Дыякс??д вугляро?ду ( дыякс??д вуглятво?ру , двухво?к?с вугляро?ду , вугляк??слы газ , акс??д вугляро?ду (IV) , ву?гальны анг?дры?д , вуглек?слата? ) ? CO ₂ , бескаляровы газ са злёгку к?слявым пахам ? смакам .

Канцэнтрацыя вугляк?слага газу ? атмасферы Зямл? складае 0,038 %.

Кал? ласка, не блытайце з дыякс?нам

Уласц?васц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ф?з?чныя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Шчыльнасць пры звычайных умовах 1,98 г/л. Пры атмасферным ц?ску дыякс?д вуглярода не ?снуе ? вадк?м стане , пераходзячы непасрэдна з цвёрдага стану ? газападобнае. Цвёрды дыякс?д вуглярода завуць сух?м лёдам . Пры падвышаным ц?ску ? звычайных тэмпературах вугляк?слы газ пераходз?ць у вадкасць, што выкарысто?ваецца для яго захо?вання.

Вугляк?слы газ лёгка прапускае ультраф?ялетавыя прамян? ? прамян? бачнай частк? спектру, як?я трапляюць на Зямлю ад Сонца ? абаграваюць яе. У той жа час ён паглынае выпушчаныя Зямлёй ?нфрачырвоныя прамян? ? з’я?ляецца адным з парн?ковых газа? , з прычыны чаго бярэ ?дзел у працэсе глабальнага пацяплення . Сталы рост узро?ню ?трымання гэтага газу ? атмасферы наз?раецца з пачатку ?ндустрыяльнай эпох?.

Х?м?чныя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Па х?м?чных уласц?васцях дыякс?д вуглярода належыць к?слотным акс?дам . Пры растварэнн? ? вадзе ?тварае вугальную к?слату . Рэагуе са шчолачам? з утварэннем карбаната? ? г?дракарбаната? . Уступае ? рэакцы? электраф?льнага замяшчэння (напрыклад, з фенолам ? рэакцыя Кальбе ) ? нуклеаф?льнага далучэння (напрыклад, з магн?йарган?чным? злучэнням?).

Б?ялаг?чныя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дыякс?д вуглярода мае адну з гало?ных роля? у жывой прыродзе, удзельн?чаючы ? шматл?к?х працэсах метабал?зму жывой клетк?. Дыякс?д вуглярода атрымл?ваецца ? вын?ку мноства ак?сляльных рэакцый у жывёл, ? вылучаецца ? атмасферу з дыханнем. Вугляк?слы газ атмасферы ? асно?ная крын?ца вугляроду для расл?н . Аднак, памылкай будзе сцвярджэнне, што жывёлы тольк? вылучаюць вугляк?слы газ, а расл?ны ? тольк? паглынаюць яго. Расл?ны паглынаюць вугляк?слы газ падчас фотас?нтэзу , а без асвятлення яны таксама яго вылучаюць.

Дыякс?д вуглярода не такс?чны , але не падтрымл?вае дыханне . Вял?кая канцэнтрацыя ? паветры выкл?кае ?душша (гл. Г?перкапн?я ). Недахоп вугляк?слага газу таксама небяспечны (гл. Г?пакапн?я )

Вугляк?слы газ у арган?змах жывёл мае ? ф?з?ялаг?чнае значэнне, напрыклад, удзельн?чае ? рэгуляцы? сасудз?стага тонусу (гл. Артэрыёлы ).

Атрыманне [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У прамысловасц? атрымл?ваюць з печкавых газа?, з прадукта? раскладання прыродных карбаната? (вапняк, далам?т). Сумесь газа? прамываюць растворам карбанату кал?ю, як? паглынае вугляк?слы газ, пераходзячы ? г?дракарбанат. Раствор г?дракарбанату падчас награвання раскладаецца, вызваляючы вуглек?слату. Пры прамысловай вытворчасц? запампо?ваецца ? балоны.

У лабараторных умовах невял?к?я колькасц? атрымл?ваюць узаемадзеяннем карбаната? ? г?дракарбаната? з к?слотам?, напрыклад мармуру з салянай к?слатой.

Ужыванне [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У харчовай прамысловасц? дыякс?д вуглярода выкарысто?ваецца як кансервант ? пазначаецца на пакаванн? пад кодам Е290 , а таксама ? якасц? разрыхляльн?ка цеста.

Вадкая вуглек?слата (вадкая харчовая вуглек?слата) ? звадкаваны вугляк?слы газ, як? захо?ваецца пад высок?м ц?скам (~ 65-70 Атм). Бескаляровая вадкасць. Пры выпуску вадкай вуглек?слаты з балона ? атмасферу частка яе выпараецца, а ?ншая частка ?тварае шматк? сухога лёду.

Балоны з вадкай вуглек?слатой шырока ?жываюцца ? якасц? вогнетушыцеля? ? для вытворчасц? напоя? з газ?раванай вады ? л?манаду . Вугляк?слы газ выкарысто?ваецца ? якасц? акты?нага асяроддзя пры зварцы дротам, бо пры тэмпературы дуг? вуглек?слата раскладаецца на ?гарны газ CO ? к?сларод, як?, у сваю чаргу, ? ?ваходз?ць ва ?заемадзеянне з вадк?м металам, ак?сляючы яго. Вуглек?слата ? балончыках ужываецца ? пне?матычнай збро? ? ? якасц? крын?цы энерг?? для рухав?ко? у ав?ямадэляванн? .

Цвёрдая вуглек?слата ? сух? лёд ? выкарысто?ваецца ? якасц? холадагенту ? ледав?ках ? мараз?льных усталё?ках.

Метады рэг?страцы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вымярэнне парцыяльнага ц?ску вугляк?слага газу патрабуецца ? тэхналаг?чных працэсах, у медыцынск?х ужываннях ? анал?з дыхальных сумеся? пры штучнай вентыляцы? лёгк?х ? ? замкнёных с?стэмах жыццезабеспячэння. Анал?з канцэнтрацы? CO ₂ у атмасферы выкарысто?ваецца для экалаг?чных ? навуковых даследавання?, для вывучэння парн?ковага эфекту .

Вугляк?слы газ рэг?струюць з дапамогай газаанал?затара?, заснаваных на прынцыпе ?нфрачырвонай спектраскап?? ? ?ншых газавымяральных с?стэм . Медыцынск? газаанал?затар для рэг?страцы? ?трымання вуглек?слаты ? выдыханым паветры завецца капнограф .

Канцэнтрацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Падземная жывёла голы землякоп адрозн?ваецца памярко?насцю да вял?к?х (смяротных для ?ншых жывёл) канцэнтрацый вугляк?слага газу. ^[1]
• У шахтах зда?на трымал? канарак , як?я значна адчувальней да канцэнтрацы? CO ₂ , чым чалавек. Кал? канарка трац?ла прытомнасць ад удушша, трэба было тэрм?нова пак?даць шахту людзям.

Зноск?

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Выхлапныя газы

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• International Chemical Safety Card 0021 (англ.)
• CID 280 з сайта PubChem (англ.)
• CO ₂ Дыякс?д вуглярода, уласц?васц?, ужыванне (англ.)
• Фазавая дыяграма (ц?ск-тэмпература) для дыякс?ду вуглярода Арх?вавана 16 лютага 2008.
• Molview from bluerhinos.co.uk Арх?вавана 16 лютага 2008. Дыякс?д вуглярода ? 3D
• Dry Ice information (англ.)
• Trends in Atmospheric Carbon Dioxide (NOAA)
• Phase Diagram of Carbon Dioxide Арх?вавана 22 лютага 2008. (англ.)
• Experiment 071 ? Triple Point Phase Transition for Carbon Dioxide Арх?вавана 5 лютага 2008.
• CO ₂ як прыродны рэфрэжант ? FAQs Арх?вавана 6 кастрычн?ка 2007. (англ.)
• Вял?кабрытан?я распрацо?вае метад захавання двухвок?су вуглярода Арх?вавана 23 мая 2008.