한국   대만   중국   일본 
Victor Hugo ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Victor Hugo

S?a lien k?t
Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Victor Hugo
Sinh Victor-Marie Hugo
26 thang 2, n?m 1802
Besancon ( Franche-Comte ), Phap
M?t 22 thang 5, n?m 1885 (83 tu?i)
N?i an tang đi?n Pantheon , Paris
Ngh? nghi?p V?n hao , thi s? , nha vi?t k?ch , nha lu?n v?n , chinh tr? gia
Giai đo?n sang tac 1829-1883
Th? lo?i Ti?u thuy?t , Th? ca , K?ch
Trao l?u Ch? ngh?a lang m?n
Tac ph?m n?i b?t Nh?ng ng??i kh?n kh? va Nha th? đ?c ba Paris
Gi?i th??ng n?i b?t B?c đ?u B?i tinh H?ng 4
Ph?i ng?u Adele Foucher (c??i 1822-1868, v? m?t)
Con cai Leopold Hugo (m?t khi con s? sinh),

Leopoldine Hugo

Charles Hugo

Francois-Victor Hugo

Adele Hugo
Than nhan H?a s? Sophie Trebuchet va đ?i t??ng Joseph-Leopold Hugo
Ch? ky

Victor-Marie Hugo ( ti?ng Phap:  [vikt?? ma?i y?o] ⓘ ; (26 thang 2, 1802 - 22 thang 5, 1885 t?i Paris ) la m?t chinh tr? gia , thi s? , nha v?n , va k?ch gia thu?c ch? ngh?a lang m?n n?i ti?ng c?a Phap .

Victor Hugo chi?m m?t v? tri trang tr?ng trong l?ch s? v?n h?c Phap. Cac tac ph?m c?a ong đa d?ng v? th? lo?i va tr?i r?ng tren nhi?u l?nh v?c khac nhau. V?i t? cach la nha th? tr? tinh, Hugo đa xu?t b?n t?p Odes et Ballades (1826), Les feuilles d'automne (1831) hay Les Contemplations (1856). Nh?ng ong c?ng th? hi?n vai tro c?a m?t nha th? d?n than ch?ng Napoleon III b?ng t?p th? Les Chatiments (1853) va vai tro m?t nha s? thi v?i t?p La Legende des siecles (1859 va 1877). Thanh cong vang d?i c?a hai tac ph?m Nha th? đ?c Ba Paris va Nh?ng ng??i kh?n kh? đa đ?a Victor Hugo tr? thanh ti?u thuy?t gia c?a cong chung. V? k?ch, ong đa trinh bay thuy?t k?ch lang m?n trong bai t?a c?a v? k?ch Cromwell (1827) va minh h?a ro net th? lo?i nay ? hai v? k?ch n?i ti?ng Hernani (1830) va Ruy Blas (1838).

Victor Hugo đa c?ng hi?n l?n lao cho s? đ?i m?i th? ca va san kh?u. Ong đ??c ng??i đ??ng th?i ng??ng m? nh?ng c?ng gay ra tranh cai ? m?t s? tac gia hi?n đ?i. Cu?c l?u đay 20 n?m trong đ? ch? th? hai c?a ong đ?t ra s? suy ng?m cho nhi?u th? h? v? vai tro c?a m?t nha v?n trong đ?i s?ng chinh tr? xa h?i.

Nh?ng l?a ch?n mang tinh đ?o đ?c va chinh tr? c?a Victor Hugo, cung v?i nh?ng ki?t tac v?n h?c đa đ?a ong tr? thanh g??ng m?t n?i b?t c?a th?i đ?i đo. Khi qua đ?i, Victor Hugo đ??c nha n??c c? l? qu?c tang va thi hai ong đ??c đ?a vao đi?n Pantheon .

đ?u đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Victor-Marie Hugo sinh ngay 26 thang 2 n?m 1802 t?i Besancon ? mi?n đong n??c Phap. Ong la đ?a con th? 3, va la con ut, c?a đ?i t??ng Joseph Leopold Sigisbert Hugo (1774?1828), m?t v? t??ng trong quan đ?i Napoleon , va h?a s? Sophie Trebuchet (1772?1821); hai ng??i anh c?a ong la: Abel Joseph (1798?1855) va Eugene (1800?1837). Gia đinh Hugo đ?n t? Nancy ? Lorraine , ong n?i c?a Victor Hugo la m?t th??ng gia buon g?. Cha ong gia nh?p quan đ?i Cach m?ng Phap n?m m??i b?n tu?i, ong la m?t ng??i vo th?n va la ng??i ?ng h? nhi?t thanh cho n?n c?ng hoa đ??c thanh l?p sau khi ch? đ? quan ch? b? bai b? vao n?m 1792. Sophie, m? c?a Victor, la m?t ng??i Cong giao sung đ?o, trung thanh v?i V??ng t?c Bourbon đa b? ph? tru?t. H? g?p nhau ? Chateaubriant , cach Nantes vai d?m vao n?m 1796 va k?t hon vao n?m sau đo. [1]

đ?i t??ng Joseph Leopold Sigisbert Hugo , cha c?a Victor Hugo
H?a s? Sophie Trebuchet , m? c?a Victor Hugo

Vi cha c?a Hugo la m?t s? quan trong quan đ?i c?a Napoleon , gia đinh ong ph?i th??ng xuyen di chuy?n t? n?i nay sang n?i khac, Sophie sinh đ??c ba ng??i con trong vong b?n n?m." [2] Victor Hugo tin r?ng ong đa đ??c sinh ra vao ngay 24 thang 6 n?m 1801, đay la ngu?n g?c c?a s? 24601 c?a Jean Valjean , nhan v?t chinh trong ti?u thuy?t Nh?ng ng??i kh?n kh? do chinh ong vi?t. [3]

Vao n?m 1810, cha c?a Hugo đ??c vua Tay Ban Nha Joseph Bonaparte phong la Ba t??c Hugo de Cogolludo y Siguenza, [4] m?c du co v? nh? t??c hi?u Tay Ban Nha khong đ??c cong nh?n h?p phap ? Phap. Hugo sau đo t? x?ng la t? t??c, va chinh la "Vicomte Victor Hugo", ong đ??c b? nhi?m lam ng??i Peerage c?a Phap vao ngay 13 thang 4 n?m 1845. [5] [6]

M?t m?i vi ph?i chuy?n n?i ? lien t?c trong cu?c s?ng quan ng?, Sophie t?m th?i tach kh?i Leopold va đ?nh c? ? Paris vao n?m 1803 v?i cac con trai c?a minh, ba b?t đ?u g?p T??ng Victor Fanneau de La Horie , cha đ? đ?u c?a Hugo, ng??i t?ng la đ?ng đ?i c?a T??ng Hugo trong chi?n d?ch ? Vendee. Vao thang 10 n?m 1807, gia đinh tai gia nh?p Leopold, luc nay la đ?i ta Hugo, T?nh tr??ng t?nh Avellino . T?i thanh ph? đo, Victor đ??c d?y toan b?i Giuseppe de Samuele Cagnazzi , anh trai c?a nha khoa h?c ng??i Y Luca de Samuele Cagnazzi . [7] Sophie phat hi?n ra r?ng Leopold đa s?ng bi m?t v?i m?t ph? n? ng??i Anh ten la Catherine Thomas. [8]

Ngay sau đo cha c?a Hugo đ??c g?i đ?n Tay Ban Nha đ? chi?n đ?u trong Chi?n tranh Ban đ?o . Madame Hugo va cac con c?a ba đ??c g?i tr? l?i Paris vao n?m 1808, sau đo h? chuy?n đ?n m?t tu vi?n c?, 12 Impasse des Feuillantines, m?t dinh th? bi?t l?p trong m?t ph?n t? hoang v?ng c?a t? ng?n song Seine. ?n trong m?t nha nguy?n ? sau v??n, la Victor Fanneau de La Horie, ng??i đa am m?u khoi ph?c l?i nha Bourbons va đa b? k?t an t? hinh vai n?m tr??c đo. Anh ?y đa tr? thanh m?t ng??i c? v?n cho Victor va nh?ng ng??i anh em c?a anh ?y. [9]

Victor Hugo luc con tr?

N?m 1811, gia đinh ong cung cha đ?n Tay Ban Nha, Victor va cac anh trai đ??c g?i đ?n tr??ng Real Colegio de San Antonio de Abad trong khi Sophie tr? v? Paris m?t minh, hi?n đa chinh th?c ly than v?i ch?ng. N?m 1812, Victor Fanneau de La Horie b? b?t va b? x? t?. Vao thang 2 n?m 1815, Victor va Eugene đ??c đ?a đi kh?i m? va đ??c cha c?a h? đ?a vao Pension Cordier, m?t tr??ng n?i tru t? nhan ? Paris, n?i Victor va Eugene ? l?i ba n?m trong khi c?ng tham gia cac bai gi?ng t?i Lycee Louis le Grand. [10]

Vao ngay 10 thang 7 n?m 1816, Hugo đa vi?t trong nh?t ky c?a minh: “Toi s? la Chateaubriand ho?c khong la gi c?”. N?m 1817, ong đa vi?t m?t bai th? cho m?t cu?c thi do Academie Francaise t? ch?c, cu?c thi ma ong đa đ??c vinh danh. Cac Vi?n s? t? ch?i tin r?ng ong ch? m?i m??i l?m. [11] Victor chuy?n đ?n ? v?i m? t?i 18 Rue des Petits-Augustins n?m sau va b?t đ?u theo h?c tr??ng lu?t. Victor yeu va bi m?t đinh hon, trai v?i mong mu?n c?a m? anh, v?i ng??i b?n th?i th? ?u Adele Foucher . Vao thang 6 n?m 1821 Sophie Trebuchet qua đ?i, va Leopold k?t hon v?i ng??i tinh lau n?m c?a minh la Catherine Thomas m?t thang sau đo. Victor k?t hon v?i Adele vao n?m sau. N?m 1819, Victor va cac anh trai c?a ong b?t đ?u xu?t b?n m?t t?p chi đ?nh k? co ten la Le Conservateur litteraire . [12]

Ngh? nghi?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Victor Hugo n?m 1829, th?ch b?n c?a Achille Deveria t? b? s?u t?m trong Phong Tr?ng bay Ngh? thu?t Qu?c gia , Washington, D.C.

Hugo xu?t b?n cu?n ti?u thuy?t đ?u tien sau khi k?t hon ( Han d'Islande , 1823), va cu?n th? hai c?a ong xu?t b?n la ba n?m sau ( Bug-Jargal , 1826). T? n?m 1829 đ?n n?m 1840, ong xu?t b?n them n?m t?p th? ( Les Orientales , N?m 1829; Les Feuilles d'automne , N?m 1831; Les Chants du crepuscule , N?m 1835; Les Voix interieures , n?m 1837; va Les Rayons et les Ombres , 1840), cac ti?u thuy?t c?a ong gop ph?n c?ng c? danh ti?ng c?a ong nh? m?t trong nh?ng nha th? tr? tinh va đi?n ?nh v? đ?i nh?t th?i đ?i. Gi?ng nh? nhi?u nha v?n tr? cung th? h?, Hugo ch?u ?nh h??ng sau s?c c?a Francois-Rene de Chateaubriand , nhan v?t n?i ti?ng trong trao l?u v?n h?c Ch? ngh?a lang m?n va la nhan v?t v?n h?c l?i l?c c?a Phap đ?u th? k? XIX. Khi m?i m??i b?n tu?i, Hugo vi?t trong cu?n nh?t ki c?a minh r?ng "Toi mu?n la Chateaubriand ho?c khong gi c?", va cu?c đ?i c?a ong s? song song v?i cu?c đ?i c?a nh?ng ng??i ti?n nhi?m theo nhi?u cach. Thich Chateaubriand , Hugo ti?p t?c phat tri?n s? nghi?p theo Ch? ngh?a lang m?n, ong con tham gia vao chinh tr? (ch? y?u la ng??i đ?u tranh cho ch? ngh?a C?ng hoa ), va ong b? bu?c ph?i l?u vong do l?p tr??ng chinh tr? c?a minh.

B?c v? minh h?a c?a Luc-Olivier Merson cho cu?n ti?u thuy?t Nha th? đ?c Ba Paris (1881)

Ni?m đam me s?m va kh? n?ng hung bi?n trong cong vi?c ban đ?u c?a Hugo đa mang l?i thanh cong va danh ti?ng ngay t? khi con nh?. T?p th? đ?u tien c?a ong: ( Odes et poesies diverses ) đ??c xu?t b?n vao n?m 1822 khi ong m?i 20 tu?i va nh?n đ??c ti?n tr? c?p hoang gia t? Louis XVIII . M?c du cac bai th? đ??c ng??ng m? vi s? nhi?t tinh va troi ch?y c?a chung, b? s?u t?p ti?p theo b?n n?m sau vao n?m 1826 ( Odes et Ballades ) cho th?y Hugo la m?t nha th? v? đ?i, m?t b?c th?y thien b?m v? tr? tinh va sang t?o ca khuc.

Tac ph?m ti?u thuy?t chinh th?c đ?u tien c?a Victor Hugo đ??c Charles Gosselin xu?t b?n l?n đ?u tien vao thang 2 n?m 1829 ma khong co ten tac gi? va ph?n anh l??ng tam xa h?i gay g?t s? ng?m vao tac ph?m sau nay c?a ong. Le Dernier jour d'un condamne ( Ngay cu?i cung c?a m?t t? tu ) co ?nh h??ng sau s?c đ?n cac nha v?n sau nay nh? Albert Camus , Charles Dickens va Fyodor Dostoyevsky . Claude Gueux , m?t truy?n ng?n tai li?u v? m?t k? sat nhan co th?t đa b? hanh quy?t ? Phap, xu?t hi?n vao n?m 1834 va sau đo đ??c chinh Hugo coi la ti?n than c?a tac ph?m v? đ?i v? b?t cong xa h?i, Nh?ng ng??i kh?n kh? .

B?c v? minh h?a Cosette c?a Emile Bayard t? b?n in đ?u tien c?a Nh?ng ng??i kh?n kh? (1862)

Hugo tr? thanh đ?u tau c?a phong trao v?n h?c lang m?n v?i cac v? k?ch Cromwell (1827) va Hernani (1830). [13] Hernani thong bao s? xu?t hi?n c?a ch? ngh?a lang m?n t?i Phap: đ??c bi?u di?n t?i Comedie-Francaise , no đa đ??c chao đon b?ng nhi?u bu?i bi?u di?n nao nhi?t v?i nh?ng ng??i theo ch? ngh?a lang m?n va nh?ng ng??i theo ch? ngh?a truy?n th?ng xung đ?t v? vi?c c? tinh coi th??ng cac quy t?c tan c? đi?n c?a v? k?ch. S? n?i ti?ng c?a Hugo v?i t? cach la m?t nha vi?t k?ch đa t?ng len v?i cac v? k?ch sau đo, ch?ng h?n nh? Marion Delorme (1831), The King Amuses Himself (1832), va Ruy Blas (1838). [14]

Cu?n ti?u thuy?t Notre-Dame de Paris ( Nha th? đ?c Ba Paris ) đ??c xu?t b?n n?m 1831 va nhanh chong đ??c d?ch ra cac th? ti?ng khac tren kh?p chau Au. M?t trong nh?ng tac đ?ng c?a cu?n ti?u thuy?t la lam nh?c c? thanh ph? Paris cho đ?n khi h? khoi ph?c l?i Nha th? đ?c Ba , m?t cong trinh b? lang quen đ??ng th?i va hi?n la n?i đang thu hut hang nghin khach du l?ch đa đ?c cu?n ti?u thuy?t n?i ti?ng nay. Cu?n sach c?ng truy?n c?m h?ng cho s? đanh gia m?i đ?i v?i cac toa nha th?i k? ti?n Ph?c h?ng , đ? r?i th?i gian sau chung đa đ??c tich c?c b?o t?n.

Hugo b?t đ?u len k? ho?ch cho m?t cu?n ti?u thuy?t l?n v? s? kh?n cung va b?t cong c?a xa h?i ngay t? nh?ng n?m 1830, nh?ng ph?i m?t đ?n 17 n?m n?a đ? cho cu?n Nh?ng ng??i kh?n kh? hoan thi?n r?i m?i đ??c xu?t b?n vao n?m 1862. Ong đa đ?n Toulon đ? th?m nha tu Bagne vao n?m 1839 va ghi chep nhi?u thong tin, m?c du ong khong b?t đ?u vi?t cu?n sach cho đ?n n?m 1845. Tren m?t trong nh?ng trang ghi chu c?a minh v? nha tu, ong đa vi?t b?ng cac ch? cai l?n m?t cai ten kh? quan cho ng??i hung c?a minh: "JEAN TREJEAN". Sau khi sach đ??c vi?t xong, Trejean tr? thanh Jean Valjean . [15]

B?c v? c?a Pierre-Georges Jeanniot (1890) minh h?a ch??ng XXI: "Nh?ng ng??i anh hung" trong Quy?n 1, Ph?n V c?a Nh?ng ng??i kh?n kh?

Hugo co nh?n th?c sau s?c v? ch?t l??ng c?a cu?n ti?u thuy?t nay, b?ng ch?ng la trong m?t la th? ong vi?t cho nha xu?t b?n c?a minh, Albert Lacroix, vao ngay 23 thang 3 n?m 1862, "Toi tin r?ng cu?n sach nay s? la m?t trong nh?ng đ?nh cao, n?u khong mu?n noi la n?i b?t nh?t trong s? nghi?p c?a toi." [16] Tac ph?m Nh?ng ng??i kh?n kh? thu?c v? ng??i tr? gia cao nh?t. Nha xu?t b?n Lacroix va Verboeckhoven đa th?c hi?n m?t chi?n d?ch ti?p th? b?t th??ng đ??ng th?i, đo chinh la phat hanh thong cao bao chi v? tac ph?m sau thang tr??c khi ra m?t. Ban đ?u no c?ng ch? xu?t b?n ph?n đ?u tien c?a cu?n ti?u thuy?t (" Fantine "), va đa đ??c phat hanh đ?ng th?i ? cac thanh ph? l?n. Cac ph?n c?a cu?n sach đa đ??c ban h?t ch? trong vai gi? va co tac đ?ng khong t??ng đ?n xa h?i Phap.

C? s? phe binh noi chung la thu đ?ch v?i cu?n ti?u thuy?t nay; Taine th?y no khong chan thanh, Barbey d'Aurevilly phan nan v? s? tho t?c, Gustave Flaubert cho r?ng n?i dung "khong ph?i s? th?t c?ng khong h? v? đ?i", anh em nha Goncourt che bai tinh gi? t?o, va Baudelaire - m?c du đa đ?a ra nh?ng đanh gia tich c?c tren cac t? bao - v?n cho r?ng no "th?t ghe t?m va vo d?ng". Nh?ng ng??i kh?n kh? đa ch?ng t? đ??c m?c ph? bi?n c?a no đ?i v?i qu?n chung khi nh?ng v?n đ? ma no to đ?m đa s?m n?m trong ch??ng trinh ngh? s? c?a Qu?c h?i Phap . Ngay nay, cu?n ti?u thuy?t v?n la tac ph?m n?i ti?ng nh?t c?a ong. No mang tinh ph? bi?n tren toan th? gi?i va đa đ??c chuy?n th? cho đi?n ?nh, truy?n hinh va cac ch??ng trinh san kh?u.

Lao đ?ng bi?n c? , tranh minh h?a c?a Francois Chifflart . Ben d??i xu?t hi?n dong ch? "C?m b?y".

M?t cau chuy?n ng?y th? [17] v? th? t? ng?n nh?t trong l?ch s? đ??c cho la gi?a Hugo va nha xu?t b?n Hurst va Blackett c?a ong vao n?m 1862. Hugo đa đi ngh? khi Nh?ng ng??i kh?n kh? đ??c xu?t b?n, cong b?. Ong h?i v? ph?n ?ng đ?i v?i tac ph?m b?ng cach g?i m?t b?c đi?n co m?t ky t? duy nh?t đ?n nha xu?t b?n c?a minh, h?i r?ng " ? ". Nha xu?t b?n đa tr? l?i b?ng m?t " ! " đ? ch? ra s? thanh cong c?a no. [18]

Hugo quay l?ng l?i v?i cac v?n đ? xa h?i/chinh tr? trong cu?n ti?u thuy?t ti?p theo c?a minh, Les Travailleurs de la Mer ( Lao đ?ng bi?n c? ) , xu?t b?n n?m 1866. Cu?n sach đ??c đon nh?n n?ng nhi?t, co l? do thanh cong tr??c đo c?a Nh?ng ng??i kh?n kh? . Tac ph?m danh rieng cho hon đ?o Guernsey , n?i ong đa tr?i qua 15 n?m s?ng l?u vong. Trong truy?n, Hugo k? v? m?t ng??i đan ong c? g?ng gianh đ??c s? ch?p thu?n c?a ng??i cha than yeu c?a minh b?ng cach gi?i c?u con tau c?a h?, v? thuy?n tr??ng c?a con tau c? y tr?n thoat v?i m?t kho ti?n đang v?n chuy?n, thong qua m?t tr?n chi?n ki?t s?c c?a k? thu?t con ng??i ch?ng l?i s?c m?nh c?a bi?n va tr?n chi?n ch?ng l?i m?t con m?c kh?ng l? đ??c cho la quai v?t th?n tho?i c?a bi?n c?. V? ngoai la m?t cu?c phieu l?u, m?t trong nh?ng ti?u s? gia c?a Hugo g?i no la m?t "phep ?n d? cho th? k? XIX, khi ti?n b? k? thu?t, s? sang t?o tai n?ng va n? l?c ch?m ch? v??t len cai ac n?i t?i c?a th? gi?i v?t ch?t." [19]

Sau đo, Hugo tr? l?i vi?t v? cac v?n đ? chinh tr? va xa h?i trong cu?n ti?u thuy?t ti?p theo c?a minh, L'Homme Qui Rit ( Ng??i đan ong c??i ), đ??c xu?t b?n n?m 1869 va v? nen m?t b?c tranh phe binh t?ng l?p quy t?c. Cu?n ti?u thuy?t khong thanh cong nh? nh?ng n? l?c tr??c đo c?a ong, va chinh Hugo c?ng b?t đ?u nh?n xet r?ng kho?ng cach gi?a ong va nh?ng v?n hao đ??ng th?i nh? Flaubert va Emile Zola ngay m?t l?n, nh?ng cu?n ti?u thuy?t theo ch? ngh?a hi?n th?c va ch? ngh?a t? nhien c?a h? đa b?y gi? v??t m?c đ? ph? bi?n c?a cac tac ph?m ong vi?t.

Cu?n ti?u thuy?t cu?i cung c?a ong la Quatre-vingt-treize ( Chin m??i ba ), xu?t b?n n?m 1874, đ? c?p đ?n m?t ch? đ? ma Hugo đa ne tranh tr??c đo: Tri?u đ?i kh?ng b? trong Cach m?ng Phap . M?c du s? n?i ti?ng c?a Hugo đa gi?m vao th?i đi?m xu?t b?n, nhi?u ng??i hi?n coi Chin m??i ba la m?t tac ph?m ngang hang v?i nh?ng ti?u thuy?t n?i ti?ng h?n c?a Hugo.

Cu?c s?ng chinh tr? va l?u vong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Gi?a nh?ng T?ng đa ? Jersey (1853?1855)

Sau ba l?n th?t b?i, Hugo cu?i cung c?ng đ??c b?u vao Academie francaise n?m 1841, t? đo c?ng c? đ??c v? tri c?a minh trong th? gi?i ngh? thu?t va th? t? Phap. M?t nhom cac vi?n s? Phap, đ?c bi?t la Etienne de Jouy , đa chi?n đ?u ch?ng l?i "s? ti?n hoa c?a v?n h?c lang m?n" va đa tim đ??c cach tri hoan cu?c b?u c? c?a Victor Hugo. [20] Vi v?y nen sau nay ong ngay cang tham gia nhi?u h?n vao chinh tr??ng Phap.

Nha Hauteville , n?i c? tru c?a gia đinh v?n hao t?i Geurnsey

Vao cu?c đ? c? c?a Vua Louis-Philippe , Hugo b??c vao Th??ng vi?n Qu?c h?i v?i t? cach la m?t đ?ng c?p c?a Phap vao n?m 1845, n?i ong len ti?ng ch?ng l?i an t? hinh va s? b?t cong xa h?i , ?ng h? quy?n t? do bao chi va ch? đ? t? tr? cho Ba Lan .

N?m 1848, Hugo đ??c b?u vao Qu?c h?i c?a n?n C?ng hoa th? hai đ? Nh? Phap v?i t? cach la m?t ng??i theo phe b?o th?. N?m 1849, ong đo?n tuy?t v?i phe b?o th? khi co bai phat bi?u n?i ti?ng keu g?i ch?m d?t s? kh?n kh? va ngheo đoi. Cac bai phat bi?u khac đa keu g?i ph? thong đ?u phi?u va giao d?c mi?n phi cho m?i tr? em. Ch? tr??ng xoa b? an t? hinh c?a Hugo đa tr? nen tr? danh tren toan th? gi?i.

Cac bai phat bi?u c?a qu?c h?i nay đ??c đ?ng tren t?p chi Œuvres completes: actes et paroles I : avant l'exil, 1841?1851 . Cu?n xu?ng Assemblee Constituante 1848 đ?u đ? va cac trang ti?p theo. [21] Khi Louis Napoleon ( Napoleon III ) n?m hoan toan quy?n l?c vao n?m 1851 , thi?t l?p m?t hi?n phap ch?ng ngh? vi?n, Hugo b? phe đ?i l?p tuyen b? cong khai r?ng ong la k? ph?n b?i n??c Phap. Ong chuy?n đ?n Brussels , sau đo la Jersey , t? đo ong b? tr?c xu?t vi ?ng h? m?t t? bao c?a Jersey khi h? ch? trich N? hoang Victoria. Cu?i cung, ong đ?nh c? v?i gia đinh t?i nha Hauteville ? C?ng Saint Peter , Guernsey , n?i ong đa s?ng cu?c đ?i l?u vong t? thang 10 n?m 1855 cho đ?n n?m 1870.

T?i th?i đi?m s?ng l?u vong, Hugo đa vi?t nen va xu?t b?n hai bai lu?n chinh tr? ng?n n?i ti?ng ch?ng Napoleon III, Napoleon le Petit va Histoire d'un crime . Cac bai lu?n nay đa b? c?m ? Phap nh?ng du sao v?n co tac đ?ng m?nh m? ? đo. Ong c?ng đa sang tac ho?c xu?t b?n m?t s? tac ph?m hay nh?t c?a minh khi con ? Guernsey , bao g?m Nh?ng ng??i kh?n kh? , va ba t?p th? đ??c ca ng?i r?ng rai g?m ( Les Chatiments ,1853, Les Contemplations , 1856 va La Legende des siecles , 1859).

Tac ph?m "Ng??i b? treo" c?a Hugo (1855-60), tr?ng bay ? Vi?n B?o tang M? thu?t Metropolitan , thanh ph? New York

Nh? nh?ng ng??i đ??ng th?i, Victor Hugo đa bi?n minh cho ch? đ? Ch? ngh?a Th?c dan trong gi?i h?n la no đ??c dung trong cac nhi?m v? khai hoa va bai b? m?ng l??i buon ban no l? tren b? bi?n Barbary . Trong m?t bai phat bi?u vao ngay 18 thang 5, n?m 1879, t?i bu?i y?n ti?c ?n m?ng s? xoa b? ch? đ? no l?, tr??c s? hi?n di?n c?a v?n hao bai no va ngh? s? Victor Schœlcher , Hugo đa tuyen b? r?ng dong bi?n đ?a Trung H?i đa t?o nen m?t đ??ng phan chia t? nhien gi?a "n?n đ?nh cao v?n minh va [...] s? man r? khong t??ng," them vao đo, ong noi r?ng "Th??ng đ? đa ban Chau Phi cho Chau Au thi hay l?y no đi," đ? gop ph?n khai hoa nhan dan b?n đ?a n?i ?y.

Co l? li do tren đa phan tich đ??c ph?n nao s? im l?ng c?a ong v? v?n đ? ? Algeria m?c du b?n than quan tam sau s?c va tham gia vao cac v?n đ? chinh tr?. Ong bi?t v? nh?ng hanh đ?ng tan b?o ma Quan đ?i Phap đa gay ra trong cu?c chinh ph?c Algeria c?a Phap đ??c thong qua nh?t ky c?a ong [22] nh?ng ong ch?a bao gi? t? cao chung m?t cach cong khai; tuy nhien trong Nh?ng ng??i kh?n kh? , Hugo đa vi?t: "Algeria b? cai tr? qua kh?c nghi?t, va, nh? tr??ng h?p c?a s? cai tr? ?n đ? b?i ng??i Anh, v?i s? man r? c?a nha c?m quy?n con nhi?u h?n la v?n minh khai hoa". [23]

Victor Hugo n?m 1861

Sau khi đ??c d?p g?p Victor Schœlcher , v?n hao ?ng h? bai no va ch? đ? th?c dan Phap t?i vung Caribe , ong b?t đ?u v?n đ?ng đ?u tranh ch?ng ch? đ? no l?. Vao ngay 6 thang 7, n?m 1851, Hugo đa vi?t trong m?t la th? g?i đ?n Maria Wetson Chapman , ng??i Hoa K? theo ch? ngh?a bai no, r?ng: Ch? đ? no l? ? Hoa K?! đ?y la m?t t?m g??ng x?u ma chinh n?n C?ng hoa ben đo ph?i co ngh?a v? xoa b?... H?p chung qu?c Hoa K? s? ph?i bac b? t? do n?u khong lam th? đ??c ch? đ? no l?. [24] N?m 1859, ong vi?t m?t la th? g?i cho Chinh ph? Hoa K? yeu c?u h? tha m?ng cho ng??i ?ng h? bai no John Brown đ? danh ti?ng h? sau nay khong b? ?nh h??ng x?u. Hugo đa bi?n minh cho hanh đ?ng c?a John Brown qua nh?ng l?i sau: "N?u nh? n?i d?y la m?t ngh?a v? linh thieng thi ch?c ch?n r?ng s? thieng lieng đo đ??c dung đ? ch?ng ch? đ? no l?." [25] Hugo đa đ?ng y truy?n tin va ban m?t trong nh?ng b?c tranh n?c ti?ng nh?t c?a ong, "Le Pendu" (Ng??i b? treo), b?c tranh đ??c xem la s? ton kinh c?a ong danh cho John Brown, vi nh? th? thi m?t ng??i co th? "gi? cho ki ?c ng??i gi?i phong cac anh em da đen c?a chung ta con s?ng mai trong m?i tam h?n, ki ?c v? ng??i li?t s? qu? c?m John Brown khi ong đa hi sinh vi Chua nh? Chua c?ng đa ra đi." [26]

Ch? c?n sot l?i m?t no l? thoi c?ng đ? lam v?y b?n quy?n t? do c?a t?t c?. Cho nen s? xoa b? ch? đ? no l?, ngay t?i th?i khac nay, la m?c đich t?i th??ng c?a m?i nha t? duy.

? Victor Hugo, 17 thang 1, 1862, [27]

Victor Hugo đa chi?n đ?u su?t đ?i đ? xoa b? an t? hinh v?i t? cach la m?t ti?u thuy?t gia, nha vi?t bao va thanh vien Ngh? vi?n. Quy?n Ngay cu?i cung c?a m?t t? tu xu?t b?n n?m 1829 đa phan tich n?i đau c?a m?t ng??i đan ong đang ch? b? hanh quy?t; m?t s? m?c c?a " Nh?ng đi?u đa th?y " ( Choses vues ), cu?n nh?t ky ma ong l?u gi? t? n?m 1830 đ?n 1885, th? hi?n s? len an kien quy?t c?a ong đ?i v?i nh?ng gi ong coi la m?t b?n an man r?; [28] vao ngay 15 thang 9 n?m 1848, b?y thang sau Cach m?ng Phap n?m 1848 , ong đ?c m?t bai phat bi?u tr??c Qu?c h?i va k?t lu?n, "Cac anh đa l?t đ? ngai vang. […] Bay gi? hay l?t đ? đo?n đ?u đai. " [29] ?nh h??ng c?a ong đ??c ghi nh?n trong vi?c lo?i b? an t? hinh kh?i hi?n phap t?i Th?y S? , B? đao Nha va Colombia . [30] Ong c?ng đa c?u xin Benito Juarez tha cho hoang đ? Maximilian I c?a Mexico m?i b? b?t nh?ng c?ng vo ich.

M?c du Napoleon III đa ban l?nh an xa cho t?t c? nh?ng ng??i l?u vong chinh tr? vao n?m 1859, Hugo v?n t? ch?i quay v?, vi đi?u đo co ngh?a la ong s? ph?i h?n ch? nh?ng l?i ch? trich c?a minh đ?i v?i chinh ph?. Ch? sau khi Napoleon III m?t quy?n l?c va n?n C?ng hoa th? ba đ??c tuyen b?, Hugo m?i tr? v? que h??ng vao n?m 1870, sau đo ong nhanh chong đ??c b?u vao Qu?c h?i va Th??ng vi?n.

Cac thanh vien Cong xa b?o v? chi?n l?y tren đ??ng Rivoli

Ong đa ? Paris trong cu?c bao vay c?a Quan đ?i Ph? vao n?m 1870 , va đ??c cho r?ng đa ?n th?t thu v?t do S? thu Paris t?ng cho ong. Khi cu?c bao vay ti?p di?n, va th?c ph?m ngay cang tr? nen khan hi?m h?n, ong vi?t trong nh?t ky r?ng ong đa gi?m "?n nh?ng th? khong bi?t". [31]

Trong giai đo?n n?m quy?n t? ngay 18 thang 3 n?m 1871 đ?n ngay 28 thang 5 c?a chinh quy?n cach m?ng Cong xa Paris - Victor Hugo đa ch? trich gay g?t nh?ng hanh đ?ng tan b?o c?a c? hai ben. Vao ngay 9 thang 4, ong vi?t trong nh?t ky c?a minh, “Noi ng?n g?n la, cai Cong xa nay d?t bao nhieu thi Qu?c h?i d? b?y nhieu. Hai ben đ?u co tro d?i d?t h?t." [32] Tuy nhien, ong đa đ?a ra quan đi?m khi đ? ngh? h? tr? cac thanh vien c?a Cong xa b? đan ap da man. Ong ? Brussels t? ngay 22 thang 3 n?m 1871 va trong s? ra ngay 27 thang 5 c?a t? bao B? l'Independance Victor Hugo t? cao vi?c chinh ph? t? ch?i c?p t? n?n chinh tr? cho nh?ng ng??i C?ng s?n b? đe d?a b? tu, tr?c xu?t ho?c b? hanh quy?t. [33] đi?u nay gay nao đ?ng đ?n n?i vao bu?i t?i, m?t đam đong t? n?m m??i đ?n sau m??i ng??i đa c? xong vao nha c?a v?n than, ho hao len: "Cai ch?t cho Victor Hugo! Treo c? h?n đi! Ch?t cho cai ten vo l?i!". [34]

Co ng??i thu đ?ch v?i anh sao? Ph?i ch?ng đo la cau chuy?n c?a nh?ng con ng??i v? đ?i đa co nh?ng c?ng hi?n cao c? va đa bi?t t?o nen y t??ng m?i?

? Victor Hugo, Villemain (1845)
Victor Hugo n?m 1870, ?nh c?a Bertall

Victor Hugo, ng??i đa noi "M?t cu?c chi?n tranh gi?a nh?ng ng??i Chau Au la m?t cu?c n?i chi?n", [35] la m?t ng??i ?ng h? nhi?t tinh cho vi?c thanh l?p H?p chung qu?c Chau Au . Ong trinh bay quan đi?m c?a minh v? ch? đ? nay trong m?t bai phat bi?u t?i đ?i h?i Hoa binh Qu?c t? di?n ra ? Paris n?m 1849. đ?i h?i, ma trong đo Hugo la Ch? t?ch, đa ch?ng t? b?n than la m?t thanh cong qu?c t?, thu hut cac tri?t gia n?i ti?ng nh? Frederic Bastiat , Charles Gilpin , Richard Cobden va Henry Richard . H?i ngh? đa giup đ?a Hugo tr? thanh m?t di?n gi? n?i b?t tr??c cong chung va lam vang đ?i danh ti?ng c?a ong, đ?ng th?i thuc đ?y ly t??ng "H?p chung qu?c Chau Au". [36] Vao ngay 14 thang 7 n?m 1870, ong đa "tr?ng cay s?i c?a H?p chung qu?c Chau Au" trong khu v??n c?a Ngoi nha Hauteville , n?i ong đa ? trong th?i gian l?u vong t?i Guernsey t? n?m 1856 đ?n n?m 1870. Cu?c th?m sat nh?ng ng??i theo đ?o C? đ?c Balkan do ng??i Th? vao n?m 1876 đa truy?n c?m h?ng cho ong vi?t bai Pour la Serbie (Vi Serbia) tren t? bao Le Rappel c?a cac con trai ong. Bai phat bi?u nay ngay nay đ??c coi la m?t trong nh?ng hanh vi sang l?p c?a ly t??ng chau Au. [37]

Vi quan tam đ?n quy?n c?a ngh? s? va quy?n tac gi? , ong la thanh vien sang l?p c?a Association Litteraire et Artistique Internationale (Lien minh V?n ch??ng va Ngh? thu?t Qu?c t?) , d?n đ?n Cong ??c Berne v? b?o h? cac tac ph?m v?n h?c va ngh? thu?t . Tuy nhien, trong " Pauvert ", tai li?u l?u tr? đa xu?t b?n, ong tuyen b? m?nh m? r?ng "b?t k? tac ph?m ngh? thu?t nao c?ng co hai tac gi?: nh?ng ng??i c?m nh?n m?t cach kho hi?u đi?u gi đo, m?t ng??i sang t?o d?ch nh?ng c?m xuc nay va nh?ng ng??i hi?n dang t?m nhin c?a minh v? c?m giac đo. Khi m?t trong cac tac gi? qua đ?i, quy?n hoan toan nen đ??c trao l?i cho ben con l?i: ng??i dan ". Victor Hugo la m?t trong nh?ng ng??i ?ng h? khai ni?m " Ng??i tr? l??ng cong c?ng Domainel " , theo đo m?t kho?n phi danh ngh?a s? đ??c tinh cho vi?c sao chep ho?c bi?u di?n cac tac ph?m trong ph?m vi cong c?ng, va kho?n ti?n nay s? đ??c đ?a vao m?t qu? chung danh rieng cho vi?c giup đ? cac ngh? s?, đ?c bi?t la nh?ng ng??i tr? tu?i.

Quan đi?m ton giao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Quan đi?m ton giao c?a Hugo đa thay đ?i hoan toan trong su?t cu?c đ?i c?a ong. Khi con tr? va d??i ?nh h??ng c?a m? minh, ong la m?t ng??i Cong giao va tuyen b? ton tr?ng h? th?ng ph?m tr?t va th?m quy?n c?a Giao h?i . T? đo, ong tr? thanh m?t ng??i Cong giao khong theo đ?o va ngay cang th? hi?n quan đi?m ch?ng Cong giao va ch?ng giao s? . Ong lui t?i Thong linh lu?n trong l?u vong c?a minh (n?i ong c?ng đa tham gia vao nhi?u ho?t đ?ng Len đ?ng đ??c ti?n hanh b?i Quy co Delphine de Girardin ) [38] [39] va trong nh?ng n?m sau đo xac đ?nh thanh ng??i theo ch? ngh?a duy ly t? nhien th?n giao t??ng t? nh? tan thanh b?i Voltaire . N?m 1872, m?t nhan vien đi?u tra dan s? h?i Hugo r?ng ong co ph?i la ng??i Cong giao khong, va ong tr? l?i: "Khong. T? t??ng t? do ". [40]

Sau n?m 1872, Hugo khong bao gi? h?t ac c?m v?i Giao h?i Cong giao . Ong c?m th?y Giao h?i th? ? tr??c c?nh ng? c?a giai c?p cong nhan d??i s? ap b?c c?a ch? đ? quan ch?. Co l? ong c?ng kho ch?u vi t?n su?t tac ph?m c?a ong xu?t hi?n trong danh sach sach b? c?m c?a Giao h?i. Hugo th?ng ke đ??c 740 v? t?n cong Nh?ng ng??i kh?n kh? tren bao chi Cong giao. [41] Khi con trai c?a Hugo la Charles va Francois-Victor ch?t, ong đinh ninh r?ng hai ng??i nen đ??c chon c?t n?i khong co cay thanh gia hay linh m?c nao. Trong di chuc c?a minh, ong đa quy đ?nh t??ng t? v? cai ch?t va tang l? c?a b?n than. [42]

Tuy nhien, ong tin vao s? s?ng sau cai ch?t va c?u nguy?n m?i sang va t?i, tin ch?c nh? ong đa vi?t trong The Man Who Laughs (Ng??i đan ong c??i) r?ng “L? T? ?n đa ch?p canh va bay đ?n đung đich c?a no. L?i c?u nguy?n c?a ta hi?u theo l?i c?a no t?t h?n la ta lam ". [43]

Ch? ngh?a duy ly c?a Hugo co th? đ??c tim th?y trong cac bai th? nh? Torquemada (1869, v? s? cu?ng tin ton giao ), The Pope (1878, ch?ng giao s? ), Cac ton giao va ton giao (1880, ph? nh?n tinh h?u d?ng c?a nha th?) va, đ??c xu?t b?n sau đo, The End of Satan (S? Tieu vong c?a Ac qu? Satan) va Thien Chua (1886 va 1891 t??ng ?ng, trong đo ong đ?i di?n cho thien Chua giao nh? m?t đi?u s? va ch? ngh?a duy ly nh? m?t thien th?n ). Vincent van Gogh đa vi?t: "Cac ton giao qua đi, nh?ng Chua v?n con", c?a Jules Michelet , cho Hugo. [44]

?nh h??ng v?i am nh?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?c du tai n?ng c?a Hugo khong bao g?m kh? n?ng am nh?c đ?c bi?t, nh?ng ong đa co tac đ?ng l?n đ?n th? gi?i am nh?c thong qua ngu?n c?m h?ng ma cac tac ph?m c?a ong cung c?p cho cac nha so?n nh?c c?a th? k? 19 va 20. B?n than Hugo đ?c bi?t thich am nh?c c?a Gluck va Weber . Trong Nh?ng ng??i kh?n kh? , ong g?i đo?n đi?p khuc trong Euryanthe c?a Weber r?ng: "co l? la b?n nh?c đ?p nh?t t?ng đ??c sang tac". [45] Ong c?ng r?t ng??ng m? Ludwig van Beethoven va đanh gia cao cac tac ph?m c?a cac nha so?n nh?c t? nh?ng th? k? tr??c nh? Palestrina va Monteverdi . [46]

San kh?u trong v? k?ch La Esmeralda, Man 3, C?nh 2. Tranh c?a Charles-Antoine Cambon

Hugo co hai ng??i b?n la nh?c s? n?i ti?ng c?a th? k? 19: Hector Berlioz va Franz Liszt . Sau đo, ong đa ch?i đan v?i Beethoven t?i nha c?a minh, va Hugo đa noi đua trong m?t b?c th? g?i cho m?t ng??i b?n r?ng, nh? nh?ng bai h?c piano c?a Liszt, ong đa h?c đ??c cach ch?i m?t bai hat yeu thich tren d??ng c?m đan ch? b?ng m?t ngon tay. Hugo c?ng đa lam vi?c v?i nha so?n nh?c Louise Bertin , vi?t l?i nh?c cho v? opera La Esmeralda n?m 1836 c?a co, d?a tren nhan v?t trong Nha th? đ?c Ba Paris . [46] Do nhi?u ly do khac nhau, v? opera đa s?m đong c?a sau bu?i bi?u di?n va ngay nay no it đ??c bi?t đ?n, nh?ng gi? no đ??c h??ng m?t s? h?i sinh hi?n đ?i, c? trong m?t phien b?n hoa t?u piano, bai hat c?a Liszt t?i Festival international Victor Hugo et Egaux 2007 [47] va trong m?t phien b?n đ?y đ? cho dan nh?c đ??c trinh bay vao thang 7 n?m 2008 t?i Le Festival de Radio France et Montpellier Languedoc-Roussillon . [48]

H?n m?t nghin tac ph?m am nh?c đa đ??c l?y c?m h?ng t? cac tac ph?m c?a Hugo t? th? k? 19 cho đ?n ngay nay. đ?c bi?t, cac v? k?ch c?a Hugo, trong đo ong t? ch?i cac quy t?c c?a san kh?u c? đi?n đ? ?ng h? k?ch lang m?n, đa thu hut s? quan tam c?a nhi?u nha so?n nh?c, nh?ng ng??i đa chuy?n th? chung thanh cac v? opera. H?n m?t tr?m v? opera d?a tren tac ph?m c?a Hugo nh? Lucrezia Borgia (1833) c?a Donizetti , Rigoletto (1851) va Ernani (1844) c?a Verdi , va La Gioconda (1876) c?a Ponchielli . [49]

Ti?u thuy?t c?a Hugo, c?ng nh? cac v? k?ch c?a ong, đa la ngu?n c?m h?ng tuy?t v?i cho cac nh?c s?, khu?y đ?ng h? đ? t?o ra khong ch? opera va ballet ma con c? cac nh?c k?ch nh? Notre-Dame de Paris va Nh?ng ng??i kh?n kh? ngay cang n?i ti?ng, v?i v? Nh?ng ng??i kh?n kh? ho?t đ?ng lau nh?t trong nha hat London West End . Ngoai ra, nh?ng bai th? c?a Hugo đa thu hut m?t l??ng l?n s? quan tam đ?c bi?t t? cac nh?c s?, va nhi?u giai đi?u đa đ??c cac nha so?n nh?c nh? Berlioz , Bizet , Faure , Franck , Lalo , Liszt , Massenet , Saint-Seins , Rachmaninoff , va Wagner . [49]

Ngay nay, tac ph?m c?a Hugo ti?p t?c la ngu?n c?m h?ng cho cac nh?c s? sang tac m?i. Vi d?, cu?n ti?u thuy?t ch?ng l?i hinh ph?t t? hinh c?a Hugo, Ngay cu?i cung c?a m?t t? tu, đa đ??c chuy?n th? thanh m?t v? opera b?i David Alagna , v?i v?n ca k?ch c?a Frederico Alagna va đ??c ra m?t b?i anh trai c?a hai ng??i, gi?ng nam cao Roberto Alagna , vao n?m 2007. [50] T?i Guernsey, c? hai n?m m?t l?n, L? h?i Am nh?c Qu?c t? Victor Hugo thu hut r?t nhi?u nh?c s? va bu?i ra m?t cac bai hat đ??c đ?t hang đ?c bi?t t? nh?ng nha so?n nh?c nh? Guillaume Connesson , Richard Dubugnon , Olivier Kaspar va Thierry Escaich va d?a tren th? c?a Hugo.

đang chu y r?ng ngu?n c?m h?ng cho cac tac ph?m am nh?c khong ch? n?m ? tac ph?m v?n h?c c?a Hugo ma con ? cac tac ph?m chinh lu?n c?a ong. Vi d?, vao n?m 2009, nha so?n nh?c ng??i Y Matteo Sommacal đ??c Festival "Bagliori d'autore" ?y quy?n va đa vi?t m?t tac ph?m cho dan di?n gi? va hoa t?u thinh phong co t?a đ? Actes et paroles , v?i m?t đo?n v?n do Chiara Piola Caselli so?n th?o sau bai phat bi?u chinh tr? cu?i cung c?a Victor Hugo đ? c?p đ?n Assemblee legislative, "B?n s?a đ?i c?a Hi?n phap Sur la" (18 thang 7 n?m 1851), [51] va đ??c cong chi?u l?n đ?u t?i Rome vao ngay 19 thang 11 n?m 2009, trong khan phong c?a Institut francais, Trung tam Saint-Louis, đ?i s? quan Phap t?i Toa thanh c?a Piccola Accademia degli Specchi v?i s? gop m?t c?a nha so?n nh?c Matthias Kadar . [52]

Cu?i đ?i va qua đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hugo ng? tren gi??ng ch?t, ?nh c?a Nadar

Khi Hugo tr? l?i Paris vao n?m 1870, c? n??c đa ca ng?i ong nh? m?t anh hung dan t?c. Ong t? tin r?ng minh s? đ??c lo?i b? ch? đ? đ?c tai, th? hi?n qua nh?ng ghi chep ma ong l?u gi? vao th?i đi?m đo: “Ch? đ? đ?c tai la m?t t?i ac. đay la m?t t?i ac ma toi s? ph?m ph?i" ong c?m th?y minh ph?i ganh vac trach nhi?m đo. [53] M?c du n?i ti?ng, Hugo v?n th?t c? trong cu?c tai tranh c? vao Qu?c h?i n?m 1872.

Trong su?t cu?c đ?i c?a minh, Hugo luon tin t??ng vao s? ti?n b? khong ng?ng c?a con ng??i. Trong bai phat bi?u cu?i cung tr??c cong chung vao ngay 3 thang 8 n?m 1879, ong đa tien tri m?t cach l?c quan qua m?c, “Trong th? k? XX chi?n tranh s? ch?t, đo?n đ?u đai s? ch?t, h?n thu s? ch?t, bien c??ng gi?i h?n s? ch?t, nh?ng giao đi?u s? ch?t; con ng??i s? s?ng." [54]

Trong m?t th?i gian ng?n, ong b? đ?t qu? nh?, con gai Adele c?a ong b? đ?a vao nha th??ng đien , va hai con trai c?a ong qua đ?i. (Ti?u s? c?a Adele đa truy?n c?m h?ng cho b? phim Cau chuy?n v? Adele H. ) V? ong Adele đa qua đ?i vao n?m 1868

Ng??i tinh chung th?y c?a ong, Juliette Drouet qua đ?i n?m 1883, ch? hai n?m tr??c khi ong qua đ?i. B?t ch?p n?i đau tin th?n, Hugo v?n cam k?t vi s? nghi?p thay đ?i chinh tr?. Vao ngay 30 thang 1 n?m 1876, ong đ??c b?u vao Th??ng vi?n m?i đ??c thanh l?p. Giai đo?n cu?i cung trong s? nghi?p chinh tr? c?a ong đ??c coi la m?t th?t b?i. Hugo khong đ?t đ??c nhi?u thanh tich trong Th??ng vi?n.

Hugo b? đ?t qu? nh? vao ngay 27 thang 6 n?m 1878. [55] [56]

Ngoi m? c?a Victor Hugo t?i đi?n Pantheon

đ? ton vinh ong đa b??c vao tu?i 80, m?t trong nh?ng l? t??ng nh? l?n nh?t danh cho m?t nha v?n con s?ng đa đ??c t? ch?c. L? k? ni?m b?t đ?u vao ngay 25 thang 6 n?m 1881, khi Hugo đ??c t?ng b?ng Sevres binh hoa, mon qua truy?n th?ng danh cho cac v? vua. Vao ngay 27 thang 6, m?t trong nh?ng cu?c di?u hanh l?n nh?t trong l?ch s? n??c Phap đa đ??c t? ch?c.

Nh?ng ng??i tu?n hanh tr?i dai t? Avenue d'Eylau , n?i tac ong đang s?ng, ? Champs-Elysees , va t?t c? cac con đ??ng đ?n trung tam c?a Paris. Nh?ng ng??i di?u hanh đa di?u hanh trong sau gi? khi Hugo ng?i ben c?a s? nha minh. M?i inch va chi ti?t c?a s? ki?n đ?u danh cho Hugo, h??ng d?n vien chinh th?c th?m chi con đeo hoa ngo nh? m?t s? am ch? đ?n bai hat c?a Fantine trong Les Miserables . Vao ngay 28 thang 6, thanh ph? Paris đ?i ten đ?i l? d'Eylau thanh đ?i l? Victor-Hugo . [57] T? đo, cac b?c th? g?i t?i đay đ??c dan nhan "G?i cho ong Victor Hugo, T?i đ?i l? c?a ong, Paris".

Hai ngay tr??c khi ch?t, ong đa đ? l?i m?t b?c th? v?i nh?ng l?i cu?i cung: "Yeu la ph?i hanh đ?ng".

Vao ngay 20 thang 5 n?m 1885, Le Petit Journal đa xu?t b?n b?n tin y t? chinh th?c v? tinh tr?ng s?c kh?e c?a Hugo. "B?nh nhan l?ng l?y" đa hoan toan t?nh tao va nh?n th?c đ??c r?ng khong con hy v?ng nao cho minh. H? c?ng bao cao t? m?t ngu?n đang tin c?y r?ng vao m?t th?i đi?m trong đem ong đa thi th?m cau alexandrin , "En moi c'est le combat du jour et de la nuit" - "Trong toi, đay la cu?c chi?n gi?a ngay va đem". [58] Le Matin đa xu?t b?n m?t phien b?n d?ch khac, "đay la tr?n chi?n gi?a ngay va đem."

Bi?t t?o s? can b?ng la t?t, bi?t t?o s? hoa h?p la gi?i.

? Victor Hugo
L? qu?c tang c?a Victor Hugo d??i mai vom c?a Kh?i Hoan Mon vao ngay 1 thang 6, n?m 1885.

Hugo qua đ?i vi b?nh viem ph?i vao ngay 22 thang 5 n?m 1885, ? tu?i 83. Tang l? c?a ong đ??c c? hanh qu?c tang long tr?ng. Ong khong ch? đ??c ton kinh nh? m?t nhan v?t v? đ?i trong v?n h?c, ma con la m?t chinh khach đa đ?nh hinh nen n?n C?ng hoa th? ba va n?n dan ch? ? Phap. Trong su?t cu?c đ?i c?a minh, ong v?n la m?t ng??i b?o v? t? do, binh đ?ng va tinh huynh đ? c?ng nh? m?t nha vo đ?ch kien quy?t c?a n?n v?n hoa Phap. N?m 1877, 75 tu?i, ong vi?t, “Toi khong thu?c ki?u c?a m?y ong gia d? tinh. Toi v?n s? n?i nong va b?o l?c. Toi het len va toi c?m th?y ph?n n? va toi khoc. Kh?n cho ai lam h?i n??c Phap! Toi tuyen b? s? ch?t trong vai m?t ng??i yeu n??c cu?ng tin." [59]

M?c du ong đa yeu c?u m?t tang l? m?t cach gi?n d?, chinh ph? l?i t? ch?c tang l? c?p nha n??c cho ong theo s?c l?nh c?a T?ng th?ng Jules Grevy . H?n hai tri?u ng??i đa tham gia đam tang c?a ong ? Paris t? Kh?i Hoan Mon đ?n đi?n Pantheon , n?i ong đ??c chon c?t trong h?m m? cung v?i Alexander Dumas va Emile Zola . H?u h?t cac th? tr?n va thanh ph? l?n c?a Phap đ?u co đ??ng ph? ho?c qu?ng tr??ng mang ten ong.

Hugo đ? l?i n?m cau nh? di chuc cu?i cung c?a minh, đ??c xu?t b?n chinh th?c:

Je donne cinquante mille francs aux pauvres. Je veux etre enterre dans leur corbillard.
Je refuse l'oraison de toutes les Eglises. Je demande une priere a toutes les ames.
Je crois en Dieu.

Toi xin trao n?m m??i ngan francs cho nh?ng ng??i ngheo kho. Toi ??c minh đ??c chon trong lo?i xe tang nh? c?a h?.
Toi t? ch?i m?i l?i chuc phuc t? Giao h?i. Toi mong co l?i th?nh nguy?n cho m?i linh h?n.
Toi tin vao Th??ng đ?.

H?i ho? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hugo đa xu?t b?n h?n 4.000 b?n v? [60] . Th?p k? 1830 la luc ong đa sang tac kha nhi?u b?n phac th?o va cac b?c bi?m h?a, đ?ng th?i vi?c v? tranh nui ho?c t??ng k? ni?m b?ng but chi trong quy?n nh?t ki l?u vong c?a ong đa tr? thanh m?t thoi quen [61] . Ban đ?u đ??c ong xem nh? m?t s? thich binh th??ng, h?i h?a d?n tr? nen quan tr?ng h?n đ?i v?i Hugo ngay tr??c khi s?ng l?u vong khi ong quy?t đ?nh ng?ng vi?t đ? c?ng hi?n cho chinh tr?. Hugo ch? v? tren gi?y, va th??ng la nh?ng b?c tranh nh? co mau nau s?m ho?c mau đen c?a but va m?c , đoi khi co mau tr?ng.

Tranh c?a ong b?t đ?u co m?t ki?u m?u m?i k? t? khi đ??c truy?n c?m h?ng t? cac chuy?n đi ben b? song Rhein v?i Juliette Drouet , h?a ti?t cac b?c ?y g?m nhi?u net than chi t??ng tr?ng cho nh?ng thanh ph? đi?n hinh ? thung l?ng Rhein [61] [62] . Trong nh?ng n?m l?u vong t?i qu?n đ?o Eo Bi?n ? Jersey va Guernsey t? 1852 đ?n 1870, Victor Hugo đ??c truy?n c?m h?ng t? c?nh bi?n bao la va đa sang tac nhi?u b?c đ?nh cao, [63] đa s? la tranh c?nh bi?n, bao t? va thuy?n b? đ?m, v?i s? ?ng d?ng c?a vai k? thu?t đ? h?a đ?c đao nh? gi?y n?n, đ??ng gi?y c?t, va in ren [61] [62] . Cac b?n v? con sot l?i đ??c hoan thi?n m?t cach đang ng?c nhien va "hi?n đ?i" trong phong cach va cach th?c hi?n chung, bao tr??c cac k? thu?t th? nghi?m c?a Ch? ngh?a Sieu th?c va Ch? ngh?a bi?u hi?n Tr?u t??ng .

Cac b?c tranh c?a Victor Hugo
  • Ville avec le pont de Tumbledown, (Thị trấn với Cầu Tumbledown), năm 1847.
    Ville avec le pont de Tumbledown , (Th? tr?n v?i C?u Tumbledown), n?m 1847.
  • Pieuvre avec les initiales V.H., ("Bạch tuộc" có tên viết tắt là V.H.), 1866.
    Pieuvre avec les initiales V.H. , ("B?ch tu?c" co ten vi?t t?t la V.H.), 1866.
  • Le Rocher de l'Ermitage dans un paysage imaginaire (Ermitage Rock trong một cảnh quan tưởng tượng)
    Le Rocher de l'Ermitage dans un paysage imaginaire (Ermitage Rock trong m?t c?nh quan t??ng t??ng)
  • Le phare (Ngọn hải đăng)
    Le phare (Ng?n h?i đ?ng)
  • Gavroche a onze ans, (Gavroche lúc mười một tuổi).
    Gavroche a onze ans , ( Gavroche luc m??i m?t tu?i).
  • Soleil couchant (Mặt trời lặn)
    Soleil couchant (M?t tr?i l?n)
  • La Durande (Durande)
    La Durande (Durande)
  • Ma destinée (Số phận của tôi)
    Ma destinee (S? ph?n c?a toi)
  • Souvenir de Turnhout (Tưởng nhớ Turnhout)
    Souvenir de Turnhout (T??ng nh? Turnhout)
  • Château dans les arbres (Lâu đài trên cây)
    Chateau dans les arbres (Lau đai tren cay)
  • Souvenir de Burscheid (Tưởng nhớ Burscheid)
    Souvenir de Burscheid (T??ng nh? Burscheid)
  • Le rocher Ortach (Hòn đá Ortach)
    Le rocher Ortach (Hon đa Ortach)

Ong s? khong ng?n ng?i s? d?ng gi?y n?n, v?t m?c, v?ng n??c va v?t b?n, ?n t??ng b?ng ren c?a con minh, " pliage " ho?c g?p (vi d?: Rorschach blots), " grattage " ho?c c? xat, th??ng s? d?ng than t? que diem ho?c ngon tay c?a minh thay vi but ho?c but long. đoi khi ong con cho ca phe ho?c b? hong vao đ? đ?t đ??c hi?u qu? nh? y mu?n. Co thong tin cho r?ng Hugo th??ng v? b?ng tay trai ho?c khong nhin vao trang sach, ho?c trong cac bu?i Len đ?ng Spiritist , đ? ti?p c?n tam tri vo th?c c?a minh, m?t khai ni?m ch? đ??c Sigmund Freud ph? bi?n sau nay.

M?c du nh?ng tac ph?m h?i h?a c?a ong đa ph?n kha than m?t, m?t s? l?i đ??c dung đ? minh h?a cho cac tac ph?m v?n ch??ng c?a ong (nh? nh?ng b?c v? danh cho Les Travailleuirs de la Mer ( Lao đ?ng bi?n c? ) , Les Rhin , Les Orientales , va La Legende des siecle ). Cac b?c tranh con l?i la ch? đ? c?a m?t tac ph?m đ??c xu?t b?n n?m 1862 mang ten Nh?ng b?c tranh c?a Victor Hugo [61] . Sau khi ong m?t, vao n?m 1888, m?t s? b?c tranh đ??c ch?ng bay đ? gop ph?n gay qu? cho cong trinh xay d?ng đai k? ni?m t??ng nh? nha th? [64] . Mai sau nay cac tac ph?m h?i h?a c?a Hugo m?i đ??c đ?a vao nh?ng tri?n lam danh gia nh? M?t tr?i m?c t?i Petit Palais nhan l? k? ni?m bach chu nien c?a ong vao n?m 1985 [65] , t??ng t? vao n?m 2021 g?n đay, tri?n lam " Victor Hugo, cac tac ph?m h?i h?a " đ??c d? tinh ra m?t t?i Maison de Victor Hugo . Nhi?u cong trinh tri?n lam khac c?ng xu?t hi?n ngo?i qu?c nh? ? Bologna [66] , Bruxelles [67] [68] , Madrid [69] , Zurich [70] , Lausanne [71] , New York [72] , Los Angeles [73] , va t?i nhi?u thanh ph? ? Nh?t B?n [74] .

Hugo đa gi?u tac ph?m ngh? thu?t c?a minh ra kh?i m?t cong chung, vi s? no s? lam lu m? tac ph?m v?n h?c c?a ong. Tuy nhien, ong r?t thich noi v? nh?ng b?c v? c?a minh v?i gia đinh va b?n be, nhi?u trong s? đo đ??c t?ng lam qua cho nh?ng ng??i đ?n th?m khi ong s?ng l?u vong chinh tr?. M?t s? tac ph?m c?a ong đa đ??c đanh gia cao b?i cac ngh? s? đ??ng đ?i nh? Vincent van Gogh va Delacroix ng??i th? hai bay t? quan đi?m r?ng n?u Hugo quy?t đ?nh tr? thanh m?t h?a s? thay vi m?t nha v?n, ong s? thua kem cac ngh? s? trong th? k? c?a h?. Ong đa quy?t đ?nh trao l?i m?i b?c v? va toan b? b?n th?o c?a minh cho Th? vi?n Qu?c gia Phap . [75]

đ?i t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Gia đinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hon nhan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Adele Foucher , tranh c?a Louis Boulanger
Hugo va hai ng??i chau c?a ong: Jeanne (ben trai) va Georges (ben ph?i), 1881

Victor Hugo k?t hon v?i Adele Foucher , b?n than 10 n?m đ?u đ?i, vao thang 10 n?m 1822 sau khi thi?t l?p m?t m?i quan h? lang m?n gi?a hai ng??i vao n?m 1819. M?t s? khong it bai th? ma ong xu?t b?n t? 1822 đ?n 1835 đ?u đ??c danh t?ng cho ng??i v? c?a ong [76] . T? n?m 1830 đ?n n?m 1837 Adele co quan h? tinh c?m v?i Charles-Augustin Sainte Beuve , m?t nha phe binh va nha v?n [77] .

Vao n?m 1863, Adele Foucher xu?t b?n tac ph?m " Victor Hugo thu?t l?i t? m?t nhan ch?ng c?a đ?i ong ", đay la m?t b? s?u t?m nh?ng ky ?c rieng t? c?a ch?ng ba va nh?ng l?i khai quy gia v? cu?c đ?i c?a v?n hao. Tac ph?m đa co s? c?ng hi?n c?a Charles Hugo, Auguste Vacquerie, va đich than ch?ng ba, Victor Hugo, c?ng đa giup hoan thi?n b? s?u t?m nay [76] .

B?t ch?p cong vi?c rieng, Adele va Hugo đa s?ng v?i nhau g?n 46 n?m cho đ?n khi ba qua đ?i t?i Brussels vao ngay 27 thang 8, n?m 1868 [76] . Hugo khi đo v?n b? tr?c xu?t kh?i Phap, ong đa khong th? tham d? l? tang c?a ba ? Villequier, n?i con gai ong Leopoldine đ??c chon c?t.

Con cai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Adele va Victor Hugo co đ?a con đ?u long vao n?m 1823, nh?ng c?u be đa ch?t khi con nh?. Vao ngay 28 thang 8 n?m 1824, đ?a con th? hai Leopoldine đ??c sinh ra, ti?p theo la Charles vao ngay 4 thang 11 n?m 1826, Francois-Victor vao ngay 28 thang 10 n?m 1828, va Adele vao ngay 28 thang 7 n?m 1830.

Victor Hugo (ben ph?i) v?i hai ng??i con trai c?a ong: Charles Hugo (ben trai) va Francois-Victor Hugo (? gi?a)
Leopoldine . Do m? co v?, Adele Foucher (1837)

Ng??i con gai l?n nh?t va đ??c Victor Hugo yeu th??ng nh?t, Leopoldine, qua đ?i n?m 1843 ? tu?i 19, ngay sau cu?c hon nhan c?a co v?i Charles Vacquerie. Vao ngay 4 thang 9, co b? ch?t đu?i tren song Seine t?i Villequier khi chi?c thuy?n c?a co b? l?t. Ng??i ch?ng tr? c?a co c?ng đa ch?t khi c? g?ng c?u co. Cai ch?t khi?n cha co đau đ?n t?t cung; Vao th?i đi?m đo, Hugo đang đi du l?ch ? mi?n Nam n??c Phap, ong bi?t v? cai ch?t c?a Leopoldine t? m?t t? bao ma ong đ?c trong m?t quan ca phe. [78] Sau đo, ong đa vi?t nhi?u bai th? v? cu?c s?ng va cai ch?t c?a con gai minh. Bai th? n?i ti?ng nh?t c?a ong v? v? vi?c nay la "Demain, des l'aube" (Ngay mai, luc Binh minh), trong đo ong mo t? vi?c đi th?m m? con gai ong.

Ong mo t? cu s?c va đau bu?n c?a minh trong bai th? n?i ti?ng "A Villequeir" (? Villequier):

B?n g?c Phap:

Helas ! vers le passe tournant un œil d'envie,
Sans que rien ici-bas puisse m'en consoler,
Je regarde toujours ce moment de ma vie
Ou je l'ai vue ouvrir son aile et s'envoler !

Je verrai cet instant jusqu'a ce que je meure,
L'instant, pleurs superflus !
Ou je criai : L'enfant que j'avais tout a l'heure,
Quoi donc ! Je ne l'ai plus !

B?n Vi?t t?m d?ch:

Chao oi! M?t cha ghen t?, nhin v? qua kh?,
Khong gi lam sao an ?i cha,
Cha nhin mai kho?nh kh?c đ?i con gi?,
N?i con ch?p canh bay xa nha !

Giay phut nay cha gi? đ?n ch?t v?y,
Quang l?ng nay co gi h?n, oi tr?i !
N?i cha khoc : Be gai c?a toi đ?y,
Sao ! Cha m?t con r?i, con ?i !

L?u đay [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hugo quy?t đ?nh s?ng l?u vong sau cu?c đ?o chinh c?a Napoleon III vao cu?i n?m 1851 . Sau khi r?i Phap, Hugo s?ng ? Brussels m?t th?i gian ng?n vao n?m 1851, va sau đo chuy?n đ?n Qu?n đ?o Channel , đ?u tien đ?n Jersey (1852?1855) va sau đo đ?n hon đ?o nh? h?n Guernsey vao n?m 1855, n?i ong ? l?i cho đ?n khi Napoleon III m?t quy?n l?c vao n?m 1870. M?c du Napoleon III tuyen b? đ?i xa n?m 1859, theo đo Hugo co th? tr? v? Phap m?t cach an toan, nh?ng tac gi? v?n s?ng l?u vong, ch? tr? v? khi Napoleon III b? t??c b? quy?n l?c do thanh l?p n?n C?ng hoa th? ba c?a Phap vao n?m 1870, do k?t qu? c?a th?t b?i c?a Phap trong tr?n Sedan trong Chi?n tranh Phap-Ph? . Sau Cu?c vay ham Paris t? 1870 đ?n 1871, Hugo s?ng m?t l?n n?a ? Guernsey t? 1872 đ?n 1873, va sau đo cu?i cung tr? v? Phap cho ph?n con l?i c?a cu?c đ?i. N?m 1871, sau cai ch?t c?a con trai Charvles, Hugo gianh quy?n ch?m soc cac chau Jeanne va Georges-Victor .

Cac m?i quan h? khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Juliette Drouet

Juliette Drouet [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? thang 2 n?m 1833 cho đ?n khi ba qua đ?i vao n?m 1883, Juliette Drouet đa danh tr?n cu?c đ?i cho Victor Hugo, ng??i khong bao gi? k?t hon v?i ba k? c? sau khi v? ong qua đ?i vao n?m 1868. Ong đ?a co đi nhi?u chuy?n va co theo anh l?u vong ? Guernsey . [79] ? đo Hugo thue m?t ngoi nha cho co g?n nha Hauteville , ngoi nha c?a gia đinh anh. Co ?y đa vi?t kho?ng 20.000 b?c th? trong đo co ?y bay t? ni?m đam me c?a minh ho?c trut s? ghen tuong len ng??i yeu c?a co ?y. [80] Vao ngay 25 thang 9 n?m 1870 trong Cu?c vay ham Paris (19 thang 9 n?m 1870 - 28 thang 1 n?m 1871) Hugo lo s? đi?u t?i t? nh?t. Ong đa đ? l?i cho cac con c?a minh m?t b?c th? co n?i dung nh? sau:

“JD Co ?y đa c?u m?ng toi vao thang 12 n?m 1851. đ?i v?i toi, co ?y đa tr?i qua cu?c s?ng l?u vong. Ch?a bao gi? linh h?n co ?y r?i b? toi. Hay đ? nh?ng ng??i đa yeu toi yeu co ?y. Hay đ? nh?ng ng??i đa yeu th??ng toi ton tr?ng co ?y. Co ?y la goa ph? c?a toi." VH [81]

Leonie d'Aunet [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong h?n b?y n?m, Leonie d'Aunet, m?t ph? n? đa co gia đinh, v??ng vao m?i quan h? yeu đ??ng v?i Hugo. C? hai b? b?t qu? tang ngo?i tinh vao ngay 5 thang 7 n?m 1845. Hugo, ng??i đa la thanh vien c?a Phong nh?ng ng??i ngang hang k? t? thang 4, tranh b? k?t an trong khi tinh nhan c?a ong ph?i ng?i tu hai thang va sau trong m?t tu vi?n. Nhi?u n?m sau khi chia tay, Hugo đa quan tam đ?n vi?c h? tr? co v? m?t tai chinh. [82]

Khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hugo đa t? do ki?m ch? s? g?i c?m c?a minh cho đ?n vai tu?n tr??c khi qua đ?i. Ong đa tim ki?m r?t nhi?u ph? n? ? m?i l?a tu?i, co th? la gai đi?m, di?n vien, ng??i ng??ng m?, ng??i h?u ho?c nha cach m?ng nh? Louise Michel đ? ho?t đ?ng tinh d?c. V?a la graphomaniac va erotomaniac , ong đa bao cao m?t cach co h? th?ng cac cong vi?c binh th??ng c?a minh b?ng cach s? d?ng ma rieng c?a minh, nh? Samuel Pepys đa lam, đ? đ?m b?o r?ng chung s? đ??c gi? bi m?t. Vi d?, ong vi?n đ?n t? vi?t t?t ti?ng Latin (osc. ngh?a la nh?ng n? hon) ho?c Tay Ban Nha (Misma. Mismas cosas : Gi?ng nhau. Nh?ng đi?u t??ng t?). Cac t? đ?ng am khong it khi x?y ra: Seins (Vu) tr? thanh Saint (Thanh); Poele (B?p) th?c ch?t la đ? ch? Poils (Long mu ). Phep t??ng t? c?ng cho phep ong che gi?u y ngh?a th?c s?: Suisses (Th?y S?) c?a ph? n? la b? ng?c c?a co - do Th?y S? n?i ti?ng v? s?a. Sau cu?c h?n v?i m?t ph? n? tr? ten la Laetitia , Hugo s? vi?t Joie (H?nh phuc) vao nh?t ky c?a minh. N?u ong them t.n. ( toute nue ) thi co ngh?a la co ?y đa c?i tru?ng tr??c m?t ong. Cac ch? cai đ?u S.B. đ??c phat hi?n vao thang 11 n?m 1875 co th? am ch? Sarah Bernhardt . [83]

Vinh danh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?i l? Victor-Hugo , qu?n 16, Paris.
Statue of Victor Hugo in Rome, Italy.
B?c t??ng Victor Hugo t?i Rome, Y.

Di s?n c?a ong đa đ??c vinh danh tren nhi?u ph??ng di?n, bao g?m c? vi?c chan dung c?a ong đ??c đ?t tren đ?ng ti?n c?a Phap.

Guernsey đa d?ng m?t b?c t??ng c?a nha đieu kh?c Jean Boucher ? V??n Candie ( C?ng Saint Peter ) đ? t??ng nh? th?i gian ong ? l?i qu?n đ?o. Thanh ph? Paris đa b?o t?n cac dinh th? c?a ong Hauteville House , Guernsey , va 6, Place des Vosges , Paris, nh? vi?n b?o tang. Ngoi nha n?i ong ? t?i Vianden , Luxembourg, vao n?m 1871 c?ng đa tr? thanh m?t b?o tang k? ni?m.

đ?i l? Victor-Hugo ? qu?n 16 c?a Paris mang ten c?a Hugo va lien k?t v?i Place de l'Etoile đ?n vung lan c?n c?a Bois de Boulogne b?ng cach đ?n Place Victor-Hugo . Qu?ng tr??ng nay đ??c ph?c v? b?i m?t tr?m d?ng Paris Metro c?ng đ??c đ?t ten đ? vinh danh ong. T?i th? tr?n Beziers co m?t con ph? chinh, m?t tr??ng h?c, b?nh vi?n va m?t s? quan ca phe đ??c đ?t theo ten c?a Hugo, va m?t s? đ??ng ph? va đ?i l? tren kh?p n??c Phap đ??c đ?t theo ten c?a ong. Tr??ng h?c Lycee Victor Hugo đ??c thanh l?p t?i th? tr?n n?i ong sinh ra, Besancon ? Phap. Avenue Victor-Hugo , n?m ? Shawinigan , Quebec, đ??c đ?t ten đ? ton vinh ong. M?t con ph? ? San Francisco, Ph? Hugo, đ??c đ?t theo ten ong. [84]

Victor Hugo xu?t hi?n tren m?t t? ti?n gi?y in n?m 1959

T?i thanh ph? Avellino , Y , Victor Hugo đa s?ng m?t th?i gian ng?n t?i n?i ma ngay nay đ??c g?i la Il Palazzo Culturale khi đoan t? v?i cha minh, Leopold Sigisbert Hugo , vao n?m 1808. Hugo sau đo đa vi?t v? th?i gian ng?n ng?i c?a minh ? đay, trich d?n "C'etait un palais de marbre..." (đo la m?t cung đi?n b?ng đa c?m th?ch ).

Tem th? vinh danh v?n hao Victor Hugo (1952)

Co m?t b?c t??ng c?a Hugo đ?i di?n v?i Museo Carlo Bilotti ? Rome, YVictor Hugo la ten c?a thanh ph? Hugoton, Kansas . [85]

? Havana , Cuba, co m?t cong vien mang ten ong.

M?t b?c t??ng ban than Hugoton c?a Hugo đ?ng g?n l?i vao c?a Cung đi?n Mua he C? ? B?c Kinh.

M?t b?c tranh kh?m k? ni?m Hugo đ??c đ?t tren tr?n c?a Toa nha Thomas Jefferson c?a Th? vi?n Qu?c h?i

đ??ng s?t Luan đon va Tay B?c đ??c đ?t ten la 'Prince of Wales' Class 4-6-0 No 1134 theo ten Hugo. đ??ng s?t Anh đa duy tri đai t??ng ni?m nay, đ?t ten đ?n v? đi?n 92001 theo ten ong.

Hugo đ??c ton la v? thanh Cao đai c?a Vi?t Nam, m?t ton giao m?i đ??c thanh l?p ? Vi?t Nam vao n?m 1926. [86]

Hinh ?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chan dung c?a Victor Hugo

Tac ph?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

K?ch [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ti?u thuy?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tac ph?m di c?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tac ph?m khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Etude sur Mirabeau (Nghien c?u v? Mirabeau, 1834)
  • Litterature et philosophie melees (V?n h?c va tri?t h?c tr?n l?n, 1834)
  • Le Rhin (1842)
  • Napoleon le Petit (Napoleon be nh?) (pamphlet, 1852)
  • Lettres a Louis Bonaparte (Nh?ng la th? g?i Louis Bonaparte) (1855)
  • William Shakespeare (1864)
  • Paris-Guide (1867)
  • Mes Fils (1874)
  • Actes et paroles - Avant l'exil (Hanh đ?ng va l?i noi - Tr??c khi tha h??ng, 1875)
  • Actes et paroles - Pendant l'exil (Hanh đ?ng va l?i noi - Trong khi tha h??ng, 1875)
  • Actes et paroles - Depuis l'exil (Hanh đ?ng va l?i noi - T? khi tha h??ng, 1876)
  • Histoire d'un crime - 1re partie (L?ch s? c?a m?t cu?c chi?n, t?p 1)(1877)
  • Histoire d'un crime - 2e partie (L?ch s? c?a m?t cu?c chi?n, t?p 2) (1878)
  • Le Pape (đ?c Giao hoang) (1878)
  • L'Ane (1880)
  • L'Archipel de la Manche (Qu?n đ?o La Manche, 1883)
  • Œuvres posthumes

Chu thich sach [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Afran, Charles (1997). "Victor Hugo: French Dramatist" . Website: Discover France. (Originally published in Grolier Multimedia Encyclopedia , 1997, v.9.0.1.) Retrieved November 2005.
  • Bates, Alfred (1906). "Victor Hugo" . Website: Theatre History. (Originally published in The Drama: Its History, Literature and Influence on Civilization , vol. 9. ed. Alfred Bates. London: Historical Publishing Company, 1906. cac trang 11?13.) Retrieved November 2005.
  • Bates, Alfred (1906). "Hernani" . Website: Theatre History. (Originally published in The Drama: Its History, Literature and Influence on Civilization , vol. 9. ed. Alfred Bates. London: Historical Publishing Company, 1906. cac trang 20?23.) Retrieved November 2005.
  • Bates, Alfred (1906). "Hugo’s Cromwell" . Website: Theatre History. (Originally published in The Drama: Its History, Literature and Influence on Civilization , vol. 9. ed. Alfred Bates. London: Historical Publishing Company, 1906. cac trang 18?19.) Retrieved November 2005.
  • Bittleston, Misha (uncited date). "Drawings of Victor Hugo" . Website: Misha Bittleston. Truy c?p November 2005.
  • Burnham, I.G. (1896). "Amy Robsart" . Website: Theatre History. (Originally published in Victor Hugo: Dramas . Philadelphia: The Rittenhouse Press, 1896. cac trang 203?6, 401-2.) Retrieved November 2005.
  • Columbia Encyclopedia, 6th Edition (2001-05). "Hugo, Victor Marie, Vicomte" L?u tr? 2008-05-16 t?i Wayback Machine . Website: Bartleby, Great Books Online. Truy c?p November 2005. Truy c?p November 2005.
  • Haine, W. Scott (1997). "Victor Hugo" L?u tr? 2008-04-11 t?i Wayback Machine . Encyclopedia of 1848 Revolutions. Website: Ohio University. Truy c?p November 2005.
  • Karlins, N.F. (1998). "Octopus With the Initials V.H." Website: ArtNet. Truy c?p November 2005.
  • Liukkonen, Petri (2000). "Victor Hugo (1802-1885)" L?u tr? 2014-03-24 t?i Wayback Machine . Books and Writers. Website: Pegasos: A Literature Related Resource Site. Truy c?p November 2005.
  • Meyer, Ronald Bruce (2004). "Victor Hugo" . Website: Ronald Bruce Meyer. Truy c?p November 2005.
  • Robb, Graham (1997). "A Sabre in the Night" . Website: New York Times (Books). (Excerpt from Graham, Robb (1997). Victor Hugo: A Biography . New York: W.W. Norton & Company.) Retrieved November 2005.
  • Roche, Isabel (2005). "Victor Hugo: Biography" L?u tr? 2008-03-19 t?i Wayback Machine . Meet the Writers. Website: Barnes & Noble . (From the Barnes & Noble Classics edition of The Hunchback of Notre Dame , 2005.) Retrieved November 2005.
  • Uncited Author. "Victor Hugo" L?u tr? 2007-08-08 t?i Wayback Machine . Website: Spartacus Educational. Truy c?p November 2005.
  • Uncited Author. "Timeline of Victor Hugo" . Website: BBC. Truy c?p November 2005.
  • Uncited Author. (2000-2005). "Victor Hugo" . Website: The Literature Network. Truy c?p November 2005.
  • Uncited Author. "Hugo Caricature" L?u tr? 2002-01-28 t?i Wayback Machine . Website: Presence de la Litterature a l’ecole. Truy c?p November 2005.

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Barbou, Alfred (1882). Victor Hugo and His Times . University Press of the Pacific: 2001 paper back edition. Book sources
  • Barnett, Marva A., ed. (2009). Victor Hugo on Things That Matter: A Reader . New Haven, CT: Yale University Press . Book sources
  • Brombert, Victor H. (1984). Victor Hugo and the Visionary Novel . Boston: Harvard University Press . Book sources
  • Davidson, A.F. (1912). Victor Hugo: His Life and Work . University Press of the Pacific: 2003 paperback edition. Book sources
  • Dow, Leslie Smith (1993). Adele Hugo: La Miserable . Fredericton: Goose Lane Editions. Book sources
  • Falkayn, David (2001). Guide to the Life, Times, and Works of Victor Hugo . University Press of the Pacific. Book sources
  • Feller, Martin , Der Dichter in der Politik. Victor Hugo und der deutsch-franzosische Krieg von 1870/71. Untersuchungen zum franzosischen Deutschlandbild und zu Hugos Rezeption in Deutschland. Doctoral Dissertation, Marburg 1988.
  • Frey, John Andrew (1999). A Victor Hugo Encyclopedia . Greenwood Press. Book sources
  • Grant, Elliot (1946). The Career of Victor Hugo . Harvard University Press . Out of print.
  • Halsall, A.W. et al. (1998). Victor Hugo and the Romantic Drama . University of Toronto Press . Book sources
  • Hart, Simon Allen (2004). Lady in the Shadows: The Life and Times of Julie Drouet, Mistress, Companion and Muse to Victor Hugo. Publish American. Book sources
  • Houston, John Porter (1975). Victor Hugo . New York: Twayne Publishers. Book sources
  • Hovasse, Jean-Marc (2001), Victor Hugo: Avant l'exil . Paris: Fayard. Book sources
  • Hovasse, Jean-Marc (2008), Victor Hugo: Pendant l'exil I . Paris: Fayard. Book sources
  • Ireson, J.C. (1997). Victor Hugo: A Companion to His Poetry . Clarendon Press. Book sources
  • Laster, Arnaud (2002). Hugo a l'Opera . Paris: L'Avant-Scene Opera, no. 208.
  • Maurois, Andre (1956). Olympio: The Life of Victor Hugo . New York: Harper & Brothers.
  • Maurois, Andre (1966). Victor Hugo and His World . London: Thames and Hudson. Out of print.
  • Pouchain, Gerard and Robert Sabourin (1992). Juliette Drouet, ou, La depaysee . Paris: Fayard. Book sources
  • Robb, Graham (1997). Victor Hugo: A Biography . W.W. Norton & Company: 1999 paperback edition. Book sources , ( description/reviews at wwnorton.com )
  • Tonazzi, Pascal (2007) Florilege de Notre-Dame de Paris (anthologie) Paris, Editions Arlea ISBN 2-86959-795-9

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Robb, G. (1999). Victor Hugo (b?ng ti?ng Litva). W.W. Norton & Company. tr. 12. ISBN   978-0-393-31899-9 .
  2. ^ Escholier, Raymond, Victor Hugo raconte par ceux qui l'ont vu , Librairie Stock, 1931, p. 11.
  3. ^ Bellos, David (2017). The Novel of the Century : The extraordinary adventure of Les Miserables . Particular Books. tr.  162 . ISBN   978-1-846-14470-7 .
  4. ^ d'Hauterive, A.F.B. (1845). Annuaire de la pairie et de la noblesse de France et des maisons souveraines de l'Europe et de la diplomatie (b?ng ti?ng Phap). Bureau de la Pub.
  5. ^ Bire, Edmond (1891). Victor Hugo apres 1830, Vol II . Paris: Perrin. tr. 73.
  6. ^ Pairs de France, Nat. “Pairs de France : HUGO Marie-Victor, vicomte Hugo” . Accueil ? Senat (b?ng ti?ng Phap). B?n g?c l?u tr? ngay 7 thang 1 n?m 2023 . Truy c?p ngay 5 thang 10 n?m 2021 .
  7. ^ Vicenti , p. 46
  8. ^ Stephens, B. (2019). Victor Hugo . Critical Lives (b?ng ti?ng Litva). Reaktion Books. tr. 24. ISBN   978-1-78914-111-5 .
  9. ^ Causse, E. Victor Hugo ? Tout pour briller en societe (b?ng ti?ng Phap). Les Editions de l'Ebook malin. tr. 4. [ lien k?t h?ng ]
  10. ^ Robb, G. (2017). Victor Hugo (b?ng ti?ng Litva). Pan Macmillan. tr. 49. ISBN   978-1-5098-5565-0 .
  11. ^ King, E. (1878). French Political Leaders . Brief biographies of European public men. G.P. Putnam's sons. tr. 15.
  12. ^ Frey, J.A.; Laster, A.; Hugo, V. (1999). A Victor Hugo Encyclopedia . ABC-Clio ebook (b?ng ti?ng Ba Lan). Greenwood Press. tr. 201. ISBN   978-0-313-29896-7 .
  13. ^ State Library of Victoria. “Victor Hugo: Les Miserables ? From Page to Stage research guide” . B?n g?c l?u tr? ngay 14 thang 7 n?m 2014.
  14. ^ Brockett, Oscar G. History of the Theatre . Eight Edition. Boston: Allyn & Bacon, 1999. P. 339.
  15. ^ Le Bagne de Toulon (1748?1873) , Academie du Var, Autres Temps Editions (2010), ISBN 978-2-84521-394-4
  16. ^ “Les Miserables de Victor Hugo” . alalettre.com . Truy c?p ngay 3 thang 4 n?m 2017 .
  17. ^ Garson O'Toole, "Briefest Correspondence: Question Mark? Exclamation Mark!" (14 June 2014).
  18. ^ Norris McWhirter (1981). Guinness Book of World Records: 1981 Edition . Bantam Books, p. 216.
  19. ^ Robb, Graham (1997). Victor Hugo: A Biography . W.W. Norton & Company. tr. 414. ISBN   9780393318999 .
  20. ^ On the role of E. de Jouy against V. Hugo, see Les aventures militaires, litteraires et autres de Etienne de Jouy de l'Academie francaise by Michel Faul (Editions Seguier, France, 2009 ISBN 978-2-84049-556-7 )
  21. ^ “Victor Hugo: Les Miserables ? From Page to Stage research guide” . State Library of Victoria .
  22. ^ Hugo, Victor (1972). Choses Vues . Paris: Gallimard. tr.  286 ?87. ISBN   2-07-040217-7 .
  23. ^ Les Miserables, Random House Publishing Group, 2000, 1280 pages, ISBN 9780679641551 , p. 720.
  24. ^ Hugo, Victor (Ngay 9 thang 10, 2014). “Letters on American Slavery from Victor Hugo, de Tocqueville, Emile de Girardin, Carnot, Passy, Mazzini, Humboldt, O. Lafayette, etc. Slavery in America and the world: history, culture & law” . American Anti-Slavery Society : 7.
  25. ^ “Birth House of Victor Hugo in Besancon (Doubs)” .
  26. ^ Herrington, E. (2005). The Afterlife of John Brown . US: Palgrave Macmillan. ISBN   978-1-4039-7846-2 .
  27. ^ Langellier 2014 , tr. 117.
  28. ^ Hugo, Victor (1972). Choses vues . Paris: Gallimard. tr.  267 ?69. ISBN   2-07-040217-7 .
  29. ^ Hugo, Victor (15 thang 9 n?m 1848). “Speech on the death penalty” . Wikisource.org . Truy c?p ngay 31 thang 1 n?m 2017 .
  30. ^ “Victor Hugo, l'homme ocean” . Bibliotheque nationale de France . Truy c?p ngay 19 thang 7 n?m 2012 .
  31. ^ “Victor Hugo's diary tells how Parisians dined on zoo animals” . The Spokesman-Review . Spokane, Washington. 7 thang 2 n?m 1915. tr. 3.
  32. ^ Hugo, Victor, Choses vues, 1870?1885, Gallimard, 1972, ISBN 2-07-036141-1 , p. 164
  33. ^ Hugo, Victor (1 thang 1 n?m 1872). Actes et paroles: 1870?1871?1872 . Michel Levy freres . Truy c?p ngay 3 thang 4 n?m 2017 – qua Internet Archive. l'independance.
  34. ^ Hugo, Victor, Choses vues, Gallimard, 1972, ISBN 2-07-036141-1 , pp. 176?77
  35. ^ Hugo, Victor, Choses vues, Gallimard, 1972, ISBN 2-07-036141-1 , p. 258
  36. ^ Peace Congress, 2d, Paris, 1849. Report of the proceedings of the second general Peace Congress, held in Paris on the 22nd, 23rd, and 24 August 1849. Compiled from authentic documents under the superintendence of the Peace Congress Committee. London, Charles Gilpin, 1849
  37. ^ “Bicentenaire de Victor Hugo (1802?2002) ? Senat, French Government” . www.senat.fr . B?n g?c l?u tr? ngay 3 thang 3 n?m 2016 . Truy c?p ngay 23 thang 1 n?m 2020 .
  38. ^ Malgras, J. (1906). Les Pionniers du Spiritisme en France: Documents pour la formation d'un livre d'Or des Sciences Psychiques . Paris.
  39. ^ Chez Victor Hugo. Les tables tournantes de Jersey. Extracts from meeting minutes published by Gustave Simon in 1923
  40. ^ Gjelten, Tom (2008). Bacardi and the Long Fight for Cuba . Penguin. tr. 48. ISBN   9780670019786 .
  41. ^ Robb, Graham (1997). Victor Hugo . London: Picador. tr. 32. ISBN   9780393318999 .
  42. ^ Petrucelli, Alan (2009). Morbid Curiosity: The Disturbing Demises of the Famous and Infamous . Penguin. tr. 152. ISBN   9781101140499 .
  43. ^ Hugo, Victor, The Man Who Laughs , CreateSpace Independent Publishing Platform, 2014, ISBN 978-1495441936 , p. 132
  44. ^ “Vincent van Gogh to Theo van Gogh. The Hague, between about Wednesday, 13 & about Monday, 18 December 1882” . Van Gogh Museum . Truy c?p ngay 31 thang 1 n?m 2012 .
  45. ^ Hugo, V., Les miserables , Volume 2, Penguin Books, 1 December 1980, p. 103.
  46. ^ a b " Hugo a l'Opera ", ed. Arnaud Laster, L'Avant-Scene Opera , no. 208 (2002).
  47. ^ Cette page use des cadres L?u tr? 8 thang 5 2008 t?i Wayback Machine . Festival international Victor Hugo et Egaux . Retrieved 19 July 2012.
  48. ^ “Mercredi 23 juillet ? 20h ? Opera Berlioz / Le Corum” . L?u tr? b?n g?c ngay 9 thang 5 n?m 2008 . Truy c?p ngay 13 thang 4 n?m 2008 . Qu?n ly CS1: bot: tr?ng thai URL ban đ?u khong ro ( lien k?t )
  49. ^ a b " Hugo et la musique " in Pleins feux sur Victor Hugo , Arnaud Laster , Comedie-Francaise (1981)
  50. ^ “Festival Victor Hugo & Egaux 2008” . B?n g?c l?u tr? ngay 29 thang 4 n?m 2008.
  51. ^ V. Hugo, Actes et paroles: Avant l'exile, 1875 , Discours a l’Assemblee legislative 1849?1851 , J. Hetzel, Maison Quantin, Paris, 1875
  52. ^ C. Pulsoni, "L'orazione di Victor Hugo trasformata in musica", Il Corriere dell'Umbria , Vivere d'Umbria , Perugia (IT), 19 November 2009
  53. ^ Hugo Victor, Choses vues, 1870?1885, Gallimard, 1972, 2-07-036141-1, p. 257.
  54. ^ Victor, Hugo (18 thang 2 n?m 2014). La Fin de Satan: Nouvelle edition augmentee . Arvensa editions. ISBN   9782368413029 . Truy c?p ngay 3 thang 4 n?m 2017 – qua Google Books.
  55. ^ Robb, Graham Victor Hugo (1997) p. 506
  56. ^ Liukkonen, Petri. “Victor Hugo” . Books and Writers (kirjasto.sci.fi) . Finland: Kuusankoski Public Library. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 3 n?m 2014.
  57. ^ Acte de deces de Victor Hugo L?u tr? 3 thang 3 2016 t?i Wayback Machine
  58. ^ “Le Petit journal” . Gallica (b?ng ti?ng Anh). 21 thang 5 n?m 1885 . Truy c?p ngay 17 thang 12 n?m 2020 .
  59. ^ Hugo, Victor, Choses vues 1870?1885, Gallimard, 1972, ISBN 2-07-036141-1 , p. 411
  60. ^ “Victor Hugo, Dessins | Paris Musees” . www.parismusees.paris.fr (b?ng ti?ng Phap) . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2022 .
  61. ^ a b c d “Hugo… ses dessins” . Maisons de Victor Hugo | Paris - Guernesey (b?ng ti?ng Phap). 22 thang 3 n?m 2012. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 8 n?m 2022 . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2022 .
  62. ^ a b “BnF - Les essentiels de la litterature” . classes.bnf.fr . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2022 .
  63. ^ “Victor Hugo, dessinateur” . Academie francaise . B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 7 n?m 2012 . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2022 .
  64. ^ Audinet, Gerard (2021). Victor Hugo, Dessins . Masions de Victor Hugo. tr. 349. ISBN   978-2-7596-0447-0 .
  65. ^ Meyer-Petit, Judith Auteur du texte; texte, Bibliotheque nationale (France) Auteur du (1985). Soleil d'encre : manuscrits et dessins de Victor Hugo : exposition, Petit Palais, [Paris, 3 octobre 1985-5 janvier 1986] / [organisee par la Bibliotheque nationale et la Ville de Paris ; catalogue par Judith Petit] (b?ng ti?ng Phap).
  66. ^ I Disegni di Victor Hugo : [mostra,] Bologna, Palazzo Pepoli Campogrande, sezione didattica della Pinacoteca. Nazionale, dal 10 settembre al 15 ottobre 1983 . Rapporti della Soprintendenza per i beni artistici e storici per le province di Bologna. Ferrara Forli e Ravenna. Henri Focillon , Sandra Costa , Pinacoteca nazionale. Bologna: Ed. Alfa. 1983. Qu?n ly CS1: khac ( lien k?t )
  67. ^ “EXPO DE DESSINS PLACE DES BARRICADES VICTOR HUGO ENFIN DE RETOUR A BRUXELLES” . Le Soir (b?ng ti?ng Phap) . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  68. ^ Prevost, Marie-Laure; Musee communal d'Ixelles (1999). Victor Hugo, 1802-1885 : dessinateur exposition au Musee d'Ixelles a Bruxelles du 5 fevrier au 25 avril 1999 . Bruxelles: Musee d'Ixelles. ISBN   978-90-804350-3-2 .
  69. ^ “Exposicion - Victor Hugo. Dibujos: Caos en el pincel...” . Museo Nacional Thyssen-Bornemisza (b?ng ti?ng Tay Ban Nha) . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  70. ^ “Les collections du departement des arts graphiques - 1987 Victor Hugo : Phantasien in Tusche” . ag.louvre.fr . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  71. ^ “dossier de presse” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 20 thang 1 n?m 2022 . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  72. ^ “Shadows of a hand : the drawings of Victor Hugo” . library.nga.gov (b?ng ti?ng Anh) . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  73. ^ Magazine, Smithsonian; Katz, Brigit. “Landmark Exhibition Brings Victor Hugo's Forgotten Drawings Into Focus” . Smithsonian Magazine (b?ng ti?ng Anh) . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  74. ^ “Victor Hugo aujourd'hui au Japon” (PDF) .
  75. ^ Audinet, Gerard (2020). Victor Hugo - Dessins . Paris: Paris Musees. ISBN   978-2759604470 .
  76. ^ a b c “II 2 . 6 ? Adele Foucher ? Maison de Victor Hugo a Guernesey” (b?ng ti?ng Phap) . Truy c?p ngay 23 thang 8 n?m 2022 .
  77. ^ Foucher-Hugo Adele, Victor Hugo raconte par Adele Hugo, Plon, 1985, 861 p., ISBN 2259012884 , p. 41.
  78. ^ Victor Hugo, tome 1: Je suis une force qui va by Max Gallo, pub. Broche (2001)
  79. ^ “Victor Hugo's House in Pasaia ? European Romanticisms in Association” (b?ng ti?ng Anh) . Truy c?p ngay 17 thang 12 n?m 2020 .
  80. ^ Guillemin, Henri, Hugo , Seuil, 1978, 191 p. ISBN 2020000016 , p. 55
  81. ^ Seghers, Pierre, Victor Hugo visionnaire , Robert Laffont, 95 p., ISBN 2221010442 , p. 10.
  82. ^ Hugo, Victor, Choses vues 1849?1885, Gallimard, 1972, 1014 pp., ISBN 2070402177 , p. 857 (17 Sep 1876)
  83. ^ Hugo, Victor, Choses vues 1870?1885, 529 p., ISBN 2070361411 , pp. 371, 521 (n. 1).
  84. ^ The Chronicle 12 April 1987 p.6
  85. ^ Gannett, Henry (1905). The Origin of Certain Place Names in the United States . United States Government Publishing Office. tr.  163 .
  86. ^ “Caodaism: A Vietnamese-centred religion” . B?n g?c l?u tr? ngay 14 thang 6 n?m 2012 . Truy c?p ngay 8 thang 5 n?m 2009 .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tac ph?m tr?c tuy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Victor_Hugo&oldid=71437738 ”