Εισαγωγη

Αναφερ?μενοι σε μελλοντικ?? καταστ?σει? ε?ναι αναπ?φευκτο να προβο?με σε υποκειμενικ?? εκτιμ?σει? βασιζ?μενοι σε κ?ποιε? προ?ποθ?σει?. Το μ?λλον του Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? εξαρτ?ται απ? τρει? γενικο?? παρ?γοντε?: πρ?τα απ’ ?λα απ? την βο?ληση των ιδ?ων των Ελλ?νων τη? Διασπορ??, ?πειτα απ? την πολιτικ? των εθνικ?ν κ?ντρων (κυρ?ω? τη? Ελλ?δα?) και τ?λο? απ? τι? πολιτικ?? των χωρ?ν φιλοξεν?α?. Θεωρ?ντα? ω? δεδομ?νο ?τι η βο?ληση του εθνικο? κ?ντρου και των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? γενικ?? θα ε?ναι η ενσωμ?τωση των τελευτα?ων στι? χ?ρε? παραμον?? με ταυτ?χρονη διατ?ρηση μια? ισχυρ?? ελληνικ?? ταυτ?τητα? και ?τι η πολιτικ? του τρ?του παρ?γοντα θα παραμ?νει σταθερ? ?πω? ?χει σ?μερα, δ?χω? να παρεμποδ?ζει γενικ?? αυτ?ν την βο?ληση, θα διατυπ?σουμε τι? αισι?δοξε? εκτιμ?σει? μα? για το μ?λλον τη? Ελληνικ?? Διασπορ??, αν γ?νουν ορθ?? κιν?σει? εκ μ?ρου? των δ?ο πρ?των παραγ?ντων.

Εφ’ ?σον το μ?λλον του Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? ?χει ?μεση εξ?ρτηση απ? την διατ?ρηση μια ισχυρ?? ελληνικ?? ταυτ?τητα?, το θ?μα που πραγματευ?μαστε στην πρ?τη εν?τητα ε?ναι ακριβ?? αυτ?: σε τι συν?σταται η ισχυρ? ελληνικ? ταυτ?τητα. Στην δε?τερη εν?τητα αναζητο?με τρ?που? διατηρ?σεω? αυτ?? τη? ελληνικ?? ταυτ?τητα?. Πρ?κειται για τι? ?καθ’ ημ??- ≪ορθ?? κιν?σει?≫ που προαναφ?ραμε. Κατ’ αν?γκην ο λ?γο? μα? θα ε?ναι υποθετικ??: αν γ?νουν αυτ?? οι κιν?σει?, τ?τε το μ?λλον του Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? προβλ?πεται ευο?ωνο. Αν ?χι, τ?τε οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? θα αφομοιωθο?ν απ? τι? κοινων?ε? υποδοχ?? και θα μειωθο?ν σημαντικ?. Στην τελευτα?α εν?τητα εξειδικε?ουμε τι? προβλ?ψει? μα? κατ? γεωγραφικ? περιοχ?.

 Α. Το Ζητουμενο: Ισχυρη Ελληνικη Ταυτοτητα  

Τα χαρακτηριστικ? απ? τα οπο?α προσδιορ?ζεται η εθνικ? ταυτ?τητα μπορε? να ε?ναι υποκειμενικ? ? αντικειμενικ?. Υποκειμενικ? κριτ?ριο ε?ναι η εθνικ? συνε?δηση και αντικειμενικ? ε?ναι η γλ?σσα, η θρησκε?α, η καταγωγ?, οι παραδ?σει? και ο πολιτισμ??. Το εγκυρ?τερο κριτ?ριο το οπο?ο ε?ναι διεθν?? αποδεκτ? σ?μερα ε?ναι ο αυτοπροσδιορισμ?? μ?σω τη? εθνικ?? συνειδ?σεω?. Αυτ? το κριτ?ριο αναπληρ?νει την ?λλειψη κ?ποιων απ? τα αντικειμενικ? κριτ?ρια (Ψαλλ?δα? Αντ., 2003, σελ. 206-207). Την ?ποψη αυτ? ε?χε υιοθετ?σει και ο Ελευθ?ριο? Βενιζ?λο?, ο οπο?ο? ε?χε δηλ?σει στο συν?δριο τη? ειρ?νη? στι? Βερσαλλ?ε?: ≪ ?λληνα? ε?ναι αυτ?? που θ?λει να ε?ναι ?λληνα?, που νι?θει ?τι ε?ναι ?λληνα? και λ?ει ?τι ε?ναι ?λληνα? ≫ ( Clogg R ., 2004, σελ. 57).

Για να υπ?ρχει ?μω? αυτ? η υποκειμενικ? α?σθηση κ?ποιου ?τι ε?ναι ?λληνα? πρ?πει να υφ?σταται τουλ?χιστον κ?ποιο αντικειμενικ? χαρακτηριστικ?. Στην περ?πτωση τη? ελληνικ?? εθνικ?? συνειδ?σεω? το ισχυρ?τερο χαρακτηριστικ? θεωρο?με ?τι ε?ναι η ορθ?δοξη χριστιανικ? π?στη. ?δη στα επαναστατικ? Συντ?γματα τη? Επιδα?ρου (1822) του ?στρου? (1823) και τη? Τροιζ?να? (1827), συναντ?με την πρ?τη προσπ?θεια προσδιορισμο? τη? ελληνικ?? εθνικ?? ταυτ?τητα?, β?σει συγκεκριμ?νων κριτηρ?ων. Ε?ναι χαρακτηριστικ? ?τι ο προσδιορισμ?? του ?λληνα γ?νεται με κριτ?ριο ?χι την εθνολογικ? καταγωγ? ? την ελληνικ? γλ?σσα, αλλ? την χριστιανικ? π?στη: ≪ ?σοι αυτ?χθονε? κ?τοικοι τη? Επικρατε?α? τη? Ελλ?δο? πιστε?ουσιν ει? Χριστ?ν, εισ?ν ?λληνε? ≫ (Κονδ?λη Ι. 2002, σελ. 225-226). Η σ?μπτωση εθνικ?? ταυτ?τητα? και θρησκε?α? αντανακλ? μ?α μακρ? παρ?δοση απ? την Βυζαντιν? εποχ? και την περ?οδο τη? Τουρκοκρατ?α? και ε?ναι απ?λυτα φυσιολογικ? να αποτυπ?νεται στα επαναστατικ? Συντ?γματα. ?σο πλησι?ζουμε στην σ?γχρονη εποχ? διαπιστ?νουμε ?τι ο παρ?γοντα? τη? γλ?σσα? αποκτ? περισσ?τερη σημασ?α κυρ?ω? υπ? την επ?δραση των ιδε?ν του Δυτικο? διαφωτισμο?, δ?χω? ?μω? να μει?νεται η αξ?α του θρησκευτικο? παρ?γοντα ( Hirson R ., 2004, σελ. 292-294).

Τα αντικειμενικ? χαρακτηριστικ? τη? ελληνικ?? ταυτ?τητα?, και μ?λιστα τα συγχρονικ? διαπιστ?σιμα στοιχε?α, ?πω? η Ορθ?δοξη χριστιανικ? π?στη, η ελληνικ? γλ?σσα, η ελληνικ? ιστορ?α, τα ?θη, τα ?θιμα και ο πολιτισμ??, υπ?ρχουν στην ολ?τητ? του? -?, π?ντω?, σε μεγ?λο βαθμ?- στου? ?λληνε? των εθνικ?ν κ?ντρων τη? Ελλ?δα? και τη? Κ?πρου. Συνιστο?ν, δηλαδ? αυτ? που μπορε? να ονομαστε? ελλαδικ? ελληνικ?τητα . Συναντ?ται ?μω? και σε ?να μεγ?λο μ?ρο? τη? Ελληνικ?? Διασπορ??, (κυρ?ω? στην μεταναστευτικ? Διασπορ? τη? Ευρ?πη?) και μπορε? να ονομασθε? ελλαδοκεντρικ? ελληνικ?τητα . Εκτ?? αυτ??, ?μω?, υπ?ρχει και μ?α ?λλη εξωελλαδικ? ?κφανση τη? ελληνικ?τητα?, η οπο?α συναντ?ται κυρ?ω? στην ιστορικ? διασπορ?, και βασ?ζεται στα υποκειμενικ? χαρακτηριστικ? τη? πεποιθ?σεω? στην ελληνικ? καταγωγ? των μελ?ν τη?, στην συναισθηματικ? σ?νδεσ? του? με κ?θε τι ελληνικ?, δ?χω? να συνοδε?εται απ? τα διαπιστ?σιμα χαρακτηριστικ? που προαναφ?ραμε. Σε αυτ?ν την περ?πτωση η ελληνικ? εθνικ? συνε?δηση τροφοδοτε?ται απ? την π?στη στην Ελληνικ? καταγωγ? [1] , ω? ιδεολ?γημα συναισθηματικ? φορτισμ?νο και αυτο? που αισθ?νονται ?λληνε? με αυτ?ν το τρ?πο, στην καλ?τερη των περιπτ?σεων διαθ?τουν κ?ποια ψ?γματα ελληνικ?? γλ?σσα? στο λεξιλ?γι? του? ? ελληνογεν? πολιτισμικ? στοιχε?α ω? ?να ≪πολιτισμικ? ελ?χιστο≫, επ?νω στο οπο?ο θεμελι?νεται μ?α συμβολικ? ελληνικ?τητα . Αν?μεσα στι? δ?ο αυτ?? εκφ?νσει? ελληνικ?τητα?, την ελλαδοκεντρικ? και την συμβολικ?, εκτε?νεται ολ?κληρο το φ?σμα τη? ελληνικ?? συνειδ?σεω? τη? Ελληνικ?? Διασπορ?? (Δαμαν?κη?? Μιχ?λη?, 2007, σελ. 139-140).

Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ??, μετ? το 1973-1974 ?χει πα?σει να τροφοδοτε?ται πλ?ον με ν?ο α?μα, καθ?? το φαιν?μενο τη? παλιννοστ?σεω? ε?ναι μεγαλ?τερο απ? αυτ? τη? μεταναστε?σεω?. Η μεταν?στευση εξασθενε? και περιορ?ζεται προ? τα κρ?τη τη? Ευρωπα?κ?? Εν?σεω? (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002, α, σελ. 276). Αυτ? σημα?νει ?τι η Ελληνικ? Διασπορ? δεν τροφοδοτε?ται επαρκ?? απ? ν?α μ?λη τα οπο?α διαθ?τουν τα διαπιστ?σιμα στοιχε?α τη? ελλαδοκεντρικ?? ελληνικ?τητα? που προαναφ?ραμε. ?τσι η ελληνικ? συνε?δηση των μελ?ν τη? Ελληνικ?? διασπορ?? θα μετακινε?ται προ??ντο? του χρ?νου ?λο και περισσ?τερο απ? την ελλαδοκεντρικ?, προ? την συμβολικ? ελληνικ?τητα. Οι απ?γονοι των Ελλ?νων μεταναστ?ν στι? χ?ρε? τη? Διασπορ?? ομιλο?ν ?λο και λιγ?τερο την ελληνικ? γλ?σσα, εν? και το κριτ?ριο τη? καταγωγ?? εξασθενε? δια των μικτ?ν γ?μων (Φακιολ?? Ρ., 2002, σελ. 67-68). Για να διατηρηθε?, ?μω? και η συμβολικ? ελληνικ?τητα και να αποτραπε? η αφομο?ωση των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? απ? τι? τοπικ?? κοινων?ε? θα πρ?πει να εξευρεθο?ν τρ?ποι για την διατ?ρηση απ? αυτο?? εν?? ≪πολιτισμικο? ελαχ?στου≫ ικανο?, ?στε να θεμελιωθε? επ?νω σε αυτ? μ?α ισχυρ? ελληνικ? ταυτ?τητα.

Β. Τροποι Διατηρηρησεω? Ισχυρησ Ελληνικησ Ταυτοτητασ

Β.1 Η Ορθ?δοξη Χριστιανικ? Π?στη

?να? πολ? ισχυρ?? παρ?γοντα? επ?νω στον οπο?ο μπορε? να θεμελιωθε? ισχυρ? ελληνικ? ταυτ?τητα, ε?ναι η ορθ?δοξη χριστιανικ? π?στη. Ε?ναι χαρακτηριστικ? το παρ?δειγμα των Τουρκοφ?νων ορθοδ?ξων κατο?κων τη? Καππαδοκ?α? που αισθ?νονταν ?λληνε?. Ο ?γγλο? ιστορικ?? Arnold Toynbee , περιγρ?φει αυτ? που ε?χε δηλ?σει ?να? Καραμανλ?? στο Ναζιλ? τη? Μικρ?? Ασ?α? κατ? την δι?ρκεια τη? Μικρασιατικ?? εκστρατε?α?: ≪ αν και η γλ?σσα μου ε?ναι τουρκικ? η καρδι? μου ε?ναι ελληνικ? ≫ (Clogg R., 2004, σελ. 57).

Το ?ντονο θρησκευτικ? συνα?σθημα μπορε? να επιβραδ?νει αποτελεσματικ? την διαδικασ?α τη? αφομοι?σεω?. Αυτ? επιβεβαι?νει και το παρ?δειγμα τη? Εβρα?κ?? Διασπορ??. Η θρησκευτικ? και εθνικ? ταυτ?τητα των Εβρα?ων, και μ?λιστα των Ορθοδ?ξων Εβρα?ων παρ?μεινε επ? αι?νε? αναλλο?ωτη. Μετ? τη ?δρυση του Εβρα?κο? κρ?του? η εθνικο-θρησκευτικ? ταυτ?τητα των Εβρα?ων ενισχ?εται απ? δι?φορα προγρ?μματα ?πω? η δωρε?ν μετ?βαση και φιλοξεν?α για διακοπ?? Εβραιοπα?δων στο Ισρα?λ (Φακιολ?? Ρ., 2002, σελ. 67-68).

Αν, λοιπ?ν το Ελληνικ? κρ?το?, οι οργαν?σει? των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? και οι εκκλησιαστικο? φορε?? υιοθετ?σουν παρ?μοιε? πρωτοβουλ?ε? με την διοργ?νωση προσκυνηματικ?ν επισκ?ψεων λ.χ. στου? Αγ?ου? Τ?που? και τα Μοναστ?ρια τη? Ελλ?δο? για του? Ελλην?παιδε?, ?στε να ενισχ?εται το θρησκευτικ? του? συνα?σθημα, αν οργανωθο?ν καλ?τερα τα κατηχητικ? σχολε?α του εξωτερικο?, και σταματ?σουν οι ξ?νε? προ? την Ορθ?δοξη παρ?δοση πρακτικ?? που ?χουν εισαχθε? στι? ενορ?ε? του εξωτερικο? (αρμ?νια στι? εκκλησ?ε? χαμηλ? ? καθ?λου τ?μπλα, πολυφωνικο? χορο? κ.λπ.), τ?τε θα επιβι?σει ?να ισχυρ? στ?ριγμα τη? ελληνικ?? συνειδ?σεω? των Ελλ?νων τη? Διασπορ??, ακ?μη και αν πα?σουν να ομιλο?ν την ελληνικ? γλ?σσα. Το φαιν?μενο τη? απωλε?α? τη? ελληνικ? γλ?σση? ε?ναι πολ? κοιν? στου? ομογενε?? απ? την τρ?τη γενε? και μετ?. Αυτο? χρει?ζονται θρησκευτικ?, ηθικ? και πολιτιστικ? στηρ?γματα για την επιβ?ωση τη? ελληνικ?τητ?? του? (Φακιολ?? Ρ., 2002, σελ. 69).

Β.2 Η Ελληνικ? Παιδε?α

Ο δε?τερο? ισχυρ?? παρ?γοντα? ελληνικ?τητα? ε?ναι η ελληνικ? γλ?σσα. Το ελληνικ? κρ?το? προσπαθε? να βοηθ?σει στην αντιμετ?πιση των προβλημ?των ελλε?ψεω? ειδικο? καταρτισμ?νου εκπαιδευτικο? προσωπικο? και διδακτικο? υλικο? καταλλ?λου για του? ?λληνε? τη? Διασπορ??, με το πρ?γραμμα ≪Παιδε?α Ομογεν?ν≫ απ? το Πανεπιστ?μιο Κρ?τη?. Αυτ? το μ?τρο αναμ?νεται να αποδ?σει καρπο?? στο προσεχ?? μ?λλον (Κωνσταντιν?δη? Στ., 2002, σελ. 106).

Οι ?δρε? νεοελληνικ?ν σπουδ?ν στα δι?φορα Πανεπιστ?μια κινδυνε?ουν απ? τι? οικονομικ?? περικοπ?? των κυβερν?σεων, γι’ αυτ? επιβ?λλεται η χρηματοδ?τησ? του?. Αν το ελληνικ? κρ?το? ? οι ε?ποροι ομογενε?? επιδοτ?σουν την ?δρυση και την διατ?ρηση προγραμμ?των ελληνικ?ν σπουδ?ν σε κολ?για και πανεπιστ?μια του εξωτερικο?, αν ενδυναμωθο?ν τα ομογενειακ? σχολε?α, αν οι εκκλησιαστικο? φορε?? διατηρ?σουν σε μεγ?λο βαθμ? την ελληνικ? γλ?σσα στην θε?α λειτουργ?α στι? ενορ?ε? τη? Διασπορ?? και αν διατηρηθο?ν στενο? δεσμο? των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? με τα εθνικ? κ?ντρα, τ?τε θα μπορ?σει να διατηρηθε? σε μεγ?λο βαθμ? η ελληνικ? γλ?σσα (στο ?διο, σελ. 115). Προγρ?μματα διακοπ?ν ν?ων τη? Ελληνικ?? Διασπορ?? στην Ελλ?δα και την Κ?προ, ?πω? εισηγο?νται οι οργαν?σει? του Κυπριακο? Αποδ?μου Ελληνισμο? (Παυλ?κη? Α., 2002, σελ. 208), σε συνδυασμ? με μορφωτικ?? εκδρομ?? σε μουσε?α και αρχαιολογικο?? χ?ρου? τη? Ελλ?δο? θα βοηθο?σε στην εν?σχυση τη? γλωσσικ?? και ιστορικ?? του? παιδε?α?.

Η παγκοσμιοπο?ηση των μ?σων επικοινων?α? και η συνεχ?? τεχνολογικ? του? αν?πτυξη καθιστο?ν δυνατ? την ?μεση τροφοδοσ?α των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? με οπτικοακουστικ? υλικ? στα ελληνικ? και την ?νετη επικοινων?α μεταξ? του? με την α?σθηση τη? εγγ?τητα? (Δαμαν?κη?? Μιχ?λη?, 2007, σελ. 139-140). Η δορυφορικ? και καλωδιακ? τηλε?ραση φ?ρνει την Ελληνικ? γλ?σσα μ?σα στα σπ?τια των Ομογεν?ν. Αν το Ελληνικ? Κρ?το?, αξιοποι?σει τι? σ?γχρονε? τεχνολογ?ε? ?στε να παρ?χεται εξ αποστ?σεω? μ?θηση και σπουδ? στην ελληνικ? γλ?σσα και ιστορ?α απ? ?ποιον επιθυμε? και φρ?ντιζε για την παραγωγ? διδακτικ?ν και ιστορικ?ν ≪ντοκυμαντ?ρ≫ θα μπορο?σε να ενισχυθε? πολ? η γν?ση τη? ελληνικ??? γλ?σσα? και ιστορ?α?.

Με την καλ?τερη οργ?νωση τη? παιδε?α? των ομογεν?ν και την χρ?ση των ν?ων τεχνολογι?ν θα μπορο?σε να καλλιεργηθε? η σ?νδεση των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? με τα οικουμενικ? ιδανικ? του ελληνισμο?: την δημοκρατ?α, την φιλοσοφ?α και τι? τ?χνε?. Τα ιδανικ? αυτ? μπορο?ν να αποτελ?σουν ?να ?ραμα για του? ?λληνε? τη? Διασπορ??. Η α?σθηση ?τι οι θεμελι?δει? αυτ?? αξ?ε? του δυτικο? πολιτισμο? ?χουν τι? ρ?ζε? του? στην αρχα?α Ελλ?δα και ?τι εξακολουθο?ν να καλλιεργο?νται επ?ξια απ? ?λληνε? που διαπρ?πουν παγκοσμ?ω? στην πολιτικ?, τι? επιστ?με? και τι? τ?χνε? και ?τι και αυτο? αν?κουν στην ?δια οικογ?νεια, μπορε? να αποτελ?σει απ? μ?νη τη? ?να πολιτισμικ? ελ?χιστο ικαν? να συντηρ?σει ισχυρ? ελληνικ? συνε?δηση. Οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? προσδ?δουν την δι?σταση τη? οικουμενικ?τητα? στον Ελληνισμ?, και ?ταν εγκολπωθο?ν το αξιακ? πλα?σιο του ελληνικο? πολιτισμο?, τ?τε το μ?λλον του? και η συνοχ? του? ε?ναι εξασφαλισμ?να (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002, β,.σελ.331).

Β.3 Οι Ελληνικ?? Παραδ?σει?

Οι εθνοτοπικ?? οργαν?σει? καλλιεργο?ν την παραδοσιακ? ελληνικ? μουσικ? και χορο??, εν? στα ελληνικ? πανηγ?ρια ( Festivals ) που οργαν?νονται απ? τι? κοιν?τητε? προσφ?ρονται ελληνικ? εδ?σματα. Η διατ?ρηση των ελληνικ?ν παραδ?σεων, ακ?μη και μ?νη? τη? ελληνικ?? μαγειρικ?? μπορε? να αποτελ?σει επ?ση? ?να ≪πολιτισμικ? ελ?χιστο≫ για την διατ?ρηση ελληνικ?? συνειδ?σεω? (Clogg R., 2004, σελ. 56). Οι ελληνικ?? παραδ?σει? μπορο?ν να καλλιεργηθο?ν και με την βο?θεια των ν?ων τεχνολογι?ν (τηλε?ραση και διαδ?κτυο).

Β.4 Η Προσαρμογ? στι? Ν?ε? Συνθ?κε?

Οι ελληνικ?? κοιν?τητε? τη? διασπορ?? θα πρ?πει να κ?νουν τι? αναγκα?ε? θεσμικ?? προσαρμογ?? στι? σ?γχρονε? συνθ?κε?, ?στε να μην πα?σουν να προσελκ?ουν το ενδιαφ?ρον των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? (Κωνσταντιν?δη? Στ., 2002, σελ. 115). Οι ν?ε? συνθ?κε? τη? παγκοσμιοποι?σεω? δημιουργο?ν δυνατ?τητε? τι? οπο?ε? μπορε? να εκμεταλλευτε? η Ελληνικ? Διασπορ? προ? ?φελ?? τη?. Καθ?? ε?ναι γν?στε? δ?ο ? και περισσοτ?ρων γλωσσ?ν και πολιτισμ?ν θα μπορ?σουν να γ?νουν γ?φυρα μεταξ? ιδιαιτ?ρου και καθολικο?, μεταξ? ατ?μου και κοινων?α?, μεταξ? τοπικο? και παγκοσμ?ου (Cohen R., 2003, σελ. 338). Τα συγγενικ? και ομο-εθνικ? επιχειρηματικ? και εμπορικ? δ?κτυα θα βρουν πιο πρ?σφορο ?δαφο? να αναπτυχθο?ν, εν? η παρουσ?α του? στι? κοσμοπολ?τικε? παγκ?σμιε? π?λει? που θα αποτελ?σουν τα μελλοντικ? οικονομικ? κ?ντρα θα ενισχ?σει την σημασ?α του? (στο ?διο, σελ.306-307).

 

Γ. Τα Μελλον του Ε.τ.Δ. ανα Γεωγραφικη Περιοχη?

Γ.1 Στην Αμερικ?

Στι? Η.Π.Α. παρ? τι? απ?λειε? απ? την αφομο?ωση, ο Ελληνισμ?? προβλ?πεται να παραμε?νει ανθηρ?? καθ?? η ελληνικ? συνε?δηση των Ελληνοαμερικαν?ν ενισχ?εται απ? την συχν? επικοινων?α του με την Ελλ?δα, καθ?? διατηρο?ν ισχυρο?? οικονομικο??, εκπαιδευτικο?? και κοινωνικο?? δεσμο?? με το εθνικ? κ?ντρο. Η ελληνικ? γλ?σσα θα υποχωρ?σει μεταξ? των ομογεν?ν, αλλ? ακ?μη και μεταξ? αυτ?ν που αφομοι?νονται στην αμερικανικ? κοινων?α παρουσι?ζονται συχν? φαιν?μενα αναζητ?σεω? τη? εθνικ? καταγωγ?? και αναπροσδιορισμο? τη? εθνικ?? ταυτ?τητα?, δηλαδ? ≪επιστροφ?? στι? ρ?ζε?≫ (Φακιολ?? Ρ., 2002, σελ. 77-79).

Στον Καναδ? ο κ?ριο? ?γκο? του Ελληνισμο? ε?ναι πιο πρ?σφατο? απ’ ?τι στι? Η.Π.Α και η ελληνικ? συνε?δηση ε?ναι αρκετ? ισχυρ?. Στο μ?λλον ?μω? θα παρουσιασθο?ν παρ?μοια προβλ?ματα με αυτ? του Ελληνισμο? των Η.Π.Α.. Ο Ελληνισμ?? θα επιβι?σει, αλλ? για να αποτραπε? ο μεγ?λο? βαθμ?? τη? αφομοι?σε?? του απαιτο?νται θεσμικ?? αναπροσαρμογ?? των ομογενειακ?ν οργαν?σεων και στρατηγικ? προσαρμοσμ?νη στην σ?γχρονη πραγματικ?τητα (Κωνσταντιν?δη? Στ., 2002, σελ. 118-119)

Στην Λατινικ? Αμερικ? ο Ελληνισμ?? περ?που 50.000 ανθρ?πων ε?ναι διεσπαρμ?νο? σε μ?α μεγ?λη γεωγραφικ? ?κταση, και ε?ναι χαμηλο? γενικ?? εισοδ?ματο?. Δεν ε?ναι ε?κολο να συντηρε? αρκετο?? Ιερε?? και ελληνικ? σχολε?α, γι’ αυτ? η ελληνικ? γλ?σσα δεν διδ?σκεται επαρκ?? και πολλο? δεν διατηρο?ν την Ορθ?δοξη π?στη, εν? και η επικοινων?α του με την Ελλ?δα ε?ναι δ?σκολη, και ?τσι ο κ?νδυνο? τη? αφομοι?σε?? του να ε?ναι μεγ?λο?. Το μ?λλον του προβλ?πεται δυσο?ωνο και μ?λλον θα ακολουθ?σει φθ?νουσα πορε?α, δι?τι η αναστροφ? αυτ?? τη? πορε?α? απαιτε? πολλ? ?ξοδα εκ μ?ρου? τη? Ελληνικ?? Κυβερν?σεω? πρ?γμα που δεν νομ?ζουμε ?τι θα συμβε? (Τσαπαλι?ρη? Β., 2002, σελ. 139, 145-146).

Γ.2 Στην Ωκεαν?α

Οι εκτιμ?σει? μα? για το μ?λλον του Ελληνισμο? τη? Αυστραλ?α? και τη? Ν. Ζηλανδ?α? ε?ναι παρ?μοιε? με αυτ?? για τον Καναδ?.

Γ.3 Στην Δ. Ευρ?πη

Η ισχυρ? Ελληνικ? παρουσ?α στην Γερμαν?α, καθ?? και στι? ?λλε? Ευρωπα?κ?? χ?ρε? θα εξακολουθ?σει να υπ?ρχει. Η ελληνικ? ταυτ?τητα του Ελληνισμο? τη? Δυτικ?? Ευρ?πη? θα παραμε?νει αρκετ? ισχυρ?, λ?γω του πλεονεκτ?ματο? τη? εγγ?τητα? με την Ελλ?δα ?και τη? διατηρ?σεω? ισχυρ?ν οικονομικ?ν, κοινωνικ?ν και συναισθηματικ?ν δεσμ?ν με αυτ?ν και η διαδικασ?α αφομοι?σεω? αρκετ? αργ?, που θα μπορ?σει να επιβραδυνθε? ακ?μη περισσ?τερο με την εφαρμογ? ορθ?? εκπαιδευτικ?? πολιτικ??, ?στε η ν?α γενε? να μαθα?νει ελληνικ?? διατηρ?ντα? την δυνατ?τητα ενσωματ?σε?? τη? στην Γερμανικ? κοινων?α (Κ?ντη? Α., 2003, σελ. 74, 85).

Σε αντ?θεση με αυτ?ν τη? Γερμαν?α?, ο Ελληνισμ?? τη? Γαλλ?α? θα εξακολουθ?σει να βα?νει αφομοιο?μενο? στην γαλλικ? κοινων?α, εν? ο Ελληνισμ?? τη? Αγγλ?α? (κυρ?ω? Κ?πριοι, αλλ? και Ελλαδ?τε? επιχειρηματ?ε? και φοιτητ??) θα διατηρηθε? στην ενδι?μεση κατ?σταση συντηρ?ντα? σε αρκετ? βαθμ? την ελληνικ?τητ? του και διατηρ?ντα? την? αριθμητικ? του δ?ναμη.

Γ.4 Στην Α. Ευρ?πη και την πρ. Σοβιετικ? ?νωση

Οι ?λληνε? τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? προβλ?πεται ?τι θα εξακολουθ?σουν να παλιννοστο?ν στην Ελλ?δα λ?γω των κακ?ν οικονομικ?ν συνθηκ?ν στι? χ?ρε? του?. Ο Ελληνισμ?? τη? πρ. Σοβιετικ?? Εν?σεω? θα εξακολουθ?σει και αυτ?? να παλιννοστε?, αν και η πολιτικ? τη? Ελλ?δα? τα τελευτα?α ?τη ε?ναι να λαμβ?νει μ?τρα ?στε να συγκρατηθο?ν εκε? (Κανδηλ?πτη Κλ., 2003, σελ. 276) και αυτ? ?σω? επιφ?ρει με?ωση του ρυθμο? τη? παλιννοστ?σεω?.

Γ.5 Στην Αφρικ?

Ο Ελληνισμ?? ?χει σχεδ?ν εξαλειφθε? απ? ?λε? τι? χ?ρε? τη? Αφρικ?? εκτ?? απ? την Ν?τια Αφρικ? ?που υπ?ρχει ανθηρ? ελληνικ? παρουσ?α περ?που 80.000 μελ?ν. Η β?α και η εγκληματικ?τητα τη? χ?ρα? ε?ναι πιθαν?ν στο μ?λλον να αυξ?σουν τον ρυθμ? τη? παλιννοστ?σεω? και να συρρικν?σουν και τον Ελληνισμ? τη? Νοτ?ου Αφρικ?? (Μ?ντζαρη? Ε, 2002, σελ. 257).?

Γ.6 Στην Ασ?α

Η μικρ? ελληνικ? παρουσ?α στι? ασιατικ?? χ?ρε? προβλ?πεται ?τι θα ακολουθ?σει και στο μ?λλον φθ?νουσα πορε?α. Η λ?ψη μ?τρων για την διατ?ρηση των ελληνοφ?νων εστι?ν τη? Συρ?α? και του Λιβ?νου, μπορε? να συμβ?λλει στην αφ?πνιση τη? ελληνικ?? ταυτ?τητα? σε αυτο??.

Γ.7 Τα Μ?λη τη? Ιστορικ?? Διασπορ??

Οι Βορειοηπειρ?τε? θα συνεχ?σουν να εγκαταλε?πουν τι? πατρογονικ?? του? εστ?ε? και θα εγκαθ?στανται στην Ελλ?δα αν η Ελλ?δα δεν λ?βει μ?τρα για την προστασ?α των ιδιοκτησι?ν του?? απ? το αλβανικ? δημ?σιο, δεν συνεχισθο?ν οι ελληνικ?? επενδ?σει? στην περιοχ? τη? Βορε?ου Ηπε?ρου, αν δεν κατασκευασθο?ν εκε? ?ργα υποδομ?? με ελληνικ? πρωτοβουλ?α, δεν διευκολυνθο?ν οικονομικ?? ?στε να ασκ?σουν εκε? ελε?θερα επαγγ?λματα, δεν ληφθο?ν μ?τρα για την επαγγελματικ? του? εκπα?δευση, για την αν?γερση σχολε?ων και εκκλησι?ν και την εν?σχυση τη? εμβελε?α? των ελληνικ?ν ραδιοτηλεοπτικ?ν μ?σων ?στε να καλ?πτουν ολ?κληρη την Β?ρειο ?πειρο (Ψαλλ?δα? Αντ., 2003, σελ. 214, 217).

Οι ?λληνε? τη? ΠΓΔΜ θα εξακολουθ?σουν να απολαμβ?νουν τη? αδιαφορ?α? του ελληνικο? κρ?του? και θα περιμ?νουν υπομονετικ? κ?ποιο καλ?τερο μ?λλον κρ?πτοντα? την ελληνικ? του? καταγωγ?, για να μη γ?νονται θ?ματα βιαιοπραγ?α? απ? του? Σλα?ου? τη? περιοχ?? (στο ?διο, σελ. 228). Το ?διο και οι κρυπτοχριστιανο? που ζουν στην Μικρ? Ασ?α. (Κανδηλ?πτη Κλ., 2003, σελ. 258)

 

Συμπερασματα

??????????? Η ελληνικ? εθνικ? ταυτ?τητα κυμα?νεται μεταξ? τη? ελλαδοκεντρικ?? και τη? συμβολικ?? ελληνικ?τητα?. Η πρ?τη διαθ?τει τα απτ? χαρακτηριστικ? τη? ορθοδ?ξου χριστιανικ?? π?στεω?, ελληνικ?? γλ?σσα?, ιστορ?α? και παραδ?σεων. Η δε?τερη διαθ?τει ?να πολιτισμικ? ελ?χιστο που συντηρε? την πεπο?θηση τη? ελληνικ?? καταγωγ??.

??????????? Ισχυρ?? παρ?γοντα? διατηρ?σεω? τη? ελληνικ?τητα? ε?ναι η βαθει? ορθ?δοξη χριστιανικ? π?στη, η οπο?α επιβραδ?νει σημαντικ? την διαδικασ?α τη? αφομοι?σεω?. Σημαντικ?? παρ?γοντα? ε?ναι επ?ση? και η ελληνικ? γλ?σσα, η οπο?α ?μω? δεν ε?ναι τ?σο ε?κολο να διατηρηθε? μετ? την τρ?τη γενε?, καθ?? και η γν?ση τη? ελληνικ?? ιστορ?α?. Η ελληνικ? παιδε?α μπορε? να διδ?ξει στου? ?λληνε? τη? Διασπορ?? τι? διαχρονικ?? και οικουμενικ?? αξ?ε? του Ελληνικο? πολιτισμο?, ?πω? η δημοκρατ?α, η φιλοσοφ?α και οι καλ?? τ?χνε?. Η υιοθ?τηση αυτ?ν των ιδανικ?ν μπορε? να προσδ?σει στου? ?λληνε? τη? Διασπορ?? το αναγκα?ο ?ραμα προ? το οπο?ο θα αποβλ?πουν οδε?οντα? την πορε?α του? προ? το μ?λλον.

??????????? Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? μπορε? να ωφεληθε? απ? τι? ευκαιρ?ε? που θα του δ?σει η παγκοσμιοπο?ηση και η ορθ? αξιοπο?ηση των ν?ων τεχνολογι?ν.

Ω? γενικ? παρατ?ρηση για το μ?λλον του Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? στι? δι?φορε? χ?ρε? του κ?σμου διαπιστ?νουμε ?τι πιο αισι?δοξε? προοπτικ?? για την ελληνικ? παρουσ?α υπ?ρχουν στι? αγγλοσαξονικ?? χ?ρε? (Αγγλ?α, Η.Π.Α., Καναδ?, Αυστραλ?α, Ν. Αφρικ?-σε σχ?ση με τι? ?λλε? αφρικανικ?? χ?ρε? ) και την Γερμαν?α.

 

 

Βιβλιογραφια

1.       Δαμαν?κη?? Μιχ?λη?: Ταυτ?τητε? και εκπα?δευση στη διασπορ? , εκδ. Gutenberg , Αθ?να 2007.

2.       Κανδηλ?πτη Κλ..: ≪Ο Ελληνισμ?? του Π?ντου και των Χωρ?ν τη? Κοινοπολιτε?α? ανεξαρτ?των Κρατ?ν≫, στο ?Κλ. Κανδηλ?πτη κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? τ. Β: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στην Ευρ?πη, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2003, σελ. 247-283.

3.       Κονδ?λη Ι.:? ≪Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? και Ελληνικ? Κρ?το?≫ στο Βογαζιαν??- Ρ?υ Στ. κ..α., Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Α?: Ιστορικ? αναδρομ? ?Εννοιολογικ?? Αποσαφην?σει?, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 223-250.

4.       Κ?ντη? Α.: ≪Ο Ελληνισμ?? στην Ομοσπονδιακ? Δημοκρατ?α τη? Γερμαν?α?≫, στο ?Κλ. Κανδηλ?πτη κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? τ. Β: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στην Ευρ?πη, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2003, σελ. 39-89.

5.       Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ. α:? ≪Παλινν?στιση και Εγκατ?σταση Ομογεν?ν≫ στο Βογαζιαν??- Ρ?υ Στ. κ..α., Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Α?: Ιστορικ? αναδρομ? ?Εννοιολογικ?? Αποσαφην?σει?, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 257-284.

6.       Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ. β: ≪Συμπερ?σματα και τελικ?? παρατηρ?σει?≫ στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Γ?: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στι?? υπερπ?ντιε?? χ?ρε?,? Αφρικ? και Μ?ση Ανατολ? , εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 313-331).

7.       Κωνσταντιν?δη? Στ.:? ≪Οι ?λληνε? του Καναδ?≫, στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Γ?: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στι?? υπερπ?ντιε?? χ?ρε?,? Αφρικ? και Μ?ση Ανατολ? , εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 89-118.

8.       Μ?ντζαρη? Ε..:? ≪Οι ?λληνε? τη? Ν?τια? αφρικ?? και των Υπολο?πων Αφρικανικ?ν χωρ?ν≫, στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Γ?: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στι?? υπερπ?ντιε?? χ?ρε?,? Αφρικ? και Μ?ση Ανατολ? , εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 247-279.

9.       Παυλ?κη? Α.:? ≪Κυπριακ?? Απ?δημο? Ελληνισμ??≫ στο Βογαζιαν??- Ρ?υ Στ. κ..α., Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Α?: Ιστορικ? αναδρομ? ?Εννοιολογικ?? Αποσαφην?σει?, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 195-213.

10.   Τσαπαλι?ρη? Β.:? ≪Η Ελληνικ? Διασπορ? στην Λατινικ? Αμερικ?≫, στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Γ?: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στι?? υπερπ?ντιε?? χ?ρε?,? Αφρικ? και Μ?ση Ανατολ? , εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 125-148.

11.   Φακιολ?? Ρ.:? ≪Οι ?λληνε? των ΗΠΑ≫, στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? , τ. Γ?: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στι?? υπερπ?ντιε?? χ?ρε?,? Αφρικ? και Μ?ση Ανατολ? , εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2002, σελ. 21-87

12.   Ψαλλ?δα? Αντ.: ≪Η Ελληνικ? Διασπορ? στη Νοτιοανατολικ? Ευρ?πη≫, στο ?Κλ. Κανδηλ?πτη κ.?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? τ. Β: Ο Ελληνισμ?? τη? Διασπορ?? στην Ευρ?πη, εκδ. ΕΑΠ, Π?τρα 2003, σελ. 201-241.

13.   Clogg R .: ≪Η Ελληνικ? Διασπορ?: Το ιστορικ? πλα?σιο≫ στο Η Ελληνικ? Διασπορ? στον 20 ^ο αι?να , Clogg R (επιμ.), Μετ?φραση Μαρ?να Φρ?γκου, Εκδ?σει? Ελληνικ? Γρ?μματα, Αθ?να 2004, σελ. 23-63.

14.   Cohen R .: ≪Παγκ?σμια Διασπορ?≫, μτφρ. Τ?να Πλυτ?, εκδ. Παπαζ?ση?, Αθ?να 2003.

15.   Hirson R .: ≪Η Ταυτ?τητα και το Ελληνικ? Κρ?το?: Μερικ? Εννοιολογικ? ζητ?ματα και παρ?δοξα≫ στο Η Ελληνικ? Διασπορ? στον 20 ^ο αι?να , Clogg R (επιμ.), Μετ?φραση Μαρ?να Φρ?γκου, Εκδ?σει? Ελληνικ? Γρ?μματα, Αθ?να 2004, σελ. 287-323.

 

 

[1] Ε?ναι αξιοσημε?ωτο ?τι το χαρακτηριστικ? το οπο?ο τροφοδοτε? την εθνικ? συνε?δηση σε αυτ?? τι? περιπτ?σει? δεν ε?ναι η εθνικ? καταγωγ? με αυστηρ? φυλετικ? κριτ?ρια, αλλ? η πεπο?θηση σε κ?ποια ελληνικ? καταγωγ?. Απ? προσωπικ? πε?ρα γνωρ?ζω ?τι υπ?ρχουν παραδε?γματα Ορθοδ?ξων Παλαιστιν?ων που θ?λουν να αισθ?νονται ?λληνε?, θεωρ?ντα? ?τι η καταγωγ? των Παλαιστιν?ων απ? του? Φιλιστα?ου?, οι οπο?οι θεωρο?νται κατ? μ?α εκδοχ? ?ποικοι απ? την Μινωικ? Κρ?τη που ε?χαν εγκατασταθε? στα παρ?λια τη? Παλαιστ?νη?, ε?ναι επαρκ?? απ?δειξη τη? ελληνικ?? του? καταγωγ??. Γι’ αυτ?, π?ραν τη? Ορθοδ?ξου π?στεω? που ?δη ?χουν, επιδι?κουν να μ?θουν και ελληνικ?.