Bai vi?t nay d?a nhi?u vao thong tin tham kh?o t? ngu?n s? c?p . Hay c?i thi?n b?ng cach them ngu?n tham kh?o l?y t? ngu?n th? c?p ho?c ngu?n h?ng ba . ( thang 5/2024 )

Ten g?i Vi?t Nam

2879–2524 TCN Xich Qu? (truy?n thuy?t) Th? k? 7–258 TCN V?n Lang 258-179 TCN Au L?c 204–111 TCN Nam Vi?t 111 TCN ?40 CN Giao Ch? 40–43 L?nh Nam 43–203 Giao Ch? 203–544 Giao Chau 544–602 V?n Xuan 602–679 Giao Chau 679–757 An Nam 757–766 Tr?n Nam 768–866 An Nam 866–967 T?nh H?i quan 968–1054 đ?i C? Vi?t 1054–1400 đ?i Vi?t 1400–1407 đ?i Ngu 1407–1427 Giao Ch? 1428–1804 đ?i Vi?t 1804–1839 Vi?t Nam 1839–1945 đ?i Nam 1887–1954 đong D??ng ( B?c / Trung / Nam K? ) t? 1945 Vi?t Nam B?n m?u chinh Sinh v?t đ?nh danh L?ch s? Vi?t Nam x t s

Lo?t bai L?ch s? đong Nam A
đong Nam A th?i ti?n s? Nh?ng n?n v?n minh đ?u tien     V?n hoa đong S?n     V?n hoa Sa Hu?nh     V?n hoa Oc Eo     V?n hoa Ma Lai     V?n hoa Java     V?n hoa Mon - Khmer Cac v??ng qu?c đ?u đ?u tien     Xich Qu? (2879TCN - 2524TCN)     V?n Lang (2524TCN - 258TCN)     Au L?c (258TCN-208TCN)     Lam ?p (192 - 605)     Phu Nam (1 - 630)     Chan L?p (550 - 717)     Dvaravati (TK 6 - TK 11)     Malayu (TK 4 - TK 7)     Langkasuka (TK 4 - TK 7)     Pan Pan (TK 4 - TK 7)     Sailendra (732 - gi?a TK 9)     Medang (gi?a TK 9 - 1049)     Pyu (TK 3 - TK 9)     Hariphunchai (TK 8 - TK 13) Cac qu?c gia phong ki?n hinh thanh     đ?i Vi?t (938 - 1887)     Ch?m Pa (TK 7 - 1693)     V??ng qu?c Khmer (877 - 1863)     Pagan (TK 9 - TK 13)     Sukhothai (1238 - 1448)     Ayutthaya (1351 - 1767)     Lan Na (1254 - TK 17)     Lan Xang (1353 - TK 18)     Kediri (1049 - 1221)     Majapahit (1293 - 1527)     Srivijaya (TK 8 - TK 13)     Melaka (1402 - 1511) Giao l?u v? v?n hoa - ton giao     Ph?t giao đ?i th?a     Ph?t giao ti?u th?a     Hindu giao     H?i giao     Cong giao     ?nh h??ng c?a ?n đ?     ?nh h??ng c?a Trung Hoa Th?c dan hoa t? Chau Au     Thu?c đ?a Ha Lan     Thu?c đ?a B? đao Nha     Thu?c đ?a Anh     Thu?c đ?a Tay Ban Nha     Thu?c đ?a Phap Cac phong trao dan t?c đ?u th? k? 20 đong Nam A hi?n nay Xem them L?ch s? Brunei L?ch s? Campuchia L?ch s? đong Timor L?ch s? Indonesia L?ch s? Lao L?ch s? Malaysia L?ch s? Myanmar L?ch s? Philippines L?ch s? Singapore L?ch s? Thai Lan L?ch s? Vi?t Nam s?a

V?n Lang ( ch? Han : 文?) la nha n??c đ?u tien trong l?ch s? Vi?t Nam cai tr? b?i cac Vua Hung, t??ng ?ng v?i cac th?i k? v?n hoa đong S?n , Phung Nguyen , Go Mun va đ?ng đ?u . Lanh th? nha n??c V?n Lang g?m m?t ph?n Trung Qu?c, B?c B? va B?c Trung B? ngay nay. ^{[1] [2]}

Ten g?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo GS. Tr?n Qu?c V??ng ^[3] trong truy?n th?ng c?a ng??i M??ng , t? tien c?a h? la hai con chim Klang va Klao . V?n Lang, Gia Ninh, Me Linh... la cach đ?c ti?ng Vi?t c?a Klang, Blang, Bling, Mling... đ?u ch? loai chim l?n. Cach gi?i thich nay phu h?p v?i hinh t??ng chim L?c va ng??i nh?y mua m?c b? đ? b?ng long chim tren cac tr?ng đ?ng Vi?t Nam; hay c? cac ten g?i ch? Han v? sau nh?: B?ch H?c (chim h?c tr?ng), Chu Dien (di?u hau đ?), O Dien (qu? đen), H?ng Bang ch? loai chim n??c l?n thu?c h? Di?c ...

S? li?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? ky Tac ?n ^[4] vi?t th?i đ??ng : "Qu?n Giao Ch? co ru?ng L?c... ng??i L?c. Co cac ch?c L?c V??ng, L?c H?u, cac huy?n t? đ?t ch?c L?c T??ng đeo ?n đ?ng d?i xanh..."

C?u đ??ng th? ^[5] , b? chinh s? vi?t th?i nha H?u T?n : "đ?t qu?n Giao Ch? r?t mau m?, x?a co quan tr??ng la Hung V??ng, ph? ta la Hung H?u"

Trong đo ch? Hung (雄) va L?c (?) vi?t g?n gi?ng nhau, d? nh?m l?n. Nh? v?y Hung V??ng c?ng la L?c V??ng, Hung H?u la L?c H?u hay Hung đi?n (ru?ng Hung) c?ng la L?c đi?n (ru?ng L?c).

Thai Binh Ng? Lam ^[6] , b? sach đ?a ly vi?t th?i nha T?ng : "Phong Chau t?c qu?n Th?a Hoa. X?a la n??c V?n Lang, co song V?n Lang."

B? s? đ?i Vi?t s? l??c ^[7] vi?t th?i Tr?n : Hung V??ng đ?u tien la ng??i ? b? Gia Ninh, dung ?o thu?t quy ph?c cac b? khac vao kho?ng đ?i Chu Trang V??ng ( 696 - 682 TCN ). Qu?c hi?u va kinh đo đ?u la V?n Lang, truy?n 18 đ?i, m?i đ?i tr? vi kho?ng 24 n?m.

đ?i Vi?t s? ky toan th? ^[1] vi?t th?i Le : Hung V??ng đ?u tien la con c?a L?c Long Quan va Au C? , chau Kinh D??ng V??ng (vua n??c Xich Qu? vao kho?ng n?m 2879 TCN ). Qu?c hi?u la V?n Lang, đong đo ? Phong Chau . Theo thuy?t nay thi m?i đ?i t?i thi?u 131 n?m, do đo nen hi?u la 18 chi (nhanh) hay 18 v??ng tri?u.

Tom l?i, n??c V?n Lang va cac Vua Hung đ??c ghi chep s? l??c trong chinh s? Trung Qu?c , con ? Vi?t Nam thi chep chi ti?t h?n va n?ng tinh truy?n thuy?t h?n. Tuy co m?t s? đi?m d? bi?t nh?ng t?u trung l?i, cac th? t?ch c? nay đ?u kh?ng đ?nh nha n??c V?n Lang th?c s? co t?n t?i. Vi?n kh?o c? h?c ^[8] xac nh?n th?i đ?i Hung V??ng la co th?t trong l?ch s? Vi?t Nam .

Nha n??c nay t?n t?i t?i n?m 258 tr??c cong nguyen (TCN) thi b? An D??ng V??ng (t?c Th?c Phan) sap nh?p vao n??c Au L?c .

đ?a ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N??c V?n Lang co v? tri theo truy?n thuy?t ^{[1] [9]} : đong giap bi?n Nam H?i ( bi?n đong ), tay đ?n Ba Th?c , b?c đ?n h? đ?ng đinh va nam giap n??c H? Ton . Cac sach đ?u th?ng nh?t co 15 b? nh?ng chep khac nhau, ch? y?u cop nh?t t? ten cac qu?n huy?n th?i B?c thu?c va ch? bao ph? ph?n L??ng Qu?ng c?a Trung Qu?c. ^[2] Vi?c chu gi?i cac đ?a danh c? theo b?n đ? ngay nay v?n con tranh cai.

T? ch?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t s? quan đi?m ^{[12] [13]} coi nha n??c V?n Lang la m?t t? ch?c "sieu lang", m?nh v? tinh lien k?t, y?u v? tinh giai c?p.

đ?ng đ?u nha n??c la Hung V??ng (ho?c L?c V??ng), d??i co cac quan L?c H?u (v?n) va L?c T??ng (vo) cai qu?n cac b? (15 b?). D??i n?a la cac quan B? Chinh cai qu?n t?ng khu v?c nh? (lang). Con trai vua g?i la Quan Lang , con gai vua g?i la M? N??ng . Toi t? n? g?i la x?o , nam g?i la x?ng, k? b? d??i g?i la hon.

Kinh t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nha n??c V?n Lang đa co nh?ng s? chuy?n bi?n v? kinh t? đ??c xac đ?nh qua kh?o c? h?c ^[14] g?m:

1. Ho?t đ?ng khai thac (s?n b?t l?n r?ng, đanh ca...) đa lui v? th? y?u
2. Ngh? tr?ng lua n??c gi? v? th? ch? đ?o
3. Ngh? đuc đ?ng r?t thanh th?o
4. Ngh? luy?n s?t đa phat tri?n
5. Cac ngh? th? cong nh? đan, d?t, m?c, g?m đ?u co đ? đap ?ng nhu c?u cu?c s?ng.

V?n hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

?m th?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Banh ch?ng va banh gi?y : ph? bi?n qua s? tich Lang Lieu ^[15] , lam t? la dong , g?o n?p , đ? xanh va th?t l?n . Theo GS. Tr?n Qu?c V??ng ^[16] thi banh ch?ng nguyen th?y gi?ng banh tet (banh tay). Theo tin ng??ng ph?n th?c c?a ng??i Vi?t thi banh ch?ng t??ng tr?ng cho d??ng v?t va banh gi?y la am v?t. Con t? t??ng banh ch?ng hinh vuong t??ng tr?ng cho đ?t, banh gi?y hinh tron t??ng tr?ng cho tr?i la du nh?p t? Trung Qu?c.
• Goi đ?t : la phong t?c k?t hon tr??c khi co s? tich tr?u cau , theo Chich quai: ^[9] "vi?c hon thu gi?a nam n? l?y goi đ?t lam đ?u, sau đo m?i gi?t trau de lam đ? l?, l?y c?m n?p đ? nh?p phong cung ?n, sau đo m?i thanh than" . Hi?n nay ? vung L?p Th?ch , V?nh Phuc v?n con t?c ?n đ?t. ^[17] đo la nh?ng mi?ng đa non mau tr?ng, đ??c đao t? đ? sau 5-20 m. Ban đ?u la nh?ng t?ng xam nau mui bun, sau đo ch?t nh?, đem ph?i kho va n??ng r?i th??ng th?c.
• R??u n?p va c?m lam : theo Chich quai ^[9] "đ?t s?n xu?t đ??c nhi?u g?o n?p, l?y ?ng tre ma th?i c?m" va "l?y c?t g?o lam r??u" . Ngoai ra con co cac gia v? nh?: mu?i lam t? r? g?ng , m?m lam t? ca tom ...

Phong t?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• X?m minh : khi t? r?ng nui xu?ng song ngoi đanh ca, th??ng b? giao long lam h?i nen ng??i Vi?t co t?c x?m nh?ng hinh th?y quai tren c? th?. ^[9] T?c nay t?i đ?i vua Tr?n Anh Tong thi khong con b?t bu?c n?a va sau đo thi m?t d?n. ^[18]
• Tinh c?ng đ?ng : theo Chich quai ^[9] khi "trong nha co ng??i ch?t thi gia c?i lam l?nh, đ? ng??i lan c?n nghe ti?ng đ?n c?u giup" . Theo L?ch tri?u ^[19] thi "vua toi cung đi cay, cha con t?m chung song khong chia gi?i h?n, khong phan bi?t uy quy?n, th? b?c"

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? V?n Lang .

• V?n Lang t?i T? đi?n bach khoa Vi?t Nam
• Van Lang (legendary kingdom, Vietnam) t?i Encyclopædia Britannica (ti?ng Anh)