Persona insigno de speciala agento
Flago
Sigelo
La
Federacia Buroo de Enketado
(
angle
Federal Bureau of Investigation
,
FBI
) estas enketa institucio de
Usono
kaj la ?efa enketa kaj ekzekutiva ilo de la
Usona Departemento de Justico
.
?ia situacio estas speciala, ?ar la
?tatoj
de Usono havas proprajn policojn kaj propran
jurisdikcion
. Tial ?iaj rajtoj estas limigitaj; ili koncernas interalie faktojn, kiuj koncernas pli ol unu sub?taton a? kontra?as federacian le?on.
FBI estis kreita je la
26-a de julio
1908
de ministro pri justico (usone "?enerala advokato") Charles Joseph Bonaparte; ?ia nomo tiam estis simple
Bureau of Investigation
(oficejo pri enketado). En
1932
la nomo ricevis la precizigon "usona" (
United States Bureau of Investigation
). La aldono "federacia" venis nur en
1935
.
Post
1930
FBI havis gravan taskon en la persekutado de
krimoj
kontra? la alkohola malpermeso, farataj de
mafio
, kiu suba?etis kaj tiel nuligis lokajn policojn. En tiu tempo estis seriozegaj konfliktoj inter la sub?tataj policoj kaj FBI (certa rivaleco ?iam ekzistis kaj plu ekzistas). Grava ilo de FBI kontra? mafianoj estis, ke tiuj ne povis deklari siajn krimajn enspezojn por
imposto
kaj tiel krimis kontra? federaciaj impostaj le?oj. Tiel FBI sukcesis ekzemple kapti kaj kondamnigi la faman mafiestron
Al Capone
.
Sendube la plej influa FBI-ano estis ties direktoro
John Edgar Hoover
, kiu oficis de
1924
?is sia morto en
1972
, preska? kvin jarcentojn. Same sendube pluraj prezidentoj deziris anstata?igi lin per alia persono, sed li estis tiom potenca, ke tio ne eblis. Post lia eksi?o oni decidis limigi la ofic-periodon de FBI-direktoroj al dek jaroj.
Eksterdube FBI uzis sian aparaton por enketi ne nur pri krimuloj kaj suspektatoj, sed anka? pri politike ne?atataj personoj, ekzemple
Martin Luther King
, ne suspektata pro krimo, sed tamen esplorata kaj suba?skultata de FBI. Prezidento
John F. Kennedy
, kiu provis regi FBI pere de sia frato
Bobby
, ministro pri justico, eble timis, ke FBI malka?u detalojn pri liaj eksteredzecaj aventuroj, kaj tial ?entile traktis FBI, kiu krome helpis al li en lia batalo kontra? certaj mafianoj.
Lyndon B. Johnson
, viculo kaj posteulo de Kennedy, nomumis Hoover dumviva direktoro.
Post la atencoj de la
11-a de septembro 2001
FBI en
2002
ricevis pliajn povojn esplori kontra? eblaj
teroristoj
, suba?skultante telefonadon kaj
interretan
komunikadon kaj traser?ante lo?ejojn sen sciigi la forestantajn lo?antojn.
La 11-an de Aprilo 1986 en Miami okazis la plej fifama interpafado en moderna usona polic-historio, dum kiu mortis du specialaj agentoj (Jerry L. Dove kaj Benjamin P. Grogan) kaj du krimsuspektatoj (William Russell Matix kaj Michael Lee Platt), kaj kvin agentoj estis vunditaj. Inter la dek partoprenantoj nur unu homo ne estis vundita.