (воссис 1934 вося моз тoлысь 13 лунo ). 1937 воын ? Тима Веньoс мыжт?г репрессируйтiсны кыдзи ≪буржуазнoй идеология пропагандистoс≫. 1939 вося йирым т?лысь 13 лун? кул?ма Вылыс Човса тюрьмаын. Дзебан?ныс абу т?дса, но чайт?ны, мый гуал?ма Сыктывкарса ш?р шойнаын. Казьтылана пернас? сувт?д?ма Прометей Чисталёвлы паметникк?д орчч?н.

Реабилитируйт?ма 1956 воын .

Гижан удж [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Медводдза гижан сямыс ? тайo вуджoдoм кывбуръяс . Вуджoдiс Иван Никитинлысь ≪Песня бобыля≫ ( 1908 ) да Алексей Кольцовлысь ≪Песня старика≫ ( 1909 ) кывбуръяс.

Медводдза мир?в?й тыш кадo гижис ≪Гут да ном≫ ( 1916 ), ≪Кoнкo веж турун пoвстын≫ ( 1917 ) кывбуръяс.

Гражданскoй тыш пыр мунoм бoрын гижис ≪1919 во≫ поэма , ≪Шог асыв≫, ≪Тшыг во≫, ≪Сартас би улын≫ висьтъяс да мукoд.

Октябрса революциялы 10 во кежлo гижис ≪Ленин гу дорын≫ ( 1927 ) и ≪Му вежандыр≫ ( 1927 ) поэмаяс.

Сылoн поэзияын абу этша конъюнктурнoй кывбур, кодъясoс гижoма сы кадся политика дорйoм могысь: ≪Кодi гoрд му понда олo?≫, ≪Дубинушка≫, ≪19-oд во≫, ≪Важ олoм колльoдoм≫, ≪Том ёртлы≫, ≪Олан да вылан, Сoвет Коми му≫, ≪Юкмoсo≫ и мукoд. Татшoм кывбурыс абу этша. Но йoз да туялысьяс казялoны мoд сикас кывбуръяс ? найo этшаджыкoсь, дженьыдoсь да мыла кывъяoсь. Найoс тoдo быд коми морт ? ≪Менам кывъясoй≫, ≪Потандорса≫, ≪Ок, эськo≫.

Тима Веньлoн кывбуръясыс матынoсь йoз кост сёрнилань, тайo чери кыйысьяслoн, вoралысьяслoн, нянь быдтысьяслoн сёрни.

≪Поэзия артмoм≫ кывбур ( 1921 ? 1922 ) гижoма карел-фин эпослoн ритмoн, дженьыд, нёльысь куим визя кывбурoн:

Ог тoд, кодi менo чужтiс,
Кодi быдтiс, вердiс-удiс,
Сьывны-мойдны йoзo дэдзис...

Гашкo, лoзов чoд тусь пиын,
Быдми меoй вoр туй дорын,
Да oктiс кудъяс ветлысь-мунысь.

Гашкo, вoр ты пыдoс ваыс
Вoлi меным потан пыдди,
Чoж-пoткаыс oввo сьывлiс.

Гашкo, вoлi лoня вoрыс...
Меным висьтъяс йoлoгаo
Тoлысь югoр чукoрталiс.

1929 сылoн чужис ≪Трипан Вась≫ гиж?д ? коми литератураын медбуръяс висьтъяс лыдысь.

Тима Вень уна вуджoдiс роч да ставмирса литература.

Вoр-ва серпасъяс йылысь да му вылын уджалысьяс йылысь гижис татшoм кывбуръяс, кыдзи: ≪Тувсов вой≫ ( 1920 ), ≪Кайла, видзoдла≫ ( 1921 ), ≪Гожoм пом≫ ( 1922 ), да мукoд.

Бура т?дса сыл?н ≪Изкар≫, ≪Ныв сетoм≫ пьесаясыс.

20?oд воясo Тима Веньлoн гижoдъясыс (кывбуръяс, висьтъяс, очеркъяс) тшoкыда петавлiсны гижoд чук?ръясын, торйoн нин велoдчысьяслы лыддьысян неб?ъясын. Шуам, 1923 вося ≪Выль туйoд≫ хрестоматияын вoлi й?з?дoма 21 гижoд.

20?oд вояс мoд джынйын да 30?oд воясo гижысь ёна й?з?дчис ≪Ордым≫ да ≪Ударник≫ журналъясын. Войвывса вoр?ва йылысь, туйвывса пасйoдъяс да oткымын мукoд гижoд петiсны и ≪Вoрлэдзысь≫ газетын.

Фольклор чук?ртысь [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Тима Вень т?дса с?дзж? кыдзи коми фольклор чук?ртысь. 1920-?д вояс? гижал?с коми ворсoмъяс , пудъясянкывъяс , приметаяс да сьыланкывъяс . Мыйсюр? в?л? й?з?д?ма. Гиж?дъясыс куйл?ны Коми республикаса Национальн?й музейын да Коми республикаса национальн?й архивын .

Медшoр гижoдъяс [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Торъя небoгъяс [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Паметь [ вежны | Вежны кодировкаын ]

  • Пом?сд?н сиктын паметник.
  • Сыктывкарса ш?р шойнаын казьтылана паметник.

Oшмoсъяс [ вежны | Вежны кодировкаын ]

Ыст?дъяс [ вежны | Вежны кодировкаын ]

  1. 1,0 1,1 1,2 Чисталёв Вениамин Тимофеевич // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров ? 3-е изд. ? М. : Советская энциклопедия , 1969.