| Ancona
|
| komunumo de Italio ?
urbo
? urbego
|
|
|---|
| ?tato
|
Italio
|
| Regiono
|
 Markio
(2005)
|
| Provinco
|
AN
Ankono
(2005)
|
| Geografia situo
|
43° 37′
N
,
13° 31′
O
(mapo)
43.616666666667
13.516666666667
Koordinatoj:
43° 37′
N
,
13° 31′
O
(mapo)
|
| Alto super
marnivelo
|
da 0 a 110 m
|
| Areo
|
123 (2005) km²
|
| Lo?antaro
|
98 356 (2023)
|
| Lo?denso
|
788 lo?antoj/km²
|
| Najbaraj komunumoj
|
Agugliano
,
Camerano
,
Camerata Picena
,
Falconara Marittima
,
Offagna
,
Osimo
,
Polverigi
,
Sirolo
(2005)
|
| Patrono
|
Sankta Ciriako
|
| Festa tago
|
4-a de majo
(2005)
|
| Nomo de lo?antoj
|
anconetani, anconitani
|
| Po?tkodo
|
60100
|
| Imposta kodo
|
A271
|
| Kodo la?
ISTAT
|
042002
|
| Telefona prefikso
|
071
|
| Retpa?o
|
http://www.comune.ancona.it
|
|
|
Ankono
(
itale
Ancona
[
an
ko
na
]) estas la ?ef
urbo
de la
regiono
Markio
, en la centra
Italio
. ?i anka? ?efurbas la
provincon de Ankono
.
La urbo situas ?e la
Adriatika maro
kaj posedas la plej ampleksan naturan havenon de ties centra parto. La? la nombro de pasa?eroj ?i estas la plej grava haveno adriatika, kun ?irka? miliono da homoj jare.
Preterpasas la urbon la
E?ropa ?oseo 55
.
La boto de Italio, pro ?velo en la mezo, eligas en Adriatikon malgrandan promontoron; ?uste sur tiu elstara?o situas Ankono.
Ankono estas helena vorto signifanta kubuto; la kubuto naski?as ?e la monto
Conero
kaj etendi?as la? la maro per vico da rokegoj kun diversaj nomoj: Trave, Passetto, Gallina. Inter Passetto kaj la haveno la rokoj formas tri montetojn: "Cardeto"; "Cappuccini", "Guasco" (iama "Cumerio"), sur kiu situis grandparte la antikva urbo kaj kie brilas la mirinda templo San Ciriaco.
Sude, kronita per la bastionoj de la citadelo, trovi?as la monteto Colle Astagno. Kiel ?iuj ceteraj lokoj de la Adriatika bordo, Ankono vidas sunlevi?on el la maro; sed ?i estas la sola, kiu, ka?ze de la kubuto, dum la somera sezono ?uas anka? surmaran sunku?i?on, ?uste kontra? Monte Ardizio, apud Pesaro, kiu fermas okcidente la grandan arkon de la dorika golfo.
En praa antikveco Cumerio elstaris multe pli en la maro, tiel ke ?i formis malgrandan, bone ?miritan havenon tie, kie nun trovi?as la ?ipkonstruejo.
La urbo estis fondita en la
4-a jarcento a.K.
kiel greka kolonio, poste regata de
Romio
. Unu el urboj de adriatika Pentapolis. De duono de la
5-a jarcento
episkopujo
, en la 5-a kaj 6-a sub regado de
ostrogotoj
, kaj en la 6-a ?is 8-a ?
Bizanca imperio
. Ekde fino de la
8-a jarcento
Ankona estis dependa de la papeco. En 1552 ?i estis enkorpigita al
Papa ?tato
.
Same kiel
Amalfi
,
?enovo
kaj
Venecio
, Ankono dum la Mezepoko ?is la
16-a jarcento
estis a?tonoma
mara respubliko
, kies potenco bazi?is precipe sur la komerco de ?ia ?iparo.
A?guste 1760 ver?ajne naski?is tie estonta papo
Leono la 12-a
. De 1860 la urbo eniris al
Re?lando Italio
.
Batalo pri Ankona
okazis dum
bataloj
de
Aliancanoj
apud
Adriatiko
en 1944, kaj la urbo estis konkerita la 18-an de julio 1944 fare de
Dua Pola Korpuso
(okupo de proviza haveno faciligis trarompi
Gotan Linion
), sen artileria pripafo, pro timo ke
kugloj
povas dama?i civilan lo?antaron. Dum tiu ?i solece pola operaco en la
Okcidenta Fronto
mortfalis 388 polaj soldatoj kune kun publicisto
Adolf Maria Boche?ski
, 1636 vundi?is kaj 126 perdi?is. Tiu ?i
morala
aspekto de polaj soldatoj el
Orientaj Limregionoj
sub komando de generalo
Władysław Anders
gajnis rekonon inter la lo?antoj kaj komandantaro de Aliancaj
trupoj
. La 8-an de a?g?usto 1944 generalo Władysław Anders dekoris siajn soldatojn per Milita Ordeno
Virtuti Militari
.