Википедия : М?нф???тт?р?е? б?релеше

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те

 

Википедияла м?нф???тт?р б?релеше ( МБ ) тиг?нд? уны? нейтраль ??м тикшереле?с?нэст?лекле энциклопедия булдырыу ма?саты мен?н уны? аны? бер авторыны? ма?саттары ара?ында?ы тап килешм???е а?лай?ар.

МБ Википедия?а ш?хси м?нф???тте й? баш?а кешел?р?е?, компаниялар?ы?, т?рк?мд?р?е? м?нф???тен к???тк?н т???те???р индере???н ?иб?р?т. Текст авторы й? м?х?ррире, сит м?нф???тте я?лап, Википедия м?нф???тен?н баш тарт?а, м?нф???тт?р б?релеше урын ала.

М?нф???тт?р б?релеше к???телг?н м???л?л?р?е м?х?ррирл???е ту?татып торор?а т??дим ител?. ?г?р бындай х?лд? индерелг?н т???те???р Википедия ?а?и??л?рен, м???л?н, нейтраль ?араш тура?ында , Википедия:Википедия ним? т?гел ??м Википедия:???ми?тлелек ке?ек ?а?и??л?р?е бо??а, улар?ы? авторыны? бикл??г? тиклем санкциялар?а дусар ителе?е бар. МБ Википедия?а ?ына т?гел, текст нинд?й ойошма й?ки кеше м?нф???тенд? эшл?н??, шулар?а ла зыян килтере?е м?мкин [1] .

МБ ихтималлы?ы осра?тарын тикшерг?нд? Википедияла ?атнашыусылар ?а? булыр?а ??м Википедиянан баш?а ?атнашыусылар?ы ≪типкесл?п сы?арыу≫ мен?н ш???лл?нерг? тейеш т?гел. МБ ????тт? автор ??е мен?н м???л? предметы ара?ында?ы б?йл?неште ас?ан са?та табыла. ?г?р автор ??ене? ш?хесен ??м эш урынын асма?а, уны? тарафлылы?ына нейтраль ?араштан тайпылыр?а ярамауы тура?ында?ы ?а?и??л?рг? ?ылтанмалар ?уйып ?аршы торор?а була.

МБ осра?тарында м???л? й?км?тке?е тура?ында?ы ?а?и??не? ??т?нл?кл? булыуы принцибына таяныр?а к?р?к [?] .

М?нф???тт?р б?релеше ним? ул? [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Википедия ? ул энциклопедия, ? реклама й? ??н?шер (был ????е? насар м???н??енд?) май?ансы?ы т?гел. Шунлы?тан ул тик ?а?и??л?р??ге талаптар?а яуап бирг?н материалдар?ан ?ына тора ала, ? Википедияла ?атнашыусылар?ы? б?т??е л? энциклопедия т???? м?нф???тен беренсе урын?а ?уйыр?а тейеш. Сит м?нф???тт?р?е к???тк?н ??р бер ?атнашыусы м?нф???тт?р б?релешен булдырыу?а шик а?тына алына ала.

МБ-ны? ним? ик?нен билд?л???? ?аты критерий?ар ю?, ?мм? уны? барлы?ына ишарала?ан билд?л?р бар. М???л? авторыны?, уны? ?аил? а?заларыны?, эш бире?се?ене?, коллегаларыны? эш й? ш?хси м?нф???тт?рен ал?а ??рг?н материалдар ??т?? МБ барлы?ына ишара я?ай. М???л?г? ??г?рте???р сит м?нф???тт?р?е к???? тотоп эшл?н??, ????тт?, унда сы?ана?тар?а бер нинд?й ?ылтанма я?алмай. ?г?р ??еге? мен?н б?йл?нг?н предмет тура?ында м???л? я??а?ы?, уны м?мкин тиклем нейтраль я?ыр?а тырышы?ы? ??м ышаныслы сы?ана?тар?а ?ылтанмалар биреге?. Нейтраль ?араш ?? Википедия таян?ан биш ба?ананы? бере?е.

?г?р ?е??е барыбер Википедия стандарттарын бо?оу?а шик а?тына ал?алар, бы?а етди ?ара?ы? ??м бер а? сигенеп, эшеге?г? т?н?итле ?арау к?р?клеге тура?ында уйланы?ы?, ни?тт?реге? тура?ында берл?шм?л? фекер алышы?ы?. Атап ?йтк?нд?, индерг?н т???те???реге? тенденциоз т?гелме ик?н тип тикшереге?.

Бойондоро?лоло? [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

  Бойондоро?лоло? ?? ?атнашыусыны? ??е я??ан к?ренеш мен?н б?йлелеге.

Википедия нейтраль ??м объектив энциклопедия т???? ма?сатын ?уя. ?атнашыусылар?ы? Википедиянан ситт? эше, мауы?ыу?ары, хоббилары, ярта?ан н?м?л?ре, сайттары, блогтары бар. Кешел?р эшл?й, ижад ит?, у?ыштар?а ?лг?ш?. ?ай?ы бер?? улар Википедияла м???л? я?ырлы? ???ми?тле ??м м??им н?м?л?р эшл?й. Бындай осра?та ?атнашыусы х?л-к?ренеш ха?ында (?, б?лки, ??е тура?ында) ??е я?ыр?а (??т?рг?) тел??е ихтимал. С?нки ул был ха?та баш?алар?а ?ара?анда к?бер?к бел? бит.

?мм? бы?а юл ?уймау?ы? бер нис? с?б?бе бар.

  • Беренсен?н, ?? белг?нен я??ан ?атнашыусы тикшереле?с?н сы?ана? була алмай. Уны? фекерен, ра?лама?ын тикшере? м?мкинлеге ю?. Улай ?ына ла т?гел, текста я?ы м??л?м?тт?р булыуы, й??ни материалды? оригиналь тикшерене? булыуы ла ихтимал.
  • Икенсен?н, ?атнашыусыны? объектив булмауы ихтимал. М???л? тема?ы тир??енд?ге н?м?л?р уны? ?с?н ???ми?тле. Улар буйынса уны? аны? ?арашын ла бар, шу?а унан объектив ?араш к?т?п булмай.
  • ?с?нс?н?н, ?атнашыусы (а?лы й? а??ы? р??ешт?) Википедиянан х?л-к?ренеште? ??ен? айырыуса я?ын, ?мм? Википедия ?с?н ???ми?т?е? я?тарына ю?арыра? и?тибар?ы талап ит?. Быны? са?ыу ми?алы булып Википедияла ?атнашыусыны? ?? сайтына ?ылтанмалары тора. Был ?ылтанма Википедия?а ?лл? ни к?р?к т?гел, ? бына сайт ?с?н ул м??им.

Объективлы?, тараф?ы?лы? ??м тикшереле?с?нлек талаптарынан сы?ып, ошондай сикл?? формалаша: м???л?л?ге х?л-ва?и?а?а бойондоро?ло бул?ан ?атнашыусылар был турала?ы м???л?л?р?е м?х?ррирл?рг? тейеш т?гел. Был ?а?и??н?н бер нис? сы?арма бар, улар?ан тышта был ?а?и?? ??т?и ?т?лерг? тейеш.

Бойондоро?лоло? билд?л?ре [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. М???л? ш?хесте? я?ын ту?андары (шул и??пт?н, ?лбитт?, ш?хесте? ??е) тура?ында я?ыл?ан
  2. М???л? уны я??ан ?атнашыусы эшл?г?н (а?за бул?ан) ойошма (музыкаль т?рк?м) тура?ында
  3. М???л? ба?ышлан?ан ???р?е? (шул и??пт?н ?илми теориялар?ы?) авторы (автор?ашы) булыу
  4. ?атнашыусыны? ?а?ылышы бул?ан веб-сайттар (шул и??пт?н блогтар хостингтары, вики-сайттар ?.б.)
  5. М???л?л? я?ыл?ан продуктты ?атыу?а, хе?м?тт?р?е к?р??те?г? ?арата коммерция ?ы?ы??ыныуы

?р?? ?анал?ан билд?л?р??н тыш, формаль булма?ан билд?л?р?е л? к?р??терг? м?мкин: ?г?р ?атнашыусыны? х?л-к?ренеште Википедияла бул?андан ны?ыра? ??тере??? ш?хси м?нф???те бул?а ? был бойондоро?лоло?.

И?к?рм?л?р [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?р?? атал?ан билд?л?р?ан и?к?рм?л?р ?? бар. Былар:

  1. гражданлы? (граждан формаль й???тт?н ?? илене? ?атнашыусы?ы булып тора, л?кин был сикл?? ?с?н ки? ?т? критерий);
  2. ?атнашыусы м???л?л? я?ыл?анды фай?аланыусы й? уны? клиенты булып тора ??м х?л-к?ренеште ??тере?г? ?арата ?ы?ы??ыныуы ю?;
  3. Википедия ??м Викимедиа фондыны? ?атнаш проекттары тура?ында?ы м???л?л?р (Википедияны? ??р ?атнашыусы?ы нинд?й?ер ким?лд? бойондоро?ло булып тора).

М???л? объектынан бойондоро?лоло?та бул?ан ?атнашыусылар?а объектты? ??енс?лект?рен? ??м эшм?к?рлеген? ?а?ылышлы ??г?решт?р индерерг? ярамай.

Бойондоро?ло ?атнашыусылар?а т?б?нд?гел?р тыйыла:

  • Телг? алын?ан тема (компания, уны? продукттары, ш?хес, ш?хесте? эшт?ре тура?ында) ха?ында м???л? я?ыу
  • М???л?г? ойошманы? эшм?к?рлеге (ш?хесте? ?а?аныштары) тура?ында?ы м??л?м?тт?р?е ки??йт? тор?ан ??т?м?л?р индере?
  • Бойондоро?ло сайт?а ?ылтанмалар ?уйыу (х?л-к?ренеш тура?ында?ы м???л?н?н р?сми сайт?а ?ылтанманан баш?а). Бер??н-бер м?мкин бул?а баш?а ?ылтама?атнашыусыны? ш?хси битл??ен?н ≪?? сайтына≫ ?ылтанма?а ?ына был ?а?ылмай.

Бойондоро?ло ?атнашыусылар т?б?нд?ге т???те???р?е сикл???е? индер? алмай:

  • бойондоро?ло объекттар?а ба?ышлан?ан м???л?л?р??, сы?ана?тар?ы мотла? к?р??теп, хаталар?ы т???те?
  • Д?р?? булма?ан м??л?м?тт?р?е билд?л?? (?алып {{subst: АИ }} )
  • ??е, ту?андары, таныштары тура?ында яла я??ан (я?ыл?анды ра?лаусы абруйлы сы?ана?тары булма?ан) м??л?м?тт?р?е юй?ырыу
  • Ва?-т?й?к ??г?решт?р индере? (викилаштырыу, хаталар т???те?, ??р?т ??т?? (?г?р урынлы бул?а ??м ??р?тт?рг? ?арата талаптар?а яуап бир??))

М???л?г? бойондоро?ло кешел?р?е? баш?а т?рл? т???те???р индере?е хупланмай, улар?ан ?асыр?а к?р?к.

М?нф???тт?р б?релешен? ми?алдар [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

??е? я??анды цитаталау [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?е??е? ??н?ри й? ф?нни ?ы?ы??ыныу?ар тема?ы буйынса м???л?л?р?е м?х?ррирл?? ??е МБ тип табыла алмай. ?мм? ??еге??е? хе?м?тт?реге?г? ?ылтанма ?уйыу МБ була. Был тема буйынса ?е??е? публикациялар?ы сама мен?н ген? ?улланыр?а була, тик улар м???л?л?р?е? тема?ына ?а?ылышлы булыр?а, ВП:АС талаптарына яуап бирерг?, ??еге??е? тарафлы ?арашты ал?а ??рм??к?, Википедияны? баш?а ?а?и??л?рен? тап килерг? тейеш. ??-??е?де сама?ы? цитаталау спам тип ба?аланыр?а м?мкин. Бер?й н?м?л? шикл?н??ге?, берл?шм?н?н фекер ?орашы?ы?.

Финанс ?ы?ы??ыныуы [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?г?р ?е??е? осра? т?б?нд? ??р?тл?нг?нд?р?е? бере?ен? тап кил??:

  1. ?е? нинд?й ?? бул?а ойошманы? в?киле булара? (уны? даими хе?м?тк?ре сифатындамы, бер тап?ыр бирелг?н эшен ?т?й?еге?ме, был фирманы? реклама контракты буйынса эшл?й?еге?ме - м??им т?гел) Википедияла индерг?н т???те???р ?с?н матди й? баш?а т?рл? т?л?? ала?ы?ы? ; й?ки
  2. Википедияла ?атнаш?ан ?с?н ?е? матди й? баш?а т?рл? отош ала?ы?ы?; м???л?н, ??еге? я??ан компанияны? й? ойошманы? хужа?ы, хе?м?тк?ре й? акцияларын тотоусы булара?;

?е?г? ны?ышмалы р??ешт? Википедияла МБ барлы??а килг?н м???л?л?р?е т???те???н тыйылыр?а т??дим ит?бе?, с?нки ?е??е? х?леге? ?е??е алдан у? тарафлы ит?. Википедия:Нейтраль ?араш ?а?и???е м???л?л? тема буйынса б?т? ?араштар?ы? теге й?ки был я??а тайпылыш?ы? ??м нисб?тле биреле?ен талап ит?, ? МБ был талаптар?ы ?т??г? кире йо?онто я?ай. ?г?р ?е??е? матди ?ы?ы??ыныу ар?а?ында я?ал?ан т???те???реге? нейтраль булма?а, уны индерелг?н.


Шулай ?а финанс ?ы?ы??ыныуы шарттарында т???те???р индерерг? бул?а?ы?, ?е? ??еге??е? эш бире?сеге? й? клиенты?ы?, шулай у? ??еге??е? бойондоро?лоло?о? тура?ында?ы м??л?м?тте асыр?а тейеш?еге?.

Хо?у?и б?х?ст?р [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?г?р суд процесында ?атнаш?а?ы? й? бындай процесс я?тарыны? бере?е мен?н я?ын бул?а?ы?, ?е?г? был ха?та я??андары?ы??ы? тулы?ынса объектив булыуын и?батлау ауыр булыр. Суд барышы тура?ында?ы Википедия м???л??енд? нейтраллект?н ??г? ген? тайпылыу?ы ла суд й? я?тар?ы? бере?е к?ре?е ихтимал, ? был Википедия?а ?ына т?гел, реаль донъя?а ла зыян килтерерг? м?мкин. Шуны? ?с?н бе? бындай низа?лашыу?ар?а ?атнашлы?ы бул?ан кешел?рг? Википедияла былай итеп ?атнашыр?а б?т?нл?й к???ш итм?йбе?.

??реклама [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Йыш ?ына МБ ??-??е?де рекламалау т???н ала, атап ?йтк?нд?, автор?ы? й? уны? тир??енд?ге кешел?р?е? ш?хси й? коммерция м?нф???тт?рен ал?а ??р??г? й?н?лтелг?н реклама ?ылтанмалары, ш?хси веб-сайттар?а ?ылтанмалар, ш?хси фото??р?тт?р ??м баш?а материалдар ??т??.

Автобиографиялар [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

??е? тура?ында м???л? я?ыр?а к???ш ителм?й. ?е? билд?ле бул?а?ы?, быны кемдер к?рер ?? я?ыр. ?ай?ы бер?? ?атнашыусылар ?? битене? фекер алышыу битенд? я?а тор?ан н?м?л?р?е м???л? итеп я?а. Бындай осра?та м???л? юй?ырылмай ? ш?хси арауы??а к?серел?. ?г?р ?е? ??еге??е ысынлап та билд?ле тип ?ана?а?ы? (?ара?ы?: ВП:БИО ), м???л? булдырыу тура?ында м?сь?л?не форум?а й? биографик м???л?л?р я?ыусы баш?а автор?ар?ы? ш?хси битен? я?ы?ы?.

Я?ын м?н?с?б?тт?р [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Фридрих Энгельс, ?г?р бе??е? к?нд?рг? тиклем й?ш?г?н бул?а, Википедияла Карл Маркс тура?ында нейтраль м???л? я?а алма? ине, с?нки ул уны? я?ын ду?ы, эй?рсене ??м автор?ашы була [2] . Ты?ы? ш?хси м?н?с?б?тт?р бул?ан ??р х?лд? МБ тыуыр?а м?мкин. МБ дини, с?й?си, академик, финанс, хо?у?и ниге??? булыр?а м?мкин. МБ ?лк? мен?н т?гел, ? ш?хси б?йл?нешт?р, ??-ара бойондоро?лоло?, м???л? геройыны? я?мышында ш?хси ?атнашыу мен?н билд?л?н?.

Предмет мен?н ты?ы? танышлы? ?е??е? б?т?нл?й нейтраль булып ?ала алмауы?ы??ы а?латмай, ?лбитт?. ?ыйыу т???теге?, тик баш?а ?атнашыусылар?ы? т?н?итен? ??ер булы?ы?. ?г?р улар, МБ урын алыуы ихтимал, тип ?ана?а, улай килеп сы?ма?ын ?с?н б?т? тырышлы?ы?ы??ы ?алы?ы?. ?мм? килеп сы?ма?а, м???л?не м?х?ррирл????н баш тырты?ы?. М???л? предметына ни тиклем я?ын бул?а?ы?, Википедия стандарттарын шул тиклем ентекле ?т?рг? тырышы?ы?: ВП:Н? , ВП:ОРИССА ??м ВП:ТИКШ .

М?нф???тт?р б?релеше осра?ында ним? эшл?рг? [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Т???? МБ тыу?ыр?ан ?атнашыусыны? ??м?лд?рене? зыянлылы? д?р?ж??ен асы?лар?а ??м ?а?и??л?рг? ярашлы был ??м?лд?рг? ?аршы тороу м?мкинлеген ба?алар?а к?р?к. ?г?р ?атнашыусы ??м?лд?рен ?аршылы??ы? юй?ыр?а, проблема тыумай. ?г?р ?атнашыусы ?ж?тл?неп ??ене? ха?лы булыуын и?батлар?а тотон?а, л?кин д?лилд?ре ышандырырлы? булма?а, конфликттар?ы х?л тура?ында?ы т??димд?рг? ярашлы эш итерг? к?р?к.

????тт? МБ ?атнашыусы ??е нинд?й?ер юл мен?н м???л? предметына ?а?ылышы барлы?ын ас?ан осра?та асыла. ?г?р асылма?а, ?атнашыусыны? изге ни?тт? булыуын фараз итеге? ??м Википедия:Нейтраль ?араш ?а?и???ен? ярашлы эш итеге?.

Бикл?? [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?г?р ?атнашыусыны? эше уны? ?р?? бирелг?н т??димд?рг? ?ола? ?алмауын д?лилл???, уны? т?п ??м бер??н-бер ма?саты Википедияла ??ен?, ?? компания?ына й? ойошма?ына, уны? продукттарына, хе?м?тт?рен? реклама я?ау?ан тор?а, уны и?к?ртерг? ??м ошо ?улланма мен?н таныштырыр?а к?р?к. Шунан ?у? да кире эшм?к?рлеге дауам ит??, уны бикл?рг? м?мкин.

Шулай у? ?ара?а? [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Особенно не приветствуется в Википедии пиар , в частности правки, вносимые непосредственно служащими отделов по связям с общественностью каких бы то ни было корпораций и других частных или общественных организаций, как коммерческих, так и некоммерческих. Равным образом не приветствуется участие в Википедии профессиональных наёмных редакторов, работающих исключительно над улучшением имиджа определённых организаций. Редактирование и общение в Википедии доступны контролю для широких масс; новости о том, что в ней происходит, нередко попадают на ленты новостных агентств. Все, что вы заявляете или делаете здесь, может иметь последствия в реальном мире (см. Википедия:Википедия находится в реальном мире ).
  2. Исайя Берлин: