Katar
(
Arabe
: ?????), oficale
Stato Katar
(???? ?????
Dawlat Qatar
) esas lando en
Azia
an la mikra peninsulo Katar, sud-este de
Araba peninsulo
. Ol havas kom vicini
Saudi-Arabia
sude ed insulo
Bahrain
weste. Katar anke havas marala frontieri kun
Unionita Araba Emirii
e kun
Iran
.
Pos
Otomana
regno, la regiono divenis
Britaniana
protektorato
til 1971, kande ol nedependanteskis.
Bazala fakti pri Katar.
Homi ja okupis la regiono di nuna Katar cirkume 50 000 yari ante nun, dum
petr-epoko
[2]
. Kolonieti ed utensili de petr-epoko deskovresis en tota peninsulo.
[2]
Utensili del epoko Ubaid de
Mezopotamia
(c. 6,5 mil til 3,8 mil yari aK) trovesis en rivala zoni. En
224
pos Kristo,
imperio Sasanid
dominacis la regiono.
Mohamedana
religio komencis adoptesar en la regiono depos yaro 628. Cirkume la duimo di la 7ma yarcento, Mohamedani konquestis
Persia
, ed imperio Sasanid finis.
En 1521,
Portugalani
siejis la regiono e konstruktis multa fortresi ibe. La regiono aparis unesmafoye en Portugalana mapi en 1563. En 1602, Portugalani ekpulsesis. En 1766, membri de familio Al Khalifa migris de la nuna
Kuwait
ad anciena urbo Zubarah.
En
1871
Otoman imperio
expansis lua dominaco en la regiono, ma en
1913
ol renuncis suvereneso super Katar. Dum l'
Unesma mondomilito
, l'emiro
Abdullah bin Jassim Al Thani
signatis pakto kun Britaniani, e transformis Katar en protektorato.
Katar nedependanteskis del
Unionita Rejio
ye la
3ma di septembro
1971
.
Katar esas ambe absoluta e
konstitucala
monarkio
. De
1825
- kande la
dinastio
Al Thani kreesis - til nun la sama rejala familio guvernas la lando. La nuna chefo di stato e 8ma emiro di la familio Al Thani esas
Tamim bin Hamad Al Thani
, qua heredis la trono de lua patro
Abdullah bin Khalifah Al Thani
ye la
25ma di junio
2013
.
Existas Konsulto-Konsilistaro
(Majlis as-Shura)
kun 45 membri, qui helpas l'emiro administrar. En 2003 aprobesis la
konstituco
di la lando per plebicito, kun 98% yes-voti.
[3]
[4]
Ol stipulis direta elekto por 30 ek la 45 membri de la Konsilantaro. Tamen, la legaro di Katar ne posibligas existar politikala partisi o
sindikati
.
[5]
La bazo di la legaro Katarana esas
Sharia
, la legaro Mohamedana, tamen fakte la legaro di la lando mixas
Sharia
e civila legaro.
Sharia
uzesas por legaro pri familiala temi, heredo, e por definar kelka krimini (inkluzite pri adultero, furto e
hom-ocido
). En kelka kazi, korti qui judicias familiala temi segun
Sharia
-legaro judikas deklari da mulieri kom havanta la duimo di importo di deklari di viri.
La surfaco totala di Katar equivalas olta di
Libano
e de
Usana
stato
Connecticut
. La lando okupas
peninsulo
longa de 150 kilometri e kelka insuli che
Persiana gulfo
.
Granda parto de lua tereni esas basa e plana, e kovresas da
dezerti
ek roki e gravii, kun poka
duni
. La maxim alta monto di la lando,
Tuwayyir al Hamir
, kun
altitudo
di 103 metri, jacas sude de Katar
[6]
, ne multe distanta de la frontiero kun
Saudi-Arabia
.
Ne existas permananta fluvii. La poka drinkebla aquo venas de subtera fonti e de la distilo di marala aquo. Nur en la nordo di la lando existas fertila suli kun vejetantaro.
[6]
Kelka arei di la litoro kovresas da marshi di aqui saloza.
Katar recevas min kam 100 milimetri di
pluvi
omnayare, esanta un ek la maxim sika landi de la mondo. Pro la proximeso kun Persiana gulfo, lua klimato esas subtropikala humida, e varma dum la tota yaro. L'
atmosferala humideso
varias de 40% til 70%, segun la monato. Dum la
somero
, temperaturi povas superirar 45°C, kontre ke dum vintro li esas mezavalore 17°C, ma en kelka dii li povas falar til 10°C.
Katar divenis richa lando pro l'extraktado di
petrolo
e
naturala gaso
, qua reprezentas 85% de lua exportaci ed esas lua precipua ekonomikala produkturo. La granda jaceyo konocata kom "South Pars" en Iran, e "North Dome" en Katar, esas la maxim granda jaceyo di naturala gaso de la mondo.
Segun statistiki de
The World Factbook
por 2023, Katar havis 2 532 104 habitanti.
[1]
La maxim multa (88,4%) ne naskis en Katar. Katarani esis nur 11,6%, segun statistiki por 2015.
[1]
Pro la granda quanto di enmigranti qui laboras en Katar, la maxim multa habitanti evas de 20 til 59 yari, e la maxim multa esas viri.
L'oficala linguo di la lando esas
Araba
. L'
Angla
ordinare uzesas kom duesma linguo.
[1]
La
religio
kun maxim granda nombro di adepti esas Islamo, praktikata da 65,2% de la habitantaro. Kristani esas 13,7%, Hindui esas 15,9%, Budhisti esas 3,8%, e la cetera praktikas populala kredaji, segun statistiki pri 2020.
[1]
La maxim populoza urbo di Katar esas la chefurbo,
Doha
. Altra importanta urbi esas Ar-Rayyan e Al-Wakrah.
La kulturo di Katar (
muziko
,
arto
, vestaro e
koquarto
) esas simila ad altra Araba stati. La lando usas
Sharia
kom bazo di lua legaro, e la maxim multa habitantaro esas
sunni
-Mohamedani
.
Lua
literaturo
originis dum la komenco dil 19ma yarcento. Abdul Jalil Al-Tabatabai, e Mohammed bin Abdullah bin Uthaymeen skribis l'unesma
poemi
di la lando. Pos komencar l'exploto di
petrolo
dum la duimo dil 20ma yarcento, multa Katarani abandonis nomada tradicioni e migris a la urbi. Multi rapide lernis quale lektar e skribar, e pos 1970 l'intereso pri kurta naraci augmentis.
Jurnalaro e brodkasto-moyeni de Katar ne judikesas kom libera dal neguvernala organizuro
Freedom House
. On dicas ke jurnalisti praktikas "su-censuro", nome koncerne informi pri la rejala familio. Televiziono-brodkasto komencis en 1970 en la lando. Nun, l'
Araba
televiziono
Al-Jazira
brodkastas de
Doha
. Ol komencis brodkastar en 1996, kom televiziono-kanalo qua transmisis novaji per satelito, ma pose expansis e nun ol havas plura televiziono-kanali.
Futbalo
esas la maxim populara
sporto
en la lando, sive segun quanto di ludisti, sivo segun quanto di expektanti. En 2019 la nacionala futbalo-esquado di la lando vinkis unesmafoye l'Aziana Kupo AFC. Antee, en 1988 ed itere en 2011, la lando gastigis ca championkonkurso. En 2022 la lando gastigos la
Mondala Kupo di Futbalo
.
- ↑
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
Qatar - The World Factbook
-
Publikigita da CIA. URL vidita ye 20ma di aprilo 2019. Idiomo: Angla.
- ↑
2,0
2,1
Qatar: Historical Background
-
Autoro: Toth, Anthony. Publikigita da Library of Congress - Federal Research Division. Dato di publikigo: januaro 1993.
- ↑
http://www.electionguide.org/results.php?ID=341
- ↑
https://www.princeton.edu/~pcwcr/reports/qatar2003.html
- ↑
The People Want Reform… In Qatar, Too.
-
Publikigita da Jadaliyya.
- ↑
6,0
6,1
Almanaque Mundial 2012
. Publikigita da Editorial Televisa. Dato di publikigo: 2012. Pagino/pagini: 424-425. Idiomo: Hispana.