Puig Antich Model espetxearen ziega horretan egon zen.
Salvador Puig i Antich
(
Bartzelona
,
1948ko
maiatzaren 30a
- ibidem,
1974ko
martxoaren 2a
) kataluniar
anarkista
izan zen,
1960ko
eta
1970eko
hamarkadetan aritu zena.
Militar Auzitegi
batek epaitu ondoren,
erregimen frankistak
hil egin zuen,
Bartzelonan
bere bila zebiltzanean jazotako tiroteo batean hil zen Francisco Anguas Barragan
polizia
hil izana leporatuta. Erregimenak indarra erakutsi nahi zuen
Carrero Blanco
lehendakaria erail berri zuen unean
[1]
.
Salvador Puig i Antich
Bartzelonan
jaio zen,
1948ko
maiatzaren 30ean
. Familia xume bateko sei anaia-arreben artean hirugarrena zen Salvador. Bere aita, Joaquin Puig,
Accio Catalana
ko kide izandakoa zen
Bigarren Errepublikaren
garaian eta
Frantziako
Argeles-sur-Mereko
kontzentrazio esparru
an erbesteratua egon zen.
Espainiara
itzuli zenean,
heriotza-zigorrera
kondenatu zuten, baina azken uneko indultua jaso zuen. Horrela dio Imma Puigek, Salvadorren arreba zaharrenak:
| ≪
|
En casa se respiraba el miedo. Mi padre no queria que nos metieramos en politica, pero por miedo a que nos pasara algo. Pero eramos antifranquistas y queriamos hacer algo contra ese regimen
[1]
|
≫
|
Salvador La Salle Bonanova eskola erlijiosoan hasi zen ikasten eta diziplina faltagatik bota zuten handik, Mataro-ko Salesianoen barnetegian jarraitu zuelarik. 16 urtetatik aurrera, gaueko txandan aritu zen Maragall Institutuko Batxilergoko ikasketetan, bulego batean lan egiten zuen bitartean; garai hartan ezagutu zituen
Movimiento Iberico de Liberacion
(MIL) deiturikoan kide izango zituen Xavier Garriga i Oriol eta Sole Sugranyes anaiak.
1968ko Frantziako maiatzeko
gertaerak eta
1969an
izandako Enrique Ruano ikaslearen hilketa erabakigarriak izan ziren Salvador gazteak diktadura frankistaren aurka aktiboki borrokatzeko erabakia hartzeko orduan. Maragall Institutuko Ikasleen Batzordean hasi zen eta
CCOOn
izan zen bere lehen militantzia. Ideologikoki, berehala joan zen aldatzen
anarkismo
aldera.
Zientzia ekonomikoen karrera hasi zuen, baina soldadutzara joan behar izan zuen
Eivissara
, erizaintzan destinatu zutelarik. Lizentziatu ondoren,
MILeko
adar armatuan sartu zen, kapitalismoaren aurka borrokatzeko asmoz. MIL deritzenak ez dira ETA edota FRAP bezalakoak kontsideratzeen. Talde horrek ez zuen sekula
FRAP
edo
ETAren
kontsiderazioa izan, ez baitzuten bonbarik erabili edo segurtasun indarren aurkako ekintzarik egin.
1971n
, zerbitzu militarra bukatu eta gero, Puig Antichek 23 urte zituen. Salvador eta bere taldekideak erraztasunez mugitu ziren borroka klandestinoan. Puig txoferra izan ohi zen taldearen ekintzetan -banku lapurretak gehienetan-. Lortutako dirua euren publikazio klandestinoak finantzatzeko erabiltzen zuten,
CIA (Conspiracion Internacional Anarquista)
eta
Mayo 37
argitaletxea sortu zituztelarik. Grebalariei laguntzeko eskaintza ere egin zuten, baina hauek lapurretatik zetorren dirua jasotzeko beldur izan ziren. Maiz joaten ziren
Frantzia
hegoaldera,
CNTko
militante ohiekin harremanak izateko.
1973ko
martxoaren 2an
, larri zaurituta irten zen
Bartzelonako
Banco Hispanoamericano-ko bulegari bat Salvador Puig Antich, Jean Marc Rouillant, Jose Luis Pons Llobert eta Jordi Sole Sugranyesek burututako lapurretan eta, une horretatik aurrera, poliziak talde berezi bat sortu zuen banda desartikulatzeko. Egoera berriak kezka eta kontraesana ekarri zuen MILera eta,
1973ko
abuztuan
Frantzian
izandako bilera batean, taldekide gehienak disoluzioa erabaki zuten, ez baitzeuden taldearen norabidearekin ados. Puig Antich, Sole Sugranyes anaiek eta Jose Luis Ponsek, ordea, aurrera jarraitzea erabaki zuten.
1973ko
irailaren 15ean
, MILen azken lapurreta izan zen,
Bellver de Cerdanyan
, eta
Guardia Zibila
k Oriol Sole eta Jose Luis Pons hartu zituen atxilo, Jordi Solek Frantziako mugara iristea lortu zuen bitartean. Egun batzuk geroago, Ponsen neskalaguna eta Santi Soler hartu zituzten eta, honek
irailaren 25ean
El Funicular
tabernan Xavier Garrigarekin geratuta zegoela aitortu zuen galdeketan. Horrela, Garriga atxilotzeko operatibo bat prestatu zuten eta, Puig i Antichen presentzia ez bazuten espero ere, biak harrapatu zituzten egun hartan. Garriga armarik gabe zegoen eta ez zuen erresistentziarik jarri. Salvadorrek, ordea, ez zuen amore ematen eta kolpeak eta indarkeriak izan ziren hura gerarazteko. Kommer pistola, 6,35 milimetrokoa, kargatuta harrapatu zioten, baina gauza ez zen hor geratu eta borrokak aurrera jarraitu zuen, 5 poliziek eta harrapatutakoak Girona kaleko 70. portalean sartu zirelarik. Une horretan entzun zen tiroa eta Garrigak alde egiteko aprobetxatu zuen, baina Rodriguez eta Algar poliziek harrapatu egin zuten. Portalean, berriz, tiroketa izan zen. Han jarraitzen zuten Puig Antich, Bocigas, Anguas eta Fernandez Santorumek eta Puig Antich larri zaurituta geratu zen. 23 urteko polizia zen Francisco Anguas Barragan, berriz, hil egin zen, polizien esanetan, Puigek eginiko tiroen ondorioz.
Puig i Antich kartzelan sartu zuten, Anguas Barraganen heriotza eragin zuten tiroen autore zen salaketapean. Gerra kontseilua egin zioten eta
heriotza zigorra
esleitu. Alderdi politiko, giza eskubideen aldeko elkarte edo atzerritar agintariek -
Vatikanoa
[2]
edo
Willy Brandt
kantzelaria tarteko, Salvadorrentzako indultua eskatu zuten, Puig i Antichen abokatu, arreba eta emaztegaiak ez zuten nahikoa mobilizazio ikusi oposizioko alderdi eta sindikatuetan
[3]
.
Bartzelonako
Modelo kartzela
ren 443. zeldan izan zuen azken gaua Salvadorrek eta,
1974ko
martxoaren 2ko
goizeko 09:20an,
garrote
z hil zuen Antonio Lopez Sierra borreroak.
Europako
herrialde askotan antolatu ziren exekuzio haren aurkako protestak. Egun berean hil zuten era berean
Tarragonan
Georg Michael Welzel
(alias
Heinz Chez
), zenbaitentzat atentzioa sakabanatzeko egina.
Montjuiceko
hilerrian eman zioten lur.
Zinea, literatura, antzerkia, pintura eta musika
[
aldatu
|
aldatu iturburu kodea
]
1974an
, Salvador exekuzioaren zain zegoenean eta horren aldeko mobilizazioak indarrean zeudenean,
Joan Mirok
La esperanza del condenado a muerte
seriea margotu zuen.
1977an
,
Els Joglars
antzes taldeak
La torna
lana ekoiztu zuen, Heinz Chezen exekuzioa Puig Antichena ezkutatzeko maniobra bezala aurkeztuz. Horregatik egin zioten gerra kontseilua lan honi eta horrek adierazpen askatasunaren aldeko mugimendua indartu zuen.
Lluis Llachek
I si canto trist
tema dedikatu zion eta
1974an
aterako zen diskoaren izenburua izango zen hura. Urte batzuk geroago, kantautoreak
Salvador
filmaren soinu bandan ere hartuko zuen parte.
1976an
, Joan Isaac kantautoreak
A Margalida
tema egin zuen Puig Antich eta bere bikotekidea omenduz.
2001ean
, Francesc Escribano kataluniar kazetariak
Cuenta atras. La historia de Salvador Puig Antich
liburua idatzi zuen, Puig Antichen exekuziora arte eraman zuten ekintzak kontatuz.
2005ean
,
Loquillok
El ano que mataron a Salvador
abestia dedikatu zion
Mujeres en pie de guerra
diskan.
2006an
, Escribanoren liburuan oinarritutako gidoia erabiliz,
Salvador
filma estreinatu zuten,
Daniel Bruhlek
interpretatuta eta Manuel Huergak zuzenduta.
Bai liburuak eta baita filmak ere, ez dute harrera ona izan MILeko militante ohien artean, Salvadorren militantzia kide horiek Puig Antichen pertsonaia eduki politikoz hustuta ikusten baitute, Jesus Irurre kartzelaria, kondenatu zuen epaile militarra edo polizia frankistaren kideak irudi duinez erakusten dituen bitartean.