De Haule
is in
lintdoarp
yn it noardeasten fan de gemeente
Eaststellingwerf
. Yn it doarpsgebiet leit ek de
buorskip
Koudenburch
.
De Haule hat 580
(
1 jannewaris
2023
)
[2]
ynwenners.
Haule komt neffens it Etymologysk Wurdboek fan J. de Vries fan it Fryske
havela
, dat "haad" betsjut. It soe betsjutte dat it stik lan heger leit as de omjouwing. Oan de noardlike en eastlike kant waard it doarpsgebiet eartiids begrinzge troch untagongklik fean en oan 'e sudlike kant troch it legerlizzende streamgebiet fan de
Boppe-Kunder
.
[3]
It alde streekdoarp De Haule is yn 'e lette
midsiuwen
untstien oan de fan west nei east rinnende dyk op in wat hegere rech yn it lan oan de noardkant fan de
Tsjonger
tusken
Hoarnstersweach
en
Donkerbroek
en
Feanhuzen
yn.
Yn 1328 wie De Haule al in selsstannich tsjerkedoarp. Yn 1408 wurdt it doarp
De Haule
en
Die Hauwele
neamd. Yn 1520 stiet it doarp bekend as
Dumbroeckster Haule
(Haule by Donkerbroek).
De ruge omjouwing fan De Haule wie foar unbekenden eartiids in nuodlik gebiet. Allinne yn hiele druge simmers wie it gebiet tagonklik. Sa moasten yn de 16e iuw keizerlike troepen de efterfolging fan Grinslanners en Geldersken stake, mei't hja keard waarden troch it wiete fean. De plakken der't it feangebiet oerstutsen wurde koe waarden derom al gau yn 1593 beskerme troch de
skans
Breeberch
en de
Swartedyksterskans
.
Nei de
reformaasje
kaam der in ein oan De Haule as in selsstannich
parochydoarp
. Mei
Donkerbroek
waard De Haule ien tsjerklike gemeente mei
Easterwalde
. Dat feroare yn 1700, doe't De Haule en Donkerbroek ofskuort waarden fan Easterwalde en tenei tegearre ien tsjerklike gemeente foarmen en dat is noch altiten sa. Yn 1854 waard de alde doarpstsjerke ferfongen troch de hjoeddeiske tsjerke.
Healwei de
18e iuw
unstie der troch de ferfeaning in soad aktiviteit yn it noardlike doarpsgebiet.
Drachtster
kompanjons setten der sunt
1756
utein mei it graven fan de
Haulerwykster Feart
. De delsetting oan dy wyk waard mei it fierder graven nei it easten al gau folle grutter as it memmedoarp. Yn 1880 waard dy delsetting in selsstannich doarp en dermei ferlear Haule op dat stuit yn ien kear 1653 ynwenners. It nije doarp
Haulerwyk
bestie ut twa dielen: it diel der't de ofgraving utein sette wie Beneden-Haulerwyk en it diel der't de ofgraving einige Boppe-Haulerwyk. Yn 1952 waard Beneden-Haulerwyk in selsstannich doarp, it hjoeddeiske
Waskemar
.
It memmedoarp De Haule bleau sels in lange utstrekte agraryske delsetting. Yn 1788 waard De Haule beskreaun as:
De huizen liggen meest ten Westen der Kerk, en aan beide zyden van dien weg, in ‘t geboomte op de bouwlanden. Voorts heeft dit Dorp, in ‘t Noorden, eene zeer groote uitgestrektheid van heidevelden en hoog veen.
De bebouwing mei buorkerijen en arbeidershuzen by de Bovenweg, Zwetteweg en Dorpsstraat lans waard earst yn it lest fan de
19e iuw
tichter. Op de gritenijkaart fan Eaststellingwerf yn de atlas fan Eekhoff (1849) is der oan wjerskanten fan de dyk noch mar in tige lytsskalige bebouwing mei oan de noardkant fan de lanbouperselen grutte heidefjilden. Dy binne stadichoan yn kultuer brocht, mar der binne op it Haulerfjild ek grutte boskperselen, sa as de
Blauwe Bosk
, oanplante mei der tusken yn heidefjilden en in pear puollen.
Blauwe Bosk tusken De Haule en Haulerwyk
It doarpshus hjit 'De Mande' en it doarp hat in feriening fan Pleatslik Belang. De bynamme fan de Haulsters is
koalrapen
of
rapen
.
De Wikipedy hat ek in side
Tsjerke fan De Haule
.
Sjoch ek op de side fan Haulerwyk foar de aktuele list fan ferieningen
| Jier
|
1875*
|
1865*
|
1880
|
1900
|
2009**
|
2015
|
2020
|
2022
|
| Ynwenners
|
1996
|
1915
|
310
|
382
|
608
|
607
|
570
|
595
|
(*) Geschiedenis van de Ooststellingwerfse dorpen, T.H. Oosterwijk, side 152
(**) Gemeente Eaststellingwerf - Gemeentegids 2009-2010
Oare sifers ofkomstich fan
Alle Cijfers
Oan beide kanten fan De Haule leit in natoergebiet. Tusken De Haule en
Haulerwyk
leit de
Blauwe Bosk
. Tusken
Easterwalde
en De Haule leit de
Haulerpolder
. Lans de skieding tusken De Haule en Haulerwyk, tusken it heidefjild en it heechfean, lei eartiids in smelle stripe sandunen, der't yn
1842
alde Spaanske munten fun binne. De sulveren munten binne yn de tiid fan
Filips II
slein.
- Blauwe Bosk
- neamd nei de kleur fan de nuddelbeammen.
- Claes Egbeswei
- Claes Egbes wie ± 1500 stelling, bestjoerder oer de Stellingwerven en wenne yn De Haule.
- Doarpsstrjitte
- de buorren fan De Haule.
- Feanpettenwei
- de wei rint lans ien fan de petgatten.
- Fennewei
- De wei nei
Easterwalde
gie nei de Haule-fenne. Troch dy fennen runen under oare de Foksewyk en de Fennewyk.
- Ferlaatswei
- yn de wei siet eartiids in slus.
- Haulerdiek
- dyk nei De Haule.
- Koumansburch
- komt fan it
buorskip
Koudenburch
.
- Kruswei
-
- Lange Singel
-
- Mandestrjitte
- mande bestjut 'mienskiplik', of 'by inoar lizzend'.
- Polderwei
- wei nei de polder, de untginde heide fan de weper. De wei is yn
1921
oanlein.
- Rendyk
-
- Rolpeal
- In rolpeal is in peal yn de grun der't it kanaal in skerpe bocht makket. De peal wie der foar om it tou fan de
trekskute
nei it hynder yn de bocht te lieden. Sa koe de skute net tsjin de wal rinne.
- Skiedingsreed
-
- Swettewei
- De Gearre Swette wie in wetterlossing. De gearswette wie in wetterlossing op de grins fan
Donkerbroek
en De Haule.
- Tonckenswei
- de famylje Tonckens hie der besittings.