Itoalie
es een land in
Europa
. Itoalie ligt in 't zuudn van Europa, an de
Middellansche Zee
. Itoalie es bekend voo zyn karakteristieke vorm, noamelik een
botte
. Der weunen a-peu pres 59.000.000 minsn in Itoalie.
Rome
es den oofdstad en eit a-peu pres 4.000.000 inweuners. Neffest d'oofdstad es 't ook de plekke woa da
Vaticoanstad
ligt, d'oofdzetel van et Catholicisme en verbluufsplekke van de
Paus
. Andere grote steedn zyn
- Milaan
: 6.500.000 inweuners, Itoalies (en 's weirelds) modeoofdstad en economische dryfvere van Itoalie.
- Noapels
: 4.000.000 inweuners
- Turyn
: 2.200.000 inweuners.
Doarnoast zyn der nog steedn die over de hele weireld gekend zyn voo verschillende redenn:
Venetie
, de stad ip het woater,
Pisa
, me zyne scheve torre,
Verona
, stad van Romeo en Julia,
Firenze
, kunststad en oofdstad van et toeristisch sterk gewaardeerde
Toscane
.
Itoalie eit een roemruchte geschiedenisse. E poar oogtepuntn.
- Rome wos gekend als weireldmacht in de oudeid: va 500 voo
Christus
to 500 na Christus wos et de meest invloedryke beschoavienge en oat et de rolle overgenoomn van de
Griekn
. In dien tyde veroverden de
Romeinn
bykan heel Europa, en stikkn van
Afrika
en
Azie
. Volgens de
legende
es Rome gesticht deur Romulus en Remus in 753 voo Christus. De bekendste Romeinse overheerser wos
Julius Caesar
en 't wos ounder zyn Consulschap da oens streke veroverd weird. 't Es ook in die periode da Rome als oofdstad van 't Christendom gevestigd weird. In Rome zyn der nog veel overbluufselen van die periode zichtboar, gelik het Forum en et Colosseum. Ut dien tyde komt de uutdrukkienge 'Olle weegn lien noa Rome'.
- In de
Middeleeuwn
oat Itoalie voorol invloed ip cultureel en economisch ipzicht. Belangryke kunststromiengn, gelik de
Renaissance
, zyn ountstoan en gevoed deur Itoalie. In dien tyde woarn steedn de belangrykste economische factors: in Itoalie woaren
Genua
,
Pisa
, Amalfi en
Venetie
weireldmachten.
- Itoalie wos ounder Benito Mussolini een van de trouwste volgelingn van Naziregime va
Adolf Hitler
en eit mee de
Twiddn Weireldoorloge
gevochten an de zyde van de
Duutschers
.
Itoalie eit nen specifieke vorm, 't eit ook twee bergkeetns: de
Alpn
in 't Noordn en de
Apennynn
die van Noord noa Zuud loopn in et 'been' van de botte. Tussn de Alpn en de Apennynn ligt de vlakte van de
Po
-rivier. In et Zuudn liggn der twee vulkoann: de
Etna
, een actieve vulkoan ip et eiland
Sicilie
en de
Vesuvius
, een sloapnde vulkoan by
Noapels
.
Itoalie eit een Middellandse zeeklimoat: mild in de winter en warm in de zomer. Natuurlik es 't er een zekere varioatie tussn 't Noordn en 't Zuudn. Tegoare met de schone natuur en uutgebreide kustlyne vormt da de reedn voo 't succes van Itoalie als toeristische bestemmienge.
Itoalie es besteurlik verdeeld in 20
regio's
, die were verdeeld zyn in 109
provinsjes
, genoemd achter under hoofdstad.
't Land vormt ne republiek, met an 't oofd President Sergio Mattarella, die voerol e ceremoniele rolle et. 't land es ipgebouwd in een voo
Europa
klassieke structuur me
drie
machtn: de wetgevende macht (de koamer en de senoat), den uutvoerende (de regerienge) en de juridische macht ('t gerecht en olles die dermei tope angt).
Itoalie es gekend voo zyn tumultueus polletiek klimoat. Achter de verkieziengn van 2006 kwam Romano Prodi eeste minister, achter e bittere verkiezingsstryd tusschn zyn centrum-linkse L'Ulivo en de rekse Forza Italia van Silvio Berlusconi, die ol premier was van 1994 toet 1995 en van 2001 toet 2006. In meie 2008 kwam Berlusconi were eeste minister. Sedert 22 oktober 2022 is Giorgia Meloni eeste minister van Itoalie.
Toaln en dialectn
Itoalie eit in de geschiedenisse oltyd nen dryvende factor in de Europeese cultuur gewist en dat es tot ip heedn nog oltyd het geval: Itoalie es een ideoal land om historische bezoekn te doen en eit ook nog invloed ip de huidige culturele weireld: de mode, design (oto's, gebruksvoorwerpn,...). Itoalie eit ook nen groten invloed ip de sport, voorol het
voetbol
, de
velokoerse
en de otokoerse (
Formule 1
).
De oofdtoale van Itoalie es het
Italioans
, dat onstoan es ut de toale van de Romeinn, het
Latyn
en het Toscoans. Der zyn ook nog een aantal andere toaln die gesprookn weirden: het Duuts, in de Noordelikke Alpen es een echte toale. Doarnoast ei je nog vele dialectn.