S?rdar m?scidi (?r?van)

Vikipediya, azad ensiklopediya
( Abbas Mirz? m?scidi s?hif?sind?n istiqam?tl?ndirilmi?dir)
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
S?rdar m?scidi
S?rdar m?scidi, 1917
Xəritə
40°10′18″ ?m. e. 44°30′13″ ?. u.
Olk?   Erm?nistan
??h?r ?r?van
Yerl??ir ?r?van
Aidiyyatı ?r?van xanlı?ı
Sifari?ci ?ah Abbas (I ? 1606)
Abbas mirz? Qovanlı-Qacar (II)
Tikilm? tarixi 1606 (I)
1810 (II)
Uslubu Az?rbaycan memarlı?ı
V?ziyy?ti 1988-ci ild? f?aliyy?ti dayandırılıb
2008-2014-cu ill?rd? erm?nil?r t?r?find?n tamamil? da?ıdılıb.
Sərdar məscidi (Ermənistan)
S?rdar m?scidi
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

?ah Abbas m?scidi , Abbas Mirz? m?scidi, S?rdar m?scidi v? ya Xan m?scidi ? ilk d?f? 1606-cı ild? ?ah Abbas , 2-ci d?f? 1810-cu ild? Abbas Mirz? t?r?find?n ?r?van qalasında in?a etdiril?n m?scid . Qala m?scidi v? ya Kohn? m?scid d? adlandırılan bu m?scid ?r?vandakı m?scidl?rin ?n q?dimidir. [1] [2]

B?zi m?nb?l?rd? ?r?vanda movcud olmu? 3 m?scid ? ?ah Abbas m?scidi, Abbas Mirz? m?scidi v? S?rdar m?scidl?rinin ?slind? eyni bir m?scid oldu?u iddia edilir. [3] [4]

Tarixi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?lk m?scid [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?lk d?f? 1606 -cı ild? in?a edil?n m?scid? xalq ?ah Abbas m?scidi adını vermi?dir. Eyni zamanlarda G?nc?d? in?a edil?n m?scid d? eyni memar ?eyx B?ha?ddin t?r?find?n in?a edildiyind?n bir-birl?rin? cox b?nz?mi?l?r.

S?rdar sarayının ??rq yanına in?a edil?n m?scidin yanında m?dr?s?, kitabxana v? mehmanxana tikilmi? olub boyuk bir h?y?tl? ?traflanan moht???m bir arxitektura kulliyy? olaraq elm m?rk?zi v?zif?si ifa etmi?dir.

?r?van xanlı?ı zamanında m?scidin a? evind? kasıblara gund? uc pay yem?k verilm?kd? idi. Dini bir m?kan olmaqdan ba?qa, ictimai bir qurulu? olan bu m?scid erm?nil?r t?r?find?n h?r furs?td? korlanıb. [5] [6]

?kinci m?scid [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1810-cu ill?rd? in?a edilmi? S?rdar m?scidind?n Rus i??alından sonra muxt?lif m?qs?dl?r ucun istifad? edilmi?dir.

M?scid on s?kkizinci ?srin ?vv?ll?rind? ?r?van xanı Huseynqulu xan S?rdarın hakimiyy?ti dovrund? in?a edilmi?dir. M?scid Qacar ?ahzad?si v? Az?rbaycan hakimi Abbas Mirz?nin adı il? adlandırılmı?dır.

M?scidin fasadı goy v? ya?ıl ka?ılarla b?z?dilmi?, m?rk?zi hiss?si goz?l gumb?zl? ortulmu?du.

?r?van xanlı?ının Car Rusiyası t?r?find?n i??alından sonra m?scid c?bb?xana kimi istifad? edilmi?dir. [7] [8] [9] [10] [11] Daha sonra is? bir mudd?t rus ?sg?rl?rinin sı?ınaca?ı olmu?dur. Erm?nistan SSR qurulduqdan sonra is? m?scid tamamil? m?hv edilmi? v? must?qillik ill?rind? yalnız bir divarının qalı?ı catmı?dı. [12] [13]

?r?van qalası ic?risind? v? S?rdar sarayı yaxınlı?ında yerl??diyi ucun S?rdar m?scidi adlandırılıb. ?r?van qalasının car Rusiyası i??alı dovrun? aid b?zi s?n?dl?rd? bu m?scidin adı Abbas Mirz? m?scidi kimi hallandırılır.

Alman t?dqiqatcısı Avqust Haksthauzen 1843-cu ilin avqust ayında ?r?van ??h?rind? olmu? v? Qalada olan iki m?scidd?n birinin (y?ni R?c?b Pa?a m?scidinin ) rus-yunan kils?sin? , dig?rinin ? S?rdar m?scidinin is? silah anbarına cevrildiyini qeyd etmi?dir. [14]

1864-cu ild? ?r?van qalasından rus qo?unlarının h?rbi-istehkam m?qs?dil? istifad?sin? son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abid?l?ri, o cuml?d?n S?rdar, yaxud Abbas Mirz? m?scidi ciddi da?ıntılara m?ruz qalmı?dır.

S?rdar m?scidind? Osmanlıdan kocmu? erm?ni qacqınları m?skunla?dırılmı?, sovet dovrund? is? m?scid hiss?-hiss? da?ıdılmı?dır. 1918-ci ild? erm?nil?r ?r?vanın Mus?lman ?halisini m?scid? doluraraq m?scidl? birg? yandırmı?lar. Sovet Erm?nistanı dovrund? is? S?rdar m?scidi hiss?-hiss? sokul?r?k onun yerind? ya?ayı? evl?ri tikimi?dir. Gunumuzd? yerind? ya?ayı? evl?ri tikilmi? v? 2014-cu ilin noyabr ayında tamamil? yox edilmi?dir. [15]

Qalereya [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  • Abbas Mirzə məscidi 1899
    Abbas Mirz? m?scidi 1899
  • Abbas Mirzə məscidi. 19-cu əsr.
    Abbas Mirz? m?scidi. 19-cu ?sr.
  • Abbas Mirzə məscidi. 19 iyul 1925-ci il.
    Abbas Mirz? m?scidi. 19 iyul 1925-ci il.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ "M?scidl?r" . 2021-09-23 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-07-21 .
  2. ↑ "M?scidl?r" . 2021-09-23 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-08-24 .
  3. ↑ "Caliber.az mission landed in Armenia: investigation into the footsteps of vandals: Exclusive photo facts" . 2022-05-06 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-08-24 .
  4. ↑ "M?scidl?r" . 2021-09-23 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-08-24 .
  5. ↑ Azimbeyov, age, s. 299
  6. ↑ S. Esedov, age, s. 448.
  7. ↑ Chopin, Historical monuments of the Armenian oblast (Исторический памятник Армянской области) , p. 867
  8. ↑ Gevont Alishan, Ayrarat (???????) , p. 311
  9. ↑ Harry F. B. Lynch, Armenia, travels and studies, Volume 1, Longman, green and co., 1901, Harvard University, p. 283
  10. ↑ Yervand Shahaziz, The Old Yerevan (??? ??????) , pp. 34?35, 182, ?? 34?35, 182
  11. ↑ Adam Adamyants, Topography of Yerevan (???????????? ???????) , Yerevan, 1889, pp. 38?39
  12. ↑ "European Charter for Regional or Minority Languages (ECRML) report for Armenia" (PDF) . 2021-07-05 tarixind? arxivl??dirilib (PDF) . ?stifad? tarixi: 2011-05-16 .
  13. ↑ All historical and architectural, cultural and religious buildings in the territory of the Republic of Armenia Arxivl??dirilib 2017-03-29 at the Wayback Machine in the official Website of the Government of the Republic of Armenia
  14. ↑ ??rif ?ziz. Kecmi? gunl?rd?n. Bakı, "Yazıcı", 1983, s?h.44?47.
  15. ↑ "Caliber.az mission landed in Armenia: investigation into the footsteps of vandals: Exclusive photo facts" . 2022-05-06 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-08-24 .

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=S?rdar_m?scidi_(?r?van)&oldid=7604267 "