El Vikipedio, la libera enciklopedio
Karbono 14
estas
izotopo
de
karbono
. ?i ne estas stabila, sed havas
duoni?tempon
de ?irka? 5730±40 jaroj.
Pro du faktoj per ?i tiu izotopo eblas
radiokarbona datado
, kiu i?is grava en
arkeologio
kaj
historio
:
- Vivantaj organismoj da?re inter?an?as siajn karbon-atomojn kun la ?irka?a atmosfero kaj tiel havas konstantan kaj konatan proporcion inter atomoj de karbono 14 kaj karbono 12 (la ordinara karbono);
- La duoni?tempo estas klare supera al homa vivtempo, sed ene de historiaj temposkaloj.
Pro tiuj faktoj eblas kun sufi?a precizeco mezuri, kiom da tempo pasis post la morto de iu trovita organismo. Tio povas esti anka? parto de organismo, ekzemple tonditaj haroj de iu besto, uzitaj kiel vesta?oj. Tiun mezur-metodon en
1949
evoluigis
Willard Frank Libby
, kiu en
1960
ricevis la
Nobel-Premion pri Kemio
.
La menciita duoni?tempo de 5730±40 jaroj estas la
nun
konata mezurvaloro. Libby kaj liaj unuaj dis?iploj uzis la tiam konatan valoron de 5568±30 jaroj. Por klare distingi inter diversbazaj mezuroj oni distingas inter la valoroj de Libby kaj "de
Kembri?o
".
Post la malkovro de Libby oni diversrilate plifajnigis la metodon. Oni trovis periodajn variojn de la atmosfera enhavo je karbono 14 kaj efikojn de
industrii?o
kaj
nukleaj armiloj
.