Камун?зм Канцэпцыя Маркс?сцкая ф?лязоф?я Клясавая барацьба ?нтэрнацыянал?зм Камун?стычная партыя ?дэалёг?? Маркс?зм Лен?н?зм Мао?зм Чучхэ Трацк?зм Левы камун?зм Камун?стычны канс?л?юм Анархакамун?зм Рэл?г?ёзны камун?зм Э?ракамун?зм Нацыянальны камун?зм ?нтэрнацыяналы Камун?стычная л?га Першы ?нтэрнацыянал Друг? ?нтэрнацыянал Кам?нтэрн Чацьверты ?нтэрнацыянал Асобы Карл Маркс Фрыдрых Энгельс Уладз?мер Лен?н Роза Люксэмбург Ёс?ф Стал?н Ле? Троцк? Мао Дзэ-дун ?ншае Анарх?зм Антыкамун?зм Антыкап?тал?зм Г?сторыя камун?зму Дыктатура пралетарыята Дэмакратычны цэнтрал?зм Камун?стычная сымбол?ка Камун?стычныя кра?ны Крытыка камун?зму Лев?ца Люксэмбург?зм Новая кляса Новая лев?ца Посткамун?зм Прым?ты?ны камун?зм Сацыял?зм Сацыяльная эканом?ка Стал?н?зм Тыта?зм СССР

Хрысьц?янства

Артыкул з сэры? пра хрысьц?янства
Сацыяльнае хрысьц?янства
Асно?ныя прадста?н?к?
Франц?шак з Ас?з? В?льгельм Эману?л фон Кетэлер Ле? XIII Адольф Кольп?нг Эд?ард Бэлам? Маргарэт Бэн Ф?л?п Бэрыман Джэймз Гал Ко?н Дорац? Дэй Антон?ё Нэгры Ле? Талстой Оскар Рамэра Густава Гут’ерэс Абрагам Кёйпэр Дан?ель Бэрыган Ф?л?п Бэрыган Мартын Лютэр К?нг Вальтэр Ра?шэнбуш Дэсмонд Туту Том? Дуглас Джозэф Сьм?т
Арган?зацы?
Канфэдэрацыя хрысьц?янск?х прафзьвяза? Катал?цк? працо?ны рух Хрысьц?янск? сацыял?стычны рух
Канцэпцы?
Субсыдыярнасьць Хрысьц?янск? анарх?зм Хрысьц?янск? гуман?зм Маркс?зм Хрысьц?янск? камун?зм Тэалёг?я вызваленьня Школа пракс?са Прэкарнасьць Чалавечая годнасьць Сацыяльна арыентаваная эканом?ка Камун?тарыян?зм Дыстрыбуцыян?зм Катал?цкае сацыяльнае вучэньне Нэакальв?н?зм Нэатам?зм Камунал?зм
Дакумэнты
Rerum Novarum (1891) Прынстанск?я лекцы? (1898) Populorum Progressio (1967) Centesimus Annus (1991) Caritas in Veritate (2009)
Праект:Хрысьц?янства
п а р

Маркс??зм узьн?к у XIX стагодзьдз? разам з умацаваньнем ?ндустрыял?зацы? ? Заходняй Э?ропе. Спачатку ?я?ля? сабою крытыку клясычнай эканам?чнай думк?. Карл Маркс ( 1818 ? 1883 ) анал?зава? зьявы, як?я датычыл?ся вытворчасьц?, с?ла? вытворчасьц?, аднос?на? у кантэксьце працэсу вытворчасьц?, форма? вытворчасьц?. Адметны змагар за камун?зм  ? грамадзтва, дзе пануе ро?насьць, дзе не ?снуюць дзяржавы ды межы, дзе няма кап?тал?зму , дзе кожны дае ? залежнасьц? ад таго што мае, а атрымл?вае ? залежнасьц? ад сва?х патрэб.

Фундамэнтам маркс?зму зья?ляецца м?жклясавая барацьба. Гало?ным крытэрам ? дзяленьнем на клясы зья?ляецца маёмасьць. Спэкулянт жыве са сва?х зьберажэньня?. Кап?тал?ст  ? гаспадар апарату вытворчасьц?. Пралетар  ? гаспадар сваёй тольк? працо?най с?лы (якую ён прадае кап?тал?сту). Адной маёмасьц? не хапае (м?жвольныя клясы). Трэба яшчэ каб ?снавала пачуцьцё належыць той ц? ?ншай клясе (клясы для сябе). Сяляне напрыклад зья?ляюцца м?жвольнай клясай таму, што маюць аднолькавы тып маёмасьц? (зямля), але не адчуваюць, што належаць адз?най клясе ? таму ня могуць згуртавацца, каб адстойваць свае ?нтарэсы.

Г?старычны матэрыял?зм [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дзякуючы сва?м выдатным ведам ф?лязоф??, сацыялёг?? ? г?сторы?, Карл Маркс праанал?з?рава? кап?тал?зм з г?старычнага пункту гледжаньня. Маркс ды Энгельс прапанавал? ≪г?старычны матэрыял?зм≫, паводле якога пам?ж ус?м? прыродным? зьявам? ?снуе вял?кая сувязь . Прырода ?весь час зьмяняецца, н?чога не ста?ць на месцы. Гало?ная с?ла, якая зьмяняе грамадзтва  ? гэта арган?зацыя працы .

Паводле Маркса грамадзтва ? гэта двухпавярховая структура. Першы паверх адпавядае эканам?чнай структуры альбо ≪?нфаструктуры≫, на як?м трымаецца ≪?нстытуцыянальны≫ паверх. Кап?тал?сты, кантралюючы вытворчасьць кантралююць таксама ?нстытуцыянальны паверх. Канфл?кты пам?ж працо?ным ды кап?тал?стычным клясам? так?м чынам прывядуць да пал?тычнай рэвалюцы? .

Тэоры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тэорыя эксплюатацы? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Розьн?ца пам?ж затрачаным на працо?ную с?лу ? створаным багацьцем адпавядае багацьцю, якое прысвойвае сабе кап?тал?ст. Гэта грошы зь неаплочанай кап?тал?стам працы. Кашто?насьць прадукту вытворчасьц? адпавядае колькасьц? ?кладзенай у яго чалавечай працы. Кап?тал?ст вырашае гэтую колькасьць яшчэ да пачатку вытворчасьц?. Кап?тал?ст узбагачаецца тольк? тады, кал? працо?ныя вырабляюць больш рэча? н?ж атрымл?ваюць заработку. Напрыклад уяв?м, што рабочы працуе 12 гадз?н у дзень, ? што ён вырабляе экв?валент сваёй палучк? за 5 гадз?н (праца на сябе). Атрымл?ваецца, што 7 гадз?н ён працуе за дарма (праца на кап?тал?ста). Так?м чынам мэта працо?нага ? павял?чыць заработак дзеля паляпшэньня свайго жыцьця. Мэта кап?тал?ста павял?чыць розьн?цу пам?ж аплочанай ды неаплочанай працай, дзякуючы павел?чэньню часу працы альбо ?жываючы тэхн?чны прагрэс дзеля большай эфэкты?насьц? працо?ных. Кап?тал?ст зац?ка?лены ? тым, каб зарабак працо?ных не перавыша? сумы, якая патрэбна ?м дзеля адна?леньня сваёй рабочай с?лы.

Тэорыя альенацы? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Працо?ныя ?мовы пры кап?тал?стычнай сыстэме занявольваюць працо?ных. Гэтае занявольваньне, якое на першы погляд на руку кап?тал?стам, на самай справе зьн?шчае эканам?чную эфэкты?насьць эксплюатацы?. Працо?ныя, як?я ператвараюцца ? по?насьцю залежных ад кап?тал?ста? рабо? пачынаюць занадта дорага ?м каштаваць. Так?м чынам, кап?тал?стам лепей вызвал?ць ?х ад рабства , даць ?м свабоду. Самаадказныя рабочыя працягваюць працаваць на пано?, але ?жо не атрымл?ваюць ад ?х дармавога харчу ды даху над галавой. Забарона рабства, так?м чынам, адпавядае больш эканам?чным чым маральным патрэбам. Працо?ныя пав?нны адчуваюць сябе людзьм? дзеля таго, каб супакоена працаваць на пано? .

Абсурднасьць кап?тал?зму [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Карл Маркс крытыкуе кап?тал?стычную лёг?ку. Кап?тал?стам хочацца пабольшыць свой асаб?сты заработак, дзеля гэтага яны павял?чваюць вытворчасьць, рызыкуючы гэтым самым яе перавыс?ць у пара?наньн? з попытам ? апынуцца ? крыз?се перавытворчасьц?.

Карл Маркс прадказвае канец кап?тал?зму. Эканам?чныя крыз?сы падштурхнуць працо?ных да згуртаваньня, калектыв?зацы? апарату вытворчасьц?, усталяваньня дыктатуры пралетарыяту ? зьн?шчэньню кап?тал?зму. Маркс?зм давол? часта асацыююць з савецкай ?дэалёг?яй. Карл Маркс, убачы?шы, што ягоныя думк? кожны пераварочвае як яму падабаецца пача? нават казаць, што н?чога агульнага з маркс?стам? ён ня мае.

Паводле Карла Маркса кап?тал?зм так ц? ?накш прыводз?ць да эканам?чных крыз?са? . Але гэтыя крыз?сы павял?чваюць эфэкты?насьць сыстэмы, таму што выжываюць тольк? самыя моцныя. Сёньняшняя ?ндыв?дуал?зацыя працо?ных аднос?на?, а таксама кароткатэрм?новыя кантракты ? боязьнь апынуцца беспрацо?ным, адб?ваюць у рабочых усю ахвоту гуртавацца.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Jon Elster , An Introduction to Karl Marx . Cambridge, England, 1986.
• Michael Evans, Karl Marx . London, 1975.
• Stefan Gandler, Critical Marxism in Mexico: Adolfo Sanchez Vazquez and Bolivar Echeverria , Leiden/Boston, Brill Academic Press, 2015. 467 pages. ISBN 978-90-04-22428-5 .
• Robinson, Cedric J. : Black Marxism: The Making of the Black Radical Tradition , 1983, Reissue: Univ North Carolina Press, 2000
• Rummel, R.J. (1977) Conflict In Perspective Chap. 5 Marxism, Class Conflict, and the Conflict Helix
• Shenfield, S.D. Vladislav Bugera : Portrait of a Post-Marxist Thinker

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Маркс?зм ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?

• marxists.org   (пол.)
• marxists.org   (рас.)