Ar profed
Malac'hi
, unan eus profeded ar yuzevegezh
Ur
profed
a zo un den gwelet evel jubennour un
doue
, pe evel un
diouganer
, pe c'hoazh evel un
divinour
.
Dont a ra an termen eus an
henc'hresianeg
προφ?τη?
profetis
"jubennour un doue", dre al
latin
-
iliz
popheta
, henvelster.
Evel kannad un doue e teu, sanset, evit kemenn, lakaat war ziwall pe diskulian ar wirionez d'un toullad tud (d'ur vroad, da skouer) pe d'an holl dud. Pa n'eo ket reou o
relijion
, ar
feizidi
a wel ar brofeded all evel faos.
Ar profed n'eo ket un divinour ordinal, rak hennezh a ziskuilh dazont an den pe an toullad tud o deus bet goulennet petra e vo o dazont dezho. Er c'hontrol, e servij an doue eman ar profed hag ec'h embann hervez e volontez. A-enep da venozhiou e gempredidi ez a ar profed, seul vui ma'z embann kemennou ha danjerou da ziwall dezho.
E metou ar
yuzevegezh
hag ar
gristeniezh
e vez implijet an dro-lavar "Ar Brofeded" evit levriou ar Brofeded a gaver e
Bibl
, e lodenn an
Testamant Nevez
evit ar
gristenien
). Troidigezh ar ger
hebraek
Neviim
eo, da lavaret eo liester ????
nabi
.
N'eo ket bet urzhiet er memes doare al levriou-se gant ar Yyuzevien, ar gatoliked, ar
reizhkredourien
hag ar
brotestanted
.
Jezuz Nazaret
zo ur profed gant an islam, nemet gant ar
gristenien
ez eo "Gwir Doue ha Gwir den", eil person an
Dreinded
, Jezuz ar C'hrist, da lavarout eo an hini olevet, an Emmanouel hag ar
Mesiaz
hirc'hortozet gant diouganerien (pe brofeded) an Testamant Kozh.
En
Testamant Nevez
, en
Aviel
, e kaver anv dre veur a wech eus
Yann-Vadezour
, ha lavaret e vez ur profed anezhan : ur wech e lavar
Lukaz
(II- 36-38) eus ar brofedez Hannah (Anna) ha hi un intanvez kozh o prezegennin e-barzh
Templ Jeruzalem
diwar-benn Jezuz-Krist.
Meur a wech e vez kaoz eus profeded dizanv : hervez ar gristenien o dije bet resevet
donezonou ar Spered santel
.
Pa vez kaoz eus profeded all eo eus re an Testamant Kozh e vez kaoz.
Er penn-kentan e kaver Mohammed, a lavar eo-en "siell ar profeded", ar profed diwezhan neuze, p'en deus lakaet ar C'horan da vezan diskuliet.
N'eus nemet 25 profed ha roet o anv er C'horan. En ur
hadith
(bomm-lavar Mohammed pennaouet goude e varv) eo bet meneget ez eo bet ur profed evit pep pobl ha 124 000 en holl.
Ada
eo bet an hini kentan ;
Noe
,
Abraham
,
Moizez
ha Jezuz eo bet ar re veur a-raok Mohammed.
Meur a
rasul
(
rasoul
, "kannad") zo meneget er C'horan ivez, en o zouez
patriarked
ha n'int ket gwelet evel profeded er Bibl.
Er sourated XXI (
Ar Brofeded
), IV (
Ar maouezed
), et III (
`Imran
) eo bet meneget profeded e roll an "dud reizh" (???????????? [a?-??li??n]).
Ar profed Mohammed o tegemer lavar an doue digant an
arc'hael
Jibril (Gabriel) ? Garskeudenn,
1307
.
Ada (profed)
(III; 33)
(??? [?dam])
|
Enok
(XXI; 85)
(????? [idr?s],
Idris
)
|
Noe
(VII ; 61)
(??? [n??],
Nuh
)
|
Abraham
(XIX ; 41)
(??????? [ibr?h?m],
Ibrahim
)
|
Ismael
(IV ; 163)
( ??????? [ism?`?l],
Isma`il
)
|
Lot
(XXVI ; 162)
(??? [l??],
Lut
)
|
Izaak
(XXXVII ; 112)
(????? [is??q],
Ishaq
)
|
Yakob
(IV ; 163)
(????? [ya`q?b],
Ya`qub
)
|
Jozef
(XII)
(???? [y?suf],
Yusuf
)
|
Moizez
(VII ; 104)
(?????? [m?s?],
Musa
)
|
Aaron
(IV ; 163)
(????? [h?r?n],
Harun
)
|
Job
(IV ; 163)
(?????? [ayy?b],
Ayyub
)
|
Jonaz
(XXXVII; 139)
(???? [y?nas],
Yunas
)
|
Salaun
(IV ; 163)
(????????? [sulaym?n],
Sulayman
)
|
David
(IV ; 163)
(????? [d?w?d],
Dawud
)
|
Iliaz
(XXXVII ; 123)
(???????? [ily?s],
Ilyas
)
|
Elize
(VI; 86)
(???????? [al-y?s`a],
al-Yas`a
)
|
Ezekiel
(XXI; 85)
(??? ??????? [δ?'l-kifl],
Dhu'l-Kifl
)(
|
- Meneget evel profeded en Testamant nevez nemetken :
- Profeded arab a zo, un nebeud anezho meneget er Bibl, ha pep hini a zo bet profed evit ur
meuriad
arab.
Hud
profed an `Aded (VII; 67)
(??? [h?d])
|
Jethro
profed ar Vadianed (VII; 85)
(??????? [?u`ayb],:
Chu`ayb
)
|
Salih
profed an Thamud (VII; 73)
(???? [??li?])
|
- Setu aman stad ar profed Mohammed en islam :
Mohammed eo an hini diwezhan. Pep profed a zo bet skarzhet eus e gumuniezh ha distrujet eo bet homan gant Doue... Biskoazh n'hon eus kastizet ur bobl a-raok m'hor bije kaset ur profed dezhi.
?
Koran
(XVII ; 15)
- Zaratoustra
(628-551 kent
Jezuz-Krist
), profed
persat
, diazezer ar
vazdegezh
.
- Mahavira
(Vardhamana e anv, 599-527 kent Jezuz-Krist), profed persat, diazezer ar
jainegezh
.
- Bouddha
(Siddharta Gautama e anv, war-dro 560-480 kent Jezuz-Krist), diazezer
indezat
ar
voudaegezh
.
- Mani
(Manes e anv,
216
-
277
), profed persat, diazezer ar
manikegezh
( goude Jezuz-Krist.).
- Mohammed
(
570
-
632
), profed
arab
, diazezer an islam. Er C'horan e kaver anviou un toullad profeded all.
- Joseph Smith
(
1805
-
1844
), profed
amerikan
, diazezer ar
vormonegezh
.
- Baha'ullah
(Mirza Hosaynali Nuri e anv,
1817
-
1892
), profed persat, diazezer ar
vahaiegezh
.
- Ar
Bab
(Sayyid Ali Muhammad e anv,
1819
-
1850
), profed persat, diazezer ar
vabiegezh
.