El Vikipedio, la libera enciklopedio
Rudolf 'Rudi' VRBA
(naski?is la
11-an de septembro
1924
en
Topo??any
(
?e?oslovakio
) kiel
Walter Rosenberg
, mortis la
27-an de marto
2006 en
Vankuvero
) estis emerita profesoro en
farmakologia
kaj terape?tika fako de la
Universitato de Brita Kolumbio
en Kanado. Li akiris mondkonatecon en
1944
, kiam en tiujara aprilo li kaj Alfred Wetzler sukcese eskapis el la koncentrejo
Auschwitz
(
A??vico
) en Pollando kaj informis la aliancanojn pri la amasmurdado. Vrba kaj Wetzler estis du judoj el la kvin sukcese eskapintaj homoj. Li verkis la 32-pa?an
protokolon
de koncentrejo
Auschwitz
(A??vico), kiu estis pruva?o e? en la
Nurenbergaj procesoj
. ?ar li laboris en ?iu parto de la murdejo, li povis detale priskribi la fiagojn en
Auschwitz
(A??vico).
La fotografio de Rudolf Vrba de mezlernejo, 1935-36, la kvara de maldekstro, en la suba vico
Li volis per tiu protokolo atentigi la sekvajn viktimojn, la hungarajn judojn. (Oni konstruis novajn relparojn al la gaskameroj kaj oni a?dis interparoli la naziojn, ke alvenos "hungara kolbaso".)
La hungaraj judoj ne aperigis la dokumentojn, ?ar timis la interkonsenton kun la germanoj. La minacoj de la aliancanoj savis nur judojn de la hungara ?efurbo. La guberniestro
Miklos Horthy
malpermesis la deportadojn la 9-an de julio 1944.
En 1945 Vrba oficiale ?an?is sian german-sonan nomon kaj transloki?is al
Prago
, kie li laboris ?e la Praga Teknika Universitato kaj akiris doktoran titolon pro sia verko
pri la metabolo de butera acido
. Li elmigris en 1958 al
Israelo
, kie li laboris du jarojn ?e
Instituto Weizmann de Sciencoj
, poste veturis al
Anglio
en 1960, kie li laboris dum du jaroj en Ne?rofizika Esplora Unuo en
Carshalton
(
Surrey
) kaj plenumis 7 jarojn ?e Brita Medicina Esplora Konsilio. En 1963 li publikigis sian memora?aron,
Escape from Auschwitz: I cannot forgive
(= eskapo de A??vic: mi ne povas pardoni). Li ricevis la britan ?tatanecon en 1966.
Vrba elmigris al
Kanado
en 1967, ricevis la kanadan ?tatanecon en 1972 kaj laboris ?e diversaj medicinaj esplorinstitutoj.
En
2006
li mortis pro kancero.
