't Groafschap Loon en 't
prinsbisdom Luuk
tusschn d' hertogdommn
Broabant
en
Limburg
‘t
Groafschap Loon
(1040-1366) (
Frans
: Comte de Looz), was e groafschap van ‘t
Hillig Rooms Ryk
.
’t Lag woa da nu de
provinsje
Belgisch Limburg
is, mo zounder
Toungern
en
Sint-Truudn
. De steedn van ‘t groafschap woarn Beringen, Bilzen, Borgloon, Bree, Hamont, Hasselt, Herk-stad, Maaseik, Peer en Stokkem.
Ze kreegn under nieuwe noame moar in de 19e eeuwe achter dan z’ounder 't
Verenigd Keuninkryk der Nederlandn
kwoamn, achter 't verlies van
Napoleong
. Keunienk
Willem I
gaft de noame Limburg an de nieuwe grote Moasprovinsje ter herinnerienge an ’t middeleeuws
hertogdom Limburg
da meer zudelik geleegn was round et stadje Limburg (Frans Limbourg) an de Vesder in ’t noordoostn van d’ hudige
provinsje Luuk
. In 1839 wierd de grote provinsje Limburg gesplitst. ’t Westelik stik, ’t vroegere groafschap Loon, kwam e provinsje van
Belgie
, mo ze vergoatn de noame Loon en ’t bleef Limburg. ’t Oostelik stik kwam
Hollands Limburg
.
’t Groafschap Loon lag ten westn van de
Moas
, ten oostn van ’t
hertogdom Broabant
en ten noordn van 't
prinsbisdom Luuk
, woavan da 't e leen was. ’t Zudelik stik van ’t groafschap met de stad Loon (nu Borgloon) lag in Haspngouw. E grodder stik, meer no ’t noordn, lag in de Kempn, de streke die in de Romeinschn tyd Toxandrie genoemd wierd.
De groaf van Loon stound ounder twi leenheern, de prins-bisschop van Luuk en de
Duutsche keizer
.
De groafelikke burcht stound eest in Loon en loater ounder groaf Gerard van Loon in Kuriengn, e deelgemeente van Hasselt en dichte by d’Abdye van Herkenrode.
- Giselbert ca. 1014-1046
- Emmo ca. 1046-1078
- Arnold I ca. 1078-1126
- Arnold II ca. 1126-1139
- Lodewyk I ca. 1139-1171
- Gerard 1171-1191
- Lodewyk II 1191-1218, trouwde met Ada,
gravinne van Holland
, dochter van Dirk VII.
 van de groavn van Loon-Chiny-Heinsberg
|
 van de groavn van Loon-Chiny
|
 ’t Woapnschild van de groavn van Loon
|
- Hendrik 1218
- Arnold III 1218-1221, trouwde met Adelaide, dochter van hertog
Hendrik I van Broabant
- Lodewyk III 1221-1227
- Arnold IV 1227-1273, trouwde me Joanna, dochter van Lodewyk IV van Chiny. Je kwam ook groaf van Chiny.
- Jan 1273-1279
- Arnold V 1279-1323
- Lodewijk IV 1323-1336
- Diederik van Heinsberg 1336-1361
- Godfried van Doalenbroek 1361-1362
- Arnold VI van Rumigny 1362-1366
In 1366 wierd et groafschap Loon g’annexeerd deur ’t prinsbisdom Luuk.
In 1366 annexeerde de prins-bisschop van Luuk Jan van Arkel ‘t groafschap Loon en van ton droegn de prins-bisschoppn zelve den titel van groaf van Loon. Loon hield wel e grote ottonomie.
‘t Prinsbisdom Luuk met et vroegere Loon wordn wel meestal by de
Zudelikke Nederlandn
gereeknd, moar hen toch e heel andere geschiedenisse. Ze woarn nie by de
Zeventien Provincien
, de
Spoansche
of d’
Oostnryksche Nederlandn
, moar e min of meer ounofhankelikke stoat binn de Nederreyns-Westfoalsche Kreits van ’t Hillig Rooms Ryk.
‘t Bleef azo tout dan ze tegoare met d’ Oostnryksche Nederlandn g’annexeerd wierdn deur de Fransche Republiek, en in
1795
verdeeld wierdn in 9
Fransche departementn in de Nederlandn
.
‘t Prinsbisdom Luuk met et vroegere Loon, tegoare met de Landn van Overmoas (Dalhem, Valkenburg en 's Hertogenrade), kwoamn by ’t departement Nedermoas ( Meuse-Inferieure ) met als hoofdstad
Maastricht
. ’t Grotste stik van ‘t oud groafschap Limburg kwam by ‘t
departement Ourthe
.
‘t Departement Meuse-Inferieure vormde de boasis vo de provinsjes Belgisch- en Hollands Limburg.
Achter ’t verlies van
Napoleong
kwoamn z’ ounder ‘t
Verenigd Keuninkryk der Nederlandn
. Omdat de noame van ’t historisch gewest Limburg nie zou verloorn goan wilde keunienk Willem I de oude noame geevn an zyn grote Moasprovinsje. De noame was ofkomstig van ’t vroegere hertogdom Limburg da vor e groot stik Limburgstoalig was. ’t Oud hertogdom Limburg was tegoare met de Landn van Overmoas een van de
Zeventien Provincien
gewist in de 16e eeuwe.
Met de schiddienge van de Nederlandn en d’ounofhankelikheid van Belgie in 1830 kwamt er e conflict tusschn de twi landn over Limburg. In 1839, met et Verdrag van Londn (of ‘t Verdrag van de XXIV artikels) kwoamn z’ overeen van Limburg te splitsn in twi stikkn. ’t Westelik stik, et vroegere groafschap Loon, kwam by Belgie, moar hield de nieuwe noame Limburg met als hoofdstad Hasselt.
 ’t Middeleeuws groafschap Loon in ‘t rood achter de grenzn van de nieuwe provinsjes
|
 De Landn van Overmoas (in ’t dounker groen) en ‘t hertogdom Limburg (in ’t bleek groen), kwoamn in de 13e en 14e eeuwe ounder ’t
hertogdom Broabant
. Ze vormdn loater tegoare een van de
Zeventien Provincien
.
|