Antigua e Barbuda
esas nedependanta stato ed insul-grupo inter
Karibia
e l'
Oceano Atlantiko
.
Bazala fakti pri Antigua e Barbuda.
Homi ja habitis Antigua e Barbuda cirkume 2400 aK. Pose, indijeni de etnii
Arawak
e
Karib
habitis ol. Insulo Antigua nomesis da
Cristoforo Colombo
en
1493
segun kirko en
Sevilla
,
Hispania
,
Santa Maria la Antigua
(Santo Maria l'Anciena). Pos l'arivo dil
Europani
, indijeni komencis mortar pro
variolo
.
En
1632
Angli
komencis okupar l'insuli. La
sklaveso
, establisita en
1684
por furnisar laboro-povo a plantacerii di
sukrokano
, abolisesis en
1834
, malgre ke la standi laborala restis mala til
1939
, kande la
sindikato
Antigua Trade and Labour Union
kreesis. La chefo di ta sindikato,
Vere Cornwall Bird
, pose fondis la partiso
Antigua Labour Party
- ALP. Pos ke Antigua e Barbuda nedependanteskis ye la
1ma di novembro
1981
Vere Bird asumis kom chefministro, ma
Elizabeth la 2ma
resitis la chefo di stato di la lando.
Partiso ALP vinkis elekti en
1984
ed en
1989
. En
2004
Lester Bird
, filiulo di Vere Bird, ganis l'elekti. Il duris en povo til
2004
, kande lua opozanto
Baldwin Spencer
ganis l'elekti e divenis chefministro.
Segun la
konstituco
adoptita ye la
31ma di oktobro
1981
Antigua e Barbuda esas
konstitucala monarkio
, membro di
Commonwealth
. Lua rejo (qua esas la chefo di stato) esas
Charles la 3ma
di
Anglia
, qua selektas la generala guvernisto, nun
Rodney Williams
. La
chefo di guvernerio
esas la
chefministro
, nun
Gaston Browne
.
La duchambra
parlamento
konsistas ek la Senato, kun 17 membri elektita dal partisi ed indikita dal generala guvernisto; ed ek la Chambro di Deputati, anke kun 17 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo. Lua
konstituco
aprobesis ye la 31ma di julio
1981
, ed efikeskis ye la 31ma di oktobro sam yaro.
[2]
Judiciala povo
esas nedependanta de l'exekutiva e de la
legifala
povi. La legaro e la jurisprudenco di la lando havas havas granda influo de la legaro e jurisprudenco Britaniana.
Antigua e Barbuda esas parto di la Mikra
Antili
, kun
Guadelupa
(
Franca
teritorio) sude,
Montserrat
sud-weste,
St Kitts-Nevis
weste, e
Saint Barth
nord-weste. L'
arkipelago
konsistas ek kelka insuli. La precipua (segun la surfaco totala e quanto di habitanti) esas
Antigua
, kun 281 km². Barbuda jacas 48 norde de Antigua. La nehabitata insulo Redonda jacas 56 km sudweste de Antigua.
Lua litoro esas longa de 153 kilometri. Nula ek lua insuli havas importanta
fluvii
o lagi. Kultivebla agri reprezentas 18,18% de la tota surfaco.
La maxim alta monto dil insuli esas Monto Obama, kun 399 metri di
altitudo
. Monto Obama ante nomizesis
Boggy Peak
. La nomo modifikesis en 4ma di agosto
2009
por homajar
Barack Obama
, lor la prezidanto di Usa. Nek Barbuda nek Redonda havas importanta monti.
La
klimato
dil insuli esas
tropikala
kun poka
pluvi
, konsequo de lua basa altitudi. La maxim pluvoza sezono eventas de
septembro
til
novembro
. De julio til oktobro povas eventar
uragani
e tropikala
tempesti
. La mezavalora yarala
temperaturo
dil insuli esas 27
°C
.
Turismo
reprezentas plu kam 50% de la
TNP
di la lando. La lando atraktas precipue richa turisti, e havas diversa gasteyi (
resorts
) qui klasifikesas kun 5 steli.
Financala
sektoro anke esas importanta. Importanta financala institucuri internaciona, exemple
Royal Bank of Canada
(RBC) e
Scotiabank
mantenas branchi en Antigua.
Industrio
reprezentas cirkume 2% de la TNP. Pri
agrokultivo
, la precipua produkturi esas
sukrokano
,
kotono
e frukti.
Segun statistiki de
The World Factbook
por 2023, Antigua e Barbuda havis 101 489 habitanti.
[1]
Segun statistiki demografiala de 2011, la maxim multa (87,3%) esas negri, 4,7% esas mestici, 2,7% esis Hispani o Hispan-Amerikani, 1,6% esis blanki, 2,7% esis altri, e ne existis informi pri 0,9% de la habitantaro.
[1]
L'oficala linguo di la lando esas
Angla
. La kreola linguo di Antigua anke parolesas.
[1]
La
religio
kun maxim granda nombro di adepti esas protestantismo, por 68,3% de la habitantaro.
Katoliki
esis 8,2%, altri 12,2%, sen informo esis 5,5%, e 5,9% deklaris ne havar religio en 2011.
[1]
Segun statistiki de 2015, 99% de la habitantaro savas lektar e skribar
[1]
. La lando havas du
universitati
,
American University of Antigua
(AUA) e
University of Health Sciences Antigua
(UHSA).
La kulturo di Antigua e Barbuda mixas Afrikana e Britaniana influi.
Karnavalo
celebras la fino di la
sklaveso
en l'insuli. Ol esas importanta turistal atraktivo.
La
koquarto
uzas multe
maizo
e
patato
en lua dishi. Exemple
dukuna
, disho preparata de vaporagata patati, farino e pipri, e
fungi
, preparata de maizo.
Pri
literaturo
, Antiguana skriptisto
Jamaica Kincaid
ja plubikigis plu kam 20 libri.
[3]
La nacionala
sporto
di la lando esas
kriketo
, ma
futbalo
,
surf
e batelo-kurado ank esas populara.