Dr Tony Troxler , mit sim richtiga Namma Antoine Troxler , (* 26. Hornung 1918 z' Riaschpach ; † 9. Hornung 1998 z' Milhuusa ) isch a elsassischer Dichter , Theaterstick- Schriftsteller un - Schauispieler gsii.

Ar isch einer vu da meischta beriahmta Mitglieder vum "Herre-n-Owe" gsii, a Kabarett numma fer d Manner, im Elsasser Theater vu Milhuusa.

Dur s Theater, awer aui dur Television un Radio Sandunga un dur s Engagement fer s Elsassischa in da Kinder halfa z'lehra, isch'r a großer Unterstitzer vum elsassischa Dialekt gsii.

Kindheit un Jugend [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Ar isch am 26. Hornung 1918 z'Riaschpach, im Sundgaui , uf d Walt kumma. Sina Eltra, dr Antoine Troxler un d Anna Burget, sin Hussbeamta gsii. ^[1]

Ar isch z'Milhuusa in dr religiosa "Ecole des Freres" in d Schual ganga, dernoh in Pension in s "College Saint Jean Bergams" z'Florennes in Belgia . Do hat'r Latinisch glehrt un franzeescha Auitora (wia Ronsard, Corneille, Moliere, Victor Hugo) entdeckt, so hat sina Leidaschaft fer Gedicht un Litteratur aagfanga.

Wittera Studia hat'r noch z'Gawiller, in dr nationala Polizeischuel z'Saint-Cyr un im Mont d'Or z'Lyon gmacht. ^[2]

Fer si Beruef isch'r zeerscht Banka-Aagstellter gsii. In dr gliicha Zitt hat'r fanga-n-a Theater z'spiela, im TAM ( T heatre A lsacien de M ulhouse, uf Elsassisch: E lsasser T heater vu M ilhuusa).

Kriagszitt [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Zwischa 1939 un 1940 isch'r als franzeescher Militar an dr Kriag ganga.

Anna 1943, hat'r mueßa, wia alla Elsasser in dara Zitt, als Soldat in d ditscha Wehrmacht geh. Do, in dam Nazisystem , isch'r awer nit lang bliewa: ei Monet noochhar isch'r in d Schwitz gflichta. Z' Buren-an-der-Aar hat'r sich bis am And vum Kriag versteckt un isch in dr Wiederstand ganga.

Anna 1944, isch'r widder in s Frankrich zruck kumma un hat in da Freiheitskampfa vum Elsass mitgmacht.

Dr "milhuuser Wackes" [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Noh-n-em Kriag isch'r uf Milhuusa kumma ku wohna. Ar isch a richtiger "Milhuuser Wackes " worra, so nennt ma traditionnel d Milhuuser, wo-n-a starker Charakter hann.

Anna 1945 hat'r d Yvonne Vix ghiirota. Ar isch in dr Polizei ge schaffa. Ar isch im Unterstitza vum Elsassischa scho sehr Aktiv gsii: ar hat im Elsasser Theater vu Milhuusa (TAM) gspielt, ar hat Radio Sandunga in Dialekt vorgstellt.

Im Elsasser Theater vu Milhuusa gitt's Owa wo fer d Manner - d Herra - reserviart sin: "dr Herre-n-Owe ". Do gitt's luschtiga Stickla, nit direkt grobb, awer richtig mit em Humor vu da Milhuuser Wackes. In da Johra wo dr Tony Troxler, mit em Freddy Willenbucher un andra Frind, sich drum bekimmert han, hat's wirklig viel Erfolg ghaa.

Dr Tony Troxler hat zum Beispiel a Clochi gspielt, "dr Seppi vu dr Walz"; in dara Rolla hat'r d "gueta Gewissa" vu da Litt a bitsi kanna stupfa. ^[3]

Ar hat zwei Maidla bikumma: s Evelyne anna 1950 un s Sylvie anna 1956. Beida wara speeter aui a wichtiga Rolla in dr elsassischa Kultur spiela.

Anna 1971 hat'r fanga-n-a Television Sandunga z'regiara: "E Amel", "Wia Allewil", usw.

Vu 1972 bis 1983 isch'r Dirakter vum "Groupement des Hoteliers-Restaurateurs" (Verein vu da Hotel un Restaurants) vum Owerelsass gsii.

Anna 1981 hat'r a Lehrbuech, fer in da Kinder Elsassisch z'lehra, gschriewa: "S'Elsass isch a Ragaboga".

Anna 1982 hat'r mit dr Marithe Bienz a "Kinder Theater" grinda.

Anna 1992 isch si Buech "Memoires d'un Saltimbanque" ^[4] ussa kumma, un anna 1994 s zweita Teil ^[5] vu dam Wark.

Am 9. Hornung 1998 isch'r z'Mulhuusa gstorwa, knapp vor ebb s Theaterstick "Toni", wo dr Francis Haas extra fer'na gmacht hat, gspielt worra isch.

Speeter, anna 2002, isch noch a Sammlung vu sina Text, im Buech " TONY TROXLER, hinter'm Spiegel ", veraffentligt worra.

Ehra un Priisa [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

• Medaille d’honneur de la Police (Ehramedaille vu dr Polizei), anna 1963
• Croix d’Alsace du Reseau Martial, anna 1967
• Chevalier de l’ordre du Merite, anna 1970
• Officier des Arts et des Lettres, anna 1985
• Chevalier de la Legion d’honneur (Ritter vu dr Ehralegion), anna 1986
• Prix Tony Koch, anna 1993

Referanz [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

1. ↑ Livre "TONY TROXLER hinter'm Spiegel", editions HIRLE (fr)
2. ↑ Tony Troxler, uffem Websitt vum CRDP vum Elsass (fr). Archiviert vom Original am 17. April 2015 ; abgruefen am 21. April 2014 .  
3. ↑ A DNA-Artikel, mit'ma Foto vum Freddi vu dr Walz (fr)
4. ↑ Buech "Memoires d'un Saltimbanque", uffem Websitt alsatica.eu (fr) Archivlink (Memento vom 23. April 2014 im Internet Archive )
5. ↑ Buech "Memoires d'un Saltimbanque. Deuxieme partie", uffem Websitt alsatica.eu (fr) Archivlink (Memento vom 22. April 2014 im Internet Archive )