El Vikipedio, la libera enciklopedio
Conte Giovanni Antonio Scopoli
, anka?
Johann Anton Scopoli
(n.
13-an de junio
1723
en
Cavalese
,
Tirolo
; m.
8-an de majo
1788
en
Pavia
) estis a?stra
kuracisto
kaj
naturesploristo
.
Li vivis en la
Habsburga Imperio
, sed agadis anka? en aliaj landoj. Li vizitis
mezlernejon
en
Hall
, poste en
Trento
. Li studis en
Innsbruck
kaj diplomi?is en
1743
(20-jara) pri
kuracado
. Post tio li praktikis en Trento, Venecio, Seckau.
Li kuracis en kortega
servo
en
Idrija
kiel kuracisto en la
plumbominejoj
. Ekde
1763
instruis en la loka minada-fandada
lernejo
kaj verkis latine (la? la tieaj
spertoj
:
De Hydrargyro Idriensi tentamina physico-chymico-medica
.
).
Ekde
1769
instruis li kiel
profesoro
pri
mineralogio
kaj
metalurgio
en la minada
Akademio de Selmec
. Ekde
1777
li laboris en la
Universitato de Pavia
, kie ?is lia morto instruis
kemion
kaj
biologion
.
La
alkaloido
skopolamino
memorigas pri li. Post sia ennobeligo,
Karolo Lineo
plue instruis kaj verkis. Lia reputacio estis etenda tra la tuta mondo, kaj li korespondis kun multaj diversaj homoj. Ekzemple,
la carino Katerina la 2-a de Rusio
sendis al li semojn el sia lando.
[1]
Li korespondis anka? kun
Giovanni Antonio Scopoli
, "la Lineo de la A?stria Imperio", kiu estis tiam doktoro kaj botanikisto en
Idrija
,
Duklando de Karniolo
(nune en
Slovenio
).
[2]
Scopoli komunikis ?iujn siajn trovojn kaj priskribojn (ekzemple de
proteo
kaj de
gliro
, nome du malgrandaj animaloj ?is tiam nekonatajn de Lineo). Lineo ege respektis lin kaj montris grandan intereson en lia verko. Li nomigis genron de
solanacoj
,
Scopolia
, fonto de la
skopolamino
, la? lia nomo. Pro la granda distanco, ili neniam renkontis.
[3]
[4]
En la botanikaj verkoj, oni mencias la de li priskribitajn plantojn kun
Scop.
.
- De affectibus animi dissertatio physico-medica.
Trient 1753.
- Flora Carniolica.
Edler von Trattner, Wien 1760. (Pri plantaro de Karintio). vol.1 rete:
http://num-scd-ulp.u-strasbg.fr:8080/236/
Arkivigite je
2011-01-19 per la retarkivo
Wayback Machine
- Entomologica carniolica.
Edler von Trattner, Wien 1763. (prezento de amaso de nov-priskribitaj insektoj kaj aliaj organismoj)
- Annus I-V historico-naturalis.
Hilscher, Leipzig 1769-72. (priskribo de birdoj)
- Einleitung zur Kenntniß und Gebrauch der Fossilien.
Riga 1769.
- Bemerkungen aus der Naturgeschichte.
Leipzig 1770.
- Abhandlung vom Kohlenbrennen.
Wien 1771.
- De Hydrargyro Idriensi tentamina physico-chymico-medica.
Jena, Leipzig 1771.
- Preis-Schrift uber die Frage von den Ursachen des Mangels an Dunger in Gortz und Gradiska.
Wien 1771.
- Dissertationes ad scientiam naturalem pertinentes.
Gerle, Prag 1772.
- Principia mineralogiæ systematicæ et practicæ succincte exhibentia structuram telluris.
Gerle, Prag 1772.
- Crystallographia Hungarica.
Gerle, Prag 1776.
- Fundamenta chemicae praelectionibus publicis accomodata.
Gerle, Prag 1777.
- Introductio ad historiam naturalem.
Gerle, Prag 1777. (listigo de kontaj genroj kaj specioj de la mondo)
- Principi di mineralogia.
Venedig 1778.
- Fundamenta botanica.
Wappler, Pavia, Wien 1783-86.
- Anfangsgrunde der Metallurgie.
Moeßle, Schwan & Gotz, Wien, Mannheim 1786-89.
- Deliciae Flora et Fauna Insubricae.
Salvatoris, Pavia 1786-88. (prezento de anka? tropikaj animaloj)
- Elementi di chimica e di farmacia.
Pavia 1786.
- Physikalisch-chemische Abhandlung vom Idrianischen Quecksilber und Vitriol.
Lindauer, Munchen 1786.
- Abhandlung von den Bienen und ihrer Pflege.
Wien 1787.
- Fabi, A.:
Giovanni Scopoli e Maurizio Bufalini.
Bologna 1990.
- Violani, C.:
Giovanni Antonio Scopoli, 1723-1788.
Como 1988.
- Petkov?ek, V.:
J.A.Scopoli, njegovo ?ivljenje in delo v slovenskem prostoru. J.A.Scopoli, sein Leben und Werk im slowenischen Raum.
in
Razprave.
vol. 20/2. Ljubljana 1977.
- Maironi Daponte, G.:
Elogio storico del Signor Gio. Ant. Scopoli.
Sonzogni, Bergamo 1811.