Талбазы
(
рус.
Толбазы
) ?
Баш?ортостанды?
Ауыр?азы районында?ы
ауыл, район ???ге.
Талбазы ауыл Советыны?
административ ???ге.
2010
йылды? 14 октябрен? ?арата халы? ?аны 10114 кеше
[2]
[3]
.
Почта индексы ? 453480,
ОКАТО коды
? 80205846001.
Ауыл ?ф?н?н к?нья??а 78 са?рым алы?лы?та ??м Ст?рлетама?тан т?нья??а табан 35 са?рым алы?лы?та урынлаш?ан. Ауылды? май?аны: 1221,097 га.
Ауыл рельефы тул?ынлы-убалы, уйпатлы?тар?а быуалар ??м к?лд?р урынлаш?ан. Ауыл территория?ында т?би?и к?лд?р бар: Эск?рек?л, Ауылк?л, Ар?ык?л, Урал ??м баш?алар. ?ыу ?тк?ргест?р ?орол?ан?а тиклем к?лд?р халы? ?с?н т?п эс?р ?ыу сы?ана?ы бул?ан.
Талбазы ауылына 1735 йылда 1734?1744 йылдар?а?ы Ырымбур экспедиция?ы начальнигы И. К. Кирилов к?р??тм??е буйынса почта ямы булара? нге? ?алына. 1742 (баш?а м??л?м?т буйынса 1747 йылдан), типт?р??р ??м миш?р??р Меркет-Ме? улусыны? а?аба баш?орттарынан оброк т?л?? шарты мен?н ер алып, кер??шлек килеше?е т???г?нд?н ?у?, билд?ле була. Типт?р??р 5-се ??м 7-се командалар?а ?арай. Бында Т?б?нге Новгород губерна?ыны? ?ур ?ы?ыл Яр (Большой Красный Яр) ауылынан к?сеп килг?н хе?м?тле татар?ар ?а була. ?у?ынан улар?ы? к?бе?е Ба?ай Т?р?????е ауылына к?сен?.
1779 йылда шундай у? килеше? мен?н ? я?а?лы татар?ар?ы? я?ы т?рк?м? кил?. 1795 йылда улар 30 кеше, 64 йылдан ?у? Талбазыла 3 миш?р ??м 40 типт?р йорто и??пл?н?, унда 258 ир-ат ??м 267 ?атын-?ы? й?ш?й. 1795 йылда 5 я?а?лы ??м 20 хе?м?тле татар Ба?ай Т?р?????е ауылына к?сен?
[4]
.
1865 йыл?а тиклем ауыл Ырымбур губерна?ыны? Ст?рлетама? ?й??ен? ?ара?ан. Уны б?лг?нд?н ?у? 1865 йылда Талбазыны? ике ?л?ш?н? ?ф? губерна?ыны? Ст?рлетама? ?й??ен? ?арай башлай. 1865 йылда Талбазыла (???елморатта) 64 йортта 570 кеше й?ш?г?н. Игенселек, малсылы? мен?н ш???лл?нг?нд?р. М?сет, училище, почта станция?ы бул?ан.
1906 йылда м?сет, 3 бакалея кибете, запас иген ?аа?лай тор?ан м?г?з?й, почта б?лекс??е терк?лг?н. XIX быуат а?а?ында Талбазы?а ? XVIII быуат урта?ында ниге?л?нг?н ???елморат ауылы, 1983 йылда 1893 йылда ниге?л?нг?н Софиполь ауылы ?ушыл?ан
[5]
.
1930 йылдан алып ауыл Я?ы ?арамалы районына ин?.
1940 йылда район Ауыр?азы тип ??г?ртел?, ? Талбазы уны? административ ???ге итеп билд?л?н?.
- И?тисады
Ауыл хужалы?ын хе?м?тл?ндере?се тарма? предприятиелары ??м ауыл хужалы?ы продукция?ын эшк?рте?се предприятиелар урынлаш?ан. 3 кирбес заводы, урман хужалы?ы, ??т заводы, а?ы?-т?лек комбинаты эшл?й.
- Транспорты
Ауыл аша ?ф?-Ырымбур федераль юл (автоюл) ?т?
- Социаль ?лк?
Ауылда башлыса бер ?атлы а?ас ??м кирбес йорттар т???лг?н; шулай у? ике ??м ?с ?атлы йорттар бар. Ул к?нья?-к?нбайыш, т?нья?, к?нсы?ыш, шулай у? ≪Софиполь≫ би?т?л?рен? б?ленг?н. И? о?оно ? Ленин урамы, ул б?т? ауыл буйлап т?нья?тан к?нья??а ?у?ыл?ан.
Ауыл тулы?ынса электрлаштырыл?ан, радиолаштырыл?ан. К?п фатирлы йорттар?ы, производство объекттарын, учреждение ??м ойошма биналарын йылылы? мен?н т?ьмин ите? т?би?и газ?а к?серелг?н ???к ??м квартал ?а?анлы?тары мен?н т?ьмин ител?. К?п йорттар газ мен?н йылытыла. ?ыу ?тк?ргес эшл?й.
- М??ариф ??м м???ни?т
Талбазы лицейы, урта ??м т?п м?кт?п, ??н?ри лицей ??м баш?орт гимназия?ы, Б.?айсин исеменд?ге балалар музыка м?кт?бе, 6 балалар ба?са?ы, район ???к дауахана?ы, район м???ни?т йорто (6 халы? художество ??ешм?к?р коллективы, шул и??пт?н, Ауыр?азы халы? театры), ???к район китапхана?ы, балалар китапхана?ы, балалар ижады ???ге, балалар ??м ??мер??р спорт м?кт?бе, Ауыр?азы тарих-тыу?ан я?ты ?йр?не? музейы эшл?й. М?сет, сирк?? бар
[6]
.
Б?т? Р?с?й ??м Б?т? Союз халы? и??бе алыу м??л?м?тт?ре буйынса халы? ?аны (кеше)
И??п алыу йылы ??м к?н?
|
Б?т? халы?
|
Ир-егетт?р
|
?атын-?ы??ар
|
1897 йыл 9 февраль (26 ?инуар)
|
|
|
|
1920 йыл 26 август
|
1800
|
|
|
1926 йыл 17 декабрь
|
|
|
|
1939 йыл 17 ?инуар
|
3201
|
1565
|
1636
|
1959 йыл 15 ?инуар
|
2550
|
1076
|
1474
|
1970 йыл 15 ?инуар
|
4438
|
2100
|
2338
|
1979 йыл 17 ?инуар
|
6810
|
3457
|
3353
|
1989 йыл 12 ?инуар
|
9022
|
4312
|
4710
|
2002 йыл 9 октябрь
|
10164
|
4843
|
5321
|
2010 йыл 14 октябрь
|
10114
|
4740
|
5374
|
- Милли составы
2002 йыл?ы халы? и??бен алыу м??л?м?тен? ярашлы, к?пселек милл?т ? татар?ар (62,1 %), сыуаштар (15,2 %), баш?орттар (10,2 %)
[7]
.
Халы? ?аны буйынса а?латма
т?рл? йылдар?а и??п алыу т?ртибене? айырмалы?ы булыу с?б?пле халы? ?аныны? ??енс?леген? и?тибар итеге?.
- 1939
йыл ? бар бул?ан халы? ?аны.
- 1989
,
2002
,
2010
йылдар?а ? даими й?ш?г?н урыны булып и??пл?нг?н халы? ?аны
Халы? ?аны буйынса сы?ана?тар
Ауылда?ы халы? ?аны буйынса м??л?м?тте халы? и??бе буйынса алыу урынлы. Б?т? ил к?л?менд? ?тк?н
1897
,
1920
,
1939
,
1959
,
1970
,
1979
,
1989
,
2002
,
2010
йыл?ы халы? и??бе буйынса м??л?м?тт?р бар ??м асы? ?улланыу?а табыр?а була. ?ай?ы бер китаптар?ы электрон т?р?? асып ?арап була.
1926
йыл?ы халы? и??бе буйынса ??р ауыл тура?ында м??л?м?т осра?аны ю? ?ле. Унан баш?а ?ф? вил?й?тенд?
1865
,
1879
,
1886
йылдар?а урында?ы халы? и??бе алын?ан. Та?ы ла ревиз я?малары аша м??л?м?т бар.
- ?ф? вил?й?те ауылдарында халы? ?аны буйынса м??л?м?т 1859 ??м 1865 йылдар?а ?арата бар.
- Ырымбур вил?й?те ауылдарында халы? ?аны буйынса м??л?м?т 1866 йыл?а ?арата бар.
- Был китапта ?ф? вил?й?те ауылдары буйынса м??л?м?т бар. 500 кешен?н к?берек бул?ан ауылдар исемлеге.
- Был китап 1926 йыл?а ?арата т???лг?н, ?мм? халы? и??бе 1920 йыл?а ?арата бирелг?н.
- 1939 йыл ? БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года ? Уфа:Государственное издательство, 1941. ? 387 с.
- Был китапта 1939 йыл?ы и??п алыу буйынса ??р ауыл буйынса м??л?м?т бар.
- 1897 йыл?ы халы? и??бен?н башлап ?алалар, ?ала т?р?нд?ге ?асабалар, райондар, район ???кт?ре буйынса халы? ?аны бар.
1850 йылда
[8]
Талбазы ауылында ла р??из (ревизия) ?тк?рел? ??м уны? материалдары Баш?ортостанды? Милли архивында ?а?лана.
- Е?е??е? 50 йыллы?ы урамы
рус.
улица 50 лет Победы
- 7 Ноябрь урамы
рус.
улица 7 Ноября
- 8 Март урамы
рус.
улица 8 Марта
- Б?хти ??йсин урамы
рус.
улица Бахти Гайсина
- Бикташев урамы
рус.
улица Бикташева
- В?литов урамы
рус.
улица Валитова
- Я??ы урам
рус.
Весенняя улица
- Волочаев урамы
рус.
Волочаевская улица
- К?нсы?ыш урамы
рус.
Восточная улица
- Гагарин урамы
рус.
улица Гагарина
- ??лик?йев урамы
рус.
улица Галикеева
- Г?р?ев урамы
рус.
улица Гареева
- Гоголь урамы
рус.
улица Гоголя
- Грибоедов урамы
рус.
улица Грибоедова
- Г?лн??ек урамы
рус.
улица Гульназек
- Алы? урам
рус.
Дальняя улица
- Юлсылар урамы
рус.
улица Дорожников
- Ду?лы? урамы
рус.
улица Дружбы
- Им?нд?р урамы
рус.
улица Дубки
- Завод урамы
рус.
улица Заводская
- К?нбайыш урам
рус.
Западная улица
- Т????се урамы
рус.
улица Зодчего
- Ибра?имов урамы
рус.
улица Ибрагимова
- Интернациональ урам
рус.
улица Интернациональная
- Ишмыр?ин урамы
рус.
улица Ишмурзина
- К.Иванов урамы
рус.
улица К.Иванова
- Киров урамы
рус.
улица Кирова
- Коллектив ты?ры?
рус.
Коллективный переулок
- Колхоз урамы
рус.
Колхозная улица
- Комаров урамы
рус.
улица Комарова
- Косенко урамы
рус.
улица Косенко
- Крупская урамы
рус.
улица Крупская
- М???ни?т урамы
рус.
Культурная улица
- Курчатов урамы
рус.
улица Курчатова
- Кутузов урамы
рус.
улица Кутузова
- Ленин урамы
рус.
улица Ленина
- Урман урамы
рус.
Лесная улица
- Лира Шарипова урамы
рус.
улица Лиры Шариповой
- Логачев урамы
рус.
улица Логачева
- Ломоносов урамы
рус.
улица Ломоносова
- Болон урамы
рус.
Луговая улица
- М. ?афури урамы
рус.
улица М.Гафури
- М.Горький урамы
рус.
улица М.Горького
- Макаренко урамы
рус.
улица Макаренко
- Малахов урамы
рус.
улица Малахова
- Матросов урамы
рус.
улица Матросова
- Маяковский урамы
рус.
улица Маяковского
- Мирс?йетов урамы
рус.
улица Мирсаитова
- Й?шт?р урамы
рус.
Молодежная улица
- Но?оманов урамы
рус.
улица Нагуманова
- Н??ир С????иев урамы
рус.
улица Надира Сагадиева
- Николаев урамы
рус.
улица Николаева
- Я?ы ?ф? урамы
рус.
Ново-Уфимская улица
- ?лг?л? урам
рус.
Образцовая улица
- К??г? урам ?
рус.
Осенняя улица
- Островский урамы
рус.
улица Островского
- Парк урамы
рус.
Парковая улица
- Партизан урамы
рус.
Партизанская улица
- Беренсе Май урамы
рус.
Первомайская улица
- Ба?ыу урамы
рус.
Полевая улица
- Д?р??л?к урамы
рус.
улица Правды
- Д?р??л?к ты?ры?ы
рус.
переулок Правды
- Пушкин урамы
рус.
улица Пушкина
- Р.?хт?мов урамы
рус.
улица Р.Ахтямова
- Шатлы? урамы
рус.
Радостная улица
- Й?й?ор урамы
рус.
Радужная улица
- Мил?ш урамы
рус.
Рябиновая улица
- С.Лазо урамы
рус.
улица С.Лазо
- С.Юлаев урамы
рус.
улица С.Юлаева
- Сабитов урамы
рус.
улица Сабитова
- Я?ты ты?ры?
рус.
Светлый переулок
- Азатлы? урамы
рус.
улица Свободы
- Т?нья? ты?ры?
рус.
Северный переулок
- Ауыл урамы
рус.
Сельская улица
- Сергеев урамы
рус.
улица Сергеева
- Совет урамы
рус.
Советская улица
- ?ояш урамы
рус.
Солнечная улица
- Софиополь урамы
рус.
Софиопольская улица
- Социалистик урамы
рус.
Социалистическая улица
- Т???л?ш урамы
рус.
Строительная улица
- Суворов урамы
рус.
улица Суворова
- Титов урамы
рус.
улица Титова
- Тыныс урам
рус.
Тихая улица
- Хе?м?т урамы
рус.
Трудовая улица
- Ту?аев урамы
рус.
улица Тукаева
- У?ышлы урамы
рус.
Успешная улица
- У?айлы ты?ры?
рус.
Уютный переулок
- Фрунзе урамы
рус.
улица Фрунзе
- Химиктар урамы
рус.
улица Химиков
- Игенсел?р урамы
рус.
улица Хлеборобов
- С?ск? урамы
рус.
Цветочная улица
- Чанышев урамы
рус.
улица Чанышева
- Чапаев урамы
рус.
улица Чапаева
- Чкалов урамы
рус.
улица Чкалова
- Шайморатов урамы
рус.
улица Шаймуратова
- Шевченко урамы
рус.
улица Шевченко
- М?кт?п урамы
рус.
Школьная улица
- Энергетиктар урамы
рус.
улица Энергетиков
- Энтузиастар урамы
рус.
улица Энтузиастов
- Й???ф?ров урамы
рус.
улица Ягафарова
[9]
.
- Й???ф?рова Г?з?л ?абдулла ?ы?ы
(
1 апрель
1945 йыл
) ? биотехнолог. Техник ф?нд?ре докторы (1994), профессор (2006). Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан ф?н эшм?к?ре (1998), Р?с?й Федерация?ыны? почётлы ю?ары профессиональ белем бире? хе?м?тк?ре (2000)
[10]
- Дьяконова Мария Ивановна
(
14 ноябрь
1918 йыл
?
2 апрель
2005 йыл
) ? табип, медицина эшм?к?ре. 1961?1974 йылдар?а Ст?рлетама? ?ала ?аулы? ?а?лау б?леге м?дире. Б?й?к Ватан ?у?ышында ?атнашыусы, отставкала?ы медицина хе?м?те капитаны. РСФСР-?ы? ??м Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан табибы. II д?р?ж? Ватан ?у?ышы ??м
?ы?ыл Йондо?
ордендары кавалеры. Ст?рлетама? ?ала?ыны? почётлы гражданы (1991)
[11]
.
- Зыязитдинова Г?лшат Ибра?им ?ы?ы
(
22 сентябрь
1947 йыл
) ? баш?орт театр ??м кино актёры,
Баш?ортостан Республика?ыны?
халы? артисы (2003).
- Н?сибуллин Энгель Харый улы
? совет ??м Р?с?й р?ссамы ??м скульпторы, А. С. Пушкин ???р??рене? иллюстраторы.
- ?мирханова ??ли?баныу (Ми?ле?аян) Мосараф ?ы?ы
(
5 июль
1929 йыл
?
13 август
2014 йыл
) ? театр актёры. 1954 йылдан СССР Театр эшм?к?р??ре союзы а?за?ы. 1949?1984 йылдар?а
Салауат баш?орт д??л?т драма театры
актёры.
Баш?орт АССР-ыны?
ат?а?ан?ан артисы (1979)
[12]
.
- ?сф?туллин Салауат ??зим улы
(
21 июнь
1952 йыл
) ? 1988 йылдан Калуга ?лк??енд? й?ш?п, рус теленд? ижад ите?се журналист ??м я?ыусы. Р?с?й Федерация?ыны? Журналистар (1998) ??м Я?ыусылар (2007) союздары а?за?ы. Калуга ?лк??ене? ат?а?ан?ан м???ни?т хе?м?тк?ре (2002).
- Фёдоров Сергей Владимирович
(
12 июнь
1968 йыл
) ? хирург. Медицина ф?нд?ре докторы (2006)
[13]
.
- Х?с?нов Марс М??н??и улы
(
22 май
1955 йыл
) ? Р?с?й ?алимы, техник ф?нд?р докторы, профессор, Баш?ортостан Республика?ы Ф?нд?р академия?ыны? почетлы академигы, "Газпромнефть"те? ф?н буйынса директоры ??м Каспий т?б?ге илд?рене? к???те? советы р?йест?ше.
- YouTube
сайтында
Видео
Сабантуй ? 2021 в с. Толбазы Аургазинского района
- YouTube
сайтында
Видео
Встреча гостей IV Всемирной фольклориады в Аургазинском районе
- Тыл эшс?нд?ре ??йк?ле
[14]
- Ер-?ыу атамалары
Йыл?а-к?лд?р
:
- Эск?рек?л
к?ле, ≪эск?ре≫- ≪т?пк?лд?ге≫ ??м ≪к?л≫ тиг?н ?????р??н я?ал?ан
[15]
- Ауылк?л
к?ле
- Ар?ык?л
к?ле
- Урал
к?ле
- В Толбазинскую райбольницу поступило новое оборудование
[16]
, Ауыр?азы х?б?р??ре, 2 апрель 2022 йыл