Tr?nh T?c

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Tr?nh Ho?ng T?
Tr?nh T?c
鄭?
Chua Tr?nh
Tay đ?nh V??ng
Chan dung Tr?nh T?c trong Tr?nh gia chinh ph?
đ?i nguyen soai ch??ng qu?c chinh Th??ng s? Tay V??ng
T?i v? 28 thang 5 n?m 1657 ? 24 thang 9 n?m 1682
25 n?m, 119 ngay
Th?i k?
Ti?n nhi?m Tr?nh Trang
K? nhi?m Tr?nh C?n
Thong tin chung
Sinh ( 1606-04-11 ) 11 thang 4, 1606
M?t 24 thang 9, 1682 (1682-09-24) (76 tu?i)
đong Kinh , đang Ngoai , đ?i Vi?t
The thi?p V? Th? Ng?c L?
Tr?nh Th? Ng?c Lung
Ten đ?y đ?
Tr?nh T?c (鄭?)
Ton hi?u
H?ng Mo Vi?n L??c An Qu?c Khoi C??ng Ch?n Vong H?ng Tr? Hung đ? Anh Uy Qu? V?n Ph?n V? đon đ?i Minh Tac Tu?n đ?c Nguy Cong Du? Toan Th?n M?u C?nh Quang đ?i Li?t T?o H? Tri?u C? Thuy H?u Si?n Ph?m Tu N?i Nh??ng Ngo?i B?o Hoa Tri Tr? D??ng V??ng (大元帥掌國政?師太父德功仁威明聖西王)
Th?y hi?u
D??ng v??ng (陽王) Thong Hi?n V??ng
Mi?u hi?u
Ho?ng T? (弘祖)
T??c hi?u Tay v??ng (西王)
Hoang t?c Chua Tr?nh
Than ph? Tr?nh Trang
Than m?u Tr?n Th? Ng?c đai

Tay đ?nh V??ng [1] [2] Tr?nh T?c ( ch? Han : 西定王鄭?, 11 thang 4 n?m 1606 – 24 thang 9 n?m 1682), th?y hi?u Ho?ng T? D??ng v??ng (弘祖陽王), la v? chua Tr?nh th? 3 th?i Le Trung h?ng , cai tr? t? n?m 1657 đ?n 1682. Tr?nh T?c la chua Tr?nh duy nh?t ch?ng ki?n c? b?y cu?c xung đ?t Tr?nh-Nguy?n th? k? 17 va co cong ch?m d?t vi?c cat c? c?a h? M?c ? Cao B?ng , đ?a mi?n B?c n??c đ?i Vi?t b??c vao th?i th?nh tr?.

Tr?nh T?c la con trai th? 4 c?a V?n T? Ngh? v??ng Tr?nh Trang , nh?ng l?i đ??c quy?n k? t?p ngoi v? do ng??i anh c?a ong m?t s?m. N?m 1657, ong chinh th?c len k? v?. Trong th?i gian cai tr? c?a ong, quan Tr?nh đa gianh đ??c m?t s? th?ng l?i quan s?: d?p yen th? l?c chua B?u h? V? ? Tuyen Quang va h? M?c ? Cao B?ng, gianh l?i vung đ?t phia b?c song Gianh t? tay chua Nguy?n . T? sau n?m 1672 , chi?n tranh Tr?nh - Nguy?n ch?m d?t, Tr?nh T?c b?t tay vao vi?c xay d?ng đ?t n??c, th?c hi?n c?i cach tren l?nh v?c chinh tr? - kinh t? va đ?t m?t s? thanh t?u, đ?a h? Tr?nh vao th?i ki đ?nh cao th?nh tr?. Ong qua đ?i n?m 1682, ngoi th? t? đ??c truy?n cho con trai tr??ng la Chieu T? Khang v??ng Tr?nh C?n .

Than th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tr?nh T?c la con th? 4 c?a Thanh v??ng Tr?nh Trang , m? la Tr?n Th? Ng?c đai , con gai Kh?i qu?n cong, ng??i lang đ?ng đ?i, huy?n Thien B?n, Nam đ?nh. Ong chao đ?i ngay 11 thang 4 n?m 1606 (t?c ngay 5 thang 3 AL) [3] . Xet v? th? th?, ong la con trai c?a V?n T? Ngh? v??ng Tr?nh Trang , tren ong la Sung qu?n cong Tr?nh Ki?u .

Th?i tr? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1614, Tr?nh T?c len 9 tu?i, đ??c ong n?i la Thanh T? Tri?t v??ng Tr?nh Tung phong lam Tay qu?n cong [3] . N?m 1631, ong đ??c th?ng lam B?c quan đo đ?c ph?, T? đo đ?c Pho t??ng t??c Tay qu?n cong tr?n th? Ngh? An. N?m sau đ??c th?ng ham Thi?u pho [3] .

Thu? nh? Tr?nh T?c ch?i than v?i hoang t? Le Duy Ki la con tr??ng vua Kinh Tong, vi hai ng??i tr?c tu?i nhau. Sau v? Tr?nh Xuan va nha vua m?u gi?t nha chua n?m 1619, chua ep vua ph?i t? t? va b?t giam h?t th?y cac hoang t?. Bu?i chi?u hom đo chua d?o v??n hoa, co Tr?nh T?c đi theo. Tri?t v??ng h?i ong r?ng:

May ch?i than v?i th?ng Duy Ki, co hay r?ng cha no mu?n gi?t tao khong

T?c đap:

B?m chau đau ng? l?i th?. B?ng ng??i ta m?i ng??i l?i khac, b? con c?ng ch?ng c? gi la b?ng d? ru?t gan. Chu Thai b?o Xuan con m?u th? v??ng ph? đ??c, thi b? con đa l?y gi lam than. Chau tr?m ngh? vi?c nay V??ng ph? khong nen trach Le th?. Roi t? trong x??ng roi ra. V??ng ph? ma lam to tat ra l?m, ch? s? mua x?u v?i thien h?. Cac hoang t? con nh? d?i thi ph?ng co t?i gi .

Tri?t V??ng xieu long, b?o T?c r?ng:

May c?m cai kim bai vao linh ng? g?i thai t? ra đay, n?u la đ?a kha thi tao c?ng dung cho .

Nh? vi?c đo, cac hoang t? thoat n?n, Tr?nh Xuan đ??c tha, va hoang t? Duy Ki len ngoi, la vua Le Th?n Tong .

N?m 1640 , quan Nguy?n v??t song Gianh đanh l?n ra B?c B? Chinh. N?m 1643, cha Tr?nh T?c la Tr?nh Trang đi?u quan vao nam chi?m l?i. Tr?nh T?c cung em la Tr?nh L? đ??c c? đi tien phong. đay la l?n đ?u tien ong chinh th?c c?m quan đ?i m?t v?i quan Nguy?n. Tr?n nay Tr?nh T?c t? ch?c ti?n cong gi?t ch?t t??ng Nguy?n la Bui Cong Th?ng, chi?m l?i B?c B? Chinh, ti?n len đong ? c?a Nh?t L?. Sau đo 1 thang, chua Tr?nh r??c vua Le Th?n tong cung đi nam chinh. Hai ben đ?i tr?n ch?a phan th?ng b?i, g?p luc mua he, khi h?u oi b?c, quan Tr?nh b? b?nh nhi?u nen Tr?nh Trang đanh ra l?nh lui quan.

N?m 1642 , ong đ??c cha giao cho nhi?m v? tr?n th? S?n Nam, m?t trong b?n tr?ng tr?n quan tr?ng trong khu v?c đ?ng b?ng B?c B? . Cung n?m đo, huynh tr??ng Sung qu?n cong Tr?nh Ki?u m?t, con ong ta la Tong qu?n cong Tr?nh Hoanh con nh? tu?i, nen chua quy?t đ?nh dung Tr?nh T?c lam ng??i th?a k?. N?m 1645 , Tr?nh T?c ph?ng m?nh đanh M?c Kinh V? ? Cao B?ng, gianh đ??c chi?n th?ng. Thang 4 AL, Tr?nh Trang xin v?i vua Le Chan Tong phong Tr?nh T?c lam Thai uy t? t??ng ti?t ch? cac doanh quan th?y, quan b? cac x?, gi? quy?n binh trong n??c, t??c Tay qu?c cong, m? ph? Khiem đ?nh. Cong vi?c nha n??c h?t th?y đ?u ?y thac cho T?c quy?t đoan. Th?y Tr?nh T?c đ??c l?p, hai v??ng t? Hoa qu?n cong Tr?nh S?m va Phu qu?n cong Tr?nh L?ch vo cung th?t v?ng. Ngay 16 thang 6 , hai ng??i nhan luc chua b? c?m ma c?t quan n?i lo?n. Chua sai Tr?nh T?c đem quan đi đanh, b?t đ??c hai ng??i gi?i v? kinh s? gi?t ch?t [4] [5] .

V??ng th? t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mua thu n?m 1649 , vua Le Chan Tong m?t khong co con n?i. Chua ?y quy?n cho Tr?nh T?c h?i h?p cac quan cung dang bi?u xin Thai Th??ng hoang Le Th?n Tong l?i len ngoi l?n th? hai [4] [5] . Mua thu n?m 1652 , Tr?nh Trang gi?t day cho b?y toi lien danh c?u xin nha vua, r?i phong cho Tr?nh T?c lam Nguyen soai ch??ng qu?c chinh Tay đ?nh v??ng.

N?m 1655 , chua Nguy?n Phuc T?n c? hai t??ng gi?i la Nguy?n H?u Ti?n va Nguy?n H?u D?t mang quan b?c ti?n, th? m?nh nh? tr? tre, quan Tr?nh lien ti?p b?i tr?n, m?t t??ng hao quan, 7 huy?n Nam Ngh? An (Ha T?nh ngay nay) b? m?t [6] . Tr??c tinh hinh đo, Tr?nh T?c đ??c đi?u vao Ngh? An lam Th?ng l?nh, ch? huy cac đ?o quan ? đay ch?ng Nguy?n, cung đ??ng qu?n cong đao Quang Nhieu , B?i t?ng Phan H?ng T?o cung đi theo; đong quan ? An Tr??ng; v? canh quan th?y co H?u th? lang D??ng H? va L?ng qu?n cong V? V?n Thiem . Nguy?n H?u Ti?n th?y vi?n binh c?a Tr?nh T?c s? hai khong dam đ?i đ?ch, ph?i lui v? gi? Ha Trung (th? ph? Ngh? An luc đo). Tuy nhien đung luc đo h? M?c ? Cao B?ng l?i qu?y r?i, Tr?nh T?c ph?i rut v? b?c, đ? l?i cac t??ng d??i quy?n c?m c? quan Nguy?n.

Sang n?m 1656, quan Nguy?n ph?n cong, đao Quang Nhieu b?i tr?n ph?i lui v? gi? An Tr??ng. Tr?nh Trang theo l?i ti?n c?, sai con ut la Ninh qu?n cong Tr?nh Toan ra thay th? [6] . Tr?nh Toan tuy đanh th?ng đ??c quan Nguy?n tr?n đ?u, l?y l?i chut khi th? cho quan Tr?nh nh?ng sau đo l?i b? thua, ph?i rut v? An Tr??ng. Vi?c Toan an binh ? An Tr??ng va chu tam l?y long t??ng s? khi?n Tr?nh T?c khong yen tam, ben c? ng??i con tr??ng la Tr?nh C?n m?i 24 tu?i ra m?t tr?n, v?a đ? ti?p vi?n v?a đ? phong Tr?nh Toan.

Tay v??ng Tr?nh T?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Huynh đ? t??ng tan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 28 thang 5 n?m 1657 , Tr?nh Trang qua đ?i, Tr?nh T?c len thay. Vi Tr?nh Toan ? Ngh? An đ??c nhi?u ng??i tin ph?c, chua Tr?nh T?c đem long ng? v?c, ghen ghet. Tr?nh T?c sai con tr??ng la Phu qu?n cong Tr?nh C?n ra Ngh? An gi? ti?ng giup Tr?nh Toan nh?ng th?c ch?t la đ? giam sat; l?i sai con th? la Th? qu?n cong Tr?nh L? , V? qu?n cong Tr?nh đ?ng , cung b?n Phan H?ng T?o , Tr?n V?n Tuy?n , Phung Vi?t Thu lam đ?c th?, cac quan đ?u ti?n qua phia nam song Lam. Tr?nh Toan th?y Tr?nh C?n đ?n, c?m th?y lo l?ng nen lui quan v? An Tr??ng, Tr?nh C?n thi đong quan ? Phu Long [4] [7] .

Tr?nh T?c sai s? đ?n trach c? Tr?nh Toan v? vi?c cha ch?t ma khong v? đ? tang, r?i tri?u v? kinh. Th? h? c?a Tr?nh Toan lo s? sang hang quan Nguy?n. Tr?nh Toan lo s?, đ?n h?i y c?a Tr?nh C?n . Tr?nh C?n d? Tr?nh Toan v? kinh. Toan nghe theo; khi v? đ?n n?i Tr?nh T?c cung tay chan theu d?t cho Tr?nh Toan t?i m?u ph?n, r?i t?ng giam vao ng?c [4] [5] . Sau đo ong sai Hoang Ngh?a Giao va Phan Kiem Toan đ?n Ngh? An giup đ? Tr?nh C?n tr?n gi? n?i nay.

Chi?n tranh v?i h? Nguy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Tr?nh Nguy?n phan tranh

B?y gi? chi?n tranh Tr?nh - Nguy?n đa ? th?i ki kh?c li?t v?i vi?c quan Nguy?n b?c ti?n, gianh đ??c b?y huy?n phia nam song Lam, uy hi?p m?nh m? đ?i v?i B?c Ha. Thang 6 n?m 1658 , ten quan lang Cong C?n ? sach Tr?ng H?p lam ph?n, h?p tac v?i chua Nguy?n, nhanh chong b? đanh d?p [5] . Hai ben gi? th? gi?ng co trong su?t hai n?m 1658, 1659 [5] [8] .

Sau m?t s? tr?n gi?ng co, quan Nguy?n c?ng ph?i h?u chi?n vi khong đ? l?c l??ng t?ng t?n cong ra b?c. Nguy?n H?u D?t sai ng??i ra b?c cau k?t v?i cac l?c l??ng ph?n Tr?nh nh? Ph?m H?u L? ? S?n Tay , h? M?c ? Cao B?ng, h? V? ? Tuyen Quang ( Chua B?u ). Tuy nhien hai ben dung d?ng, ? l?i vao nhau. Tr?nh T?c phat giac vi?c H?u L? m?u ph?n nh?ng khong c?m quan chinh ph?t vi lam nh? v?y s? lam kinh đ?ng vua Le va dan chung quanh kinh k?, t?o th?i c? cho cac l?c l??ng M?c, V? va Nguy?n t?n cong s? cang nguy hi?m h?n. Ong dung m?u d? va gi?t ch?t Ph?m H?u L?. Cac canh V?, M?c v?n co toan tinh rieng ch? khong th?c long mu?n giup Nguy?n, ch? trong ch? quan Nguy?n đanh m?nh ra b?c m?i hanh đ?ng. Vi th? khi H?u L? b? tr? r?i cac canh M?c, V? khong dam c? đ?ng, quan Nguy?n c?ng h?t trong đ?i n?i ?ng.

Tr?nh T?c quy?t đ?nh t?ng them quan cho chi?n tr??ng phia nam. Nh? co vi?n binh ti?p s?c, đ?n cu?i n?m 1660 , Tr?nh C?n đ?i th?ng quan Nguy?n, gianh l?i b?y huy?n phia nam song Lam va B?c B? Chinh nh? c?. Mua đong n?m ti?p theo, 1661 , Tr?nh T?c kem Le Th?n Tong đi Phu L? [9] thu?c B?c B? Chinh, chu?n b? t?n cong quan Nguy?n. L?n nay ong v?n đ? Tr?nh C?n lam Nguyen soai, đao Quang Nhieu lam Th?ng su?t, ngoai ra con co Le Thi Hi?n , Hoang Ngh?a Giao lam đ?c su?t [4] [5] ... Canh quan Tr?nh tien phong v??t song Gianh đong ? xa Phuc T?. Quan Nguy?n ch?ng đ? co hi?u qu?, gi?t t??ng Tr?nh la Hoan Trung. đ?n thang 3 AL, Tr?nh C?n thua tr?n b? ch?y, Tr?nh T?c l?i đ?a nha vua tr? v? kinh s?, ch?m d?t l?n giao tranh th? sau c?a hai h? Tr?nh - Nguy?n.

Sau 10 n?m h?u chi?n, vao gi?a n?m 1672 , Tr?nh T?c l?i đ?a vua Le Gia Tong đi đanh Nam B? Chinh, Tr?nh C?n lam Nguyen soai th?y quan, th?ng l?nh 3 v?n đi đanh, Tr?nh T?c va nha vua đong ? B?c B? Chinh. Chua Nguy?n sai con th? t? la Hi?p lam Nguyen soai ra ch?ng, co Nguy?n H?u D?t , Nguy?n M? đ?c h? tr?, chua Nguy?n đich than d?n đ?i quan ti?p ?ng. Quan Tr?nh ap sat l?y Tr?n Ninh nh?ng Nguy?n H?u D?t d?a vao thanh l?y kien c? ma đ?y lui đ??c quan Tr?nh. Luc đo đa vao mua đong, th?i ti?t gia ret, Tr?nh C?n l?i b? b?nh n?ng nen Tr?nh T?c ph?i lui quan. Sau tr?n đo, trong su?t h?n 100 n?m, hai h? Tr?nh Nguy?n khong giao chi?n them l?n nao n?a [6] .

D?p b?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

H? M?c t? đ?i Binh An v??ng Tr?nh Tung đa m?t ngoi cai tr? ? Th?ng Long, nh? vao s? can thi?p c?a nha Minh đ? rut len cat c? t?i Cao B?ng . Sau đo t? th?i Thanh v??ng Tr?nh Trang , h? M?c nhi?u l?n qu?y pha nhi?u n?i ? B?c B?, quan Tr?nh nhi?u l?n đi d?p nh?ng ch?a khong di?t đ??c. N?m 1661 , nhan quan Tr?nh b? quan Nguy?n đanh b?i, h? M?c l?i n?i len ? Th?t Tuy?n. Tr?nh T?c sai Tr?nh Ki?n va Phung Vi?t Tu d?n quan ch?ng, quan M?c ph?i b? ch?y. đ?u n?m 1666 , M?c Kinh V? đanh gi?t Thong qu?n cong Le S? Tri , Tr?nh T?c sai Tr?nh đ?ng va Le Thi Hi?n đanh Cao B?ng, Kinh V? ph?i b? tr?n [10] .

N?m 1667 , Tr?nh T?c d?n quan đanh Cao B?ng, c? Tr?nh C?n lam t?ng ch? huy cung cac t??ng đinh V?n T? , Le Thi Hi?n , Le S? Tri?t , H? S? D??ng ti?n đanh Cao B?ng. Kinh V? b? tr?n sang nha Thanh . Thang 2 AL n?m 1668 , Tr?nh T?c rut quan v? Th?ng Long, đ? đinh V?n T? ? l?i tr?n gi? Th?t Tuyen, gi?t cac th? l?nh h? M?c, con l?i đ?u tha.

M?c Kinh V? l?i sang n??ng nh? nha Thanh ? Trung Qu?c . N?m 1669 , s? nha Thanh sang, ep vua Le ph?i tr? Cao B?ng cho h? M?c. Cac quan đ?i Vi?t ra s?c tranh ngh? nh?ng khong đ??c, gi?ng co nhau đ?n h?n 40 ngay. Tr?nh T?c sau đo noi r?ng: "Th? n??c l?n ph?i cung kinh theo m?nh l?nh", r?i tau nha vua hay g??ng ma lam theo. Vi th? h? M?c l?i đ??c tr? v? Cao B?ng [10] .

L?i noi v? th? l?c c?a chua B?u h? V? ? Tuyen Quang, v?n h?n 100 n?m ban li khai v?i chinh quy?n Le - Tr?nh. Khi đo chua B?u V? Cong đ?c va Ma Phuc Tr??ng co thu h?n v?i nhau, Cong đ?c lo s? ben vi?t th? xin v? tri?u, tr? đ?t Tuyen Quang; nh?ng gi?a đ??ng thi b? b?n tr?m h? sat, co l?i đ?n la do Ma Phuc Tr??ng lam. Tri?u đinh b?t giam Phuc Tr??ng va phong cho con c?a Cong đ?c la V? Cong Tu?n len thay tr?n th? Tuyen Quang ( 1669 ) [10] . N?m sau, con em Phuc Tr??ng la Phuc Lan, Phuc đi?n lam ph?n, Tr?nh T?c sai Le Thi Hi?n đi đanh, gi?t đ??c Phuc Lan va bu?c Phuc đi?n ph?i ch?y sang nha Thanh , sau c?ng b? giao tr? l?i va b? gi?t. Nh?ng v? sau V? Cong Tu?n c?ng khong th?n ph?c va th??ng đem quan qu?y pha cac vung xung quanh.

N?m 1677 , sau khi chi?n tranh v?i h? Nguy?n ch?m d?t, Tr?nh T?c l?i sai đinh V?n T? đ?a quan t?n cong Cao B?ng. Tr??c kia Ngo Tam Qu? ph?n nha Thanh , Kinh V? th?n ph?c h? Ngo con chinh quy?n đ?i Vi?t khong theo. đ?n luc đo Tam Qu? s?p b? di?t, Kinh V? c?ng khong đ??c nha Thanh ?ng h? n?a. Nhan đo chua Tr?nh m?i c? quan t?n cong. Thang 8 AL, quan Le - Tr?nh h? đ??c Cao B?ng, M?c Kinh V? tr?n sang Long chau; đ?n n?m 1683 thi b? nha Thanh giao tr? cho đ?i Vi?t. T? đo ch?m d?t vi?c h? M?c cat c? Cao B?ng.

Chinh tr?, xa h?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T??ng Tr?n V? trong đ?n Quan Thanh , đ??c chua Tr?nh T?c sai đuc vao n?m 1677.

Thang 9 AL n?m 1658 , vua Le Th?n Tong gia phong cho Tr?nh T?c lam đ?i nguyen soai ch??ng qu?c chinh Th??ng s? Tay V??ng [3] [5] .

Sau tr?n th?ng quan Nguy?n n?m 1660 , Tr?nh T?c nhan danh vua Le phong cho Tr?nh C?n lam Kham sai ti?t ch? cac x? th?y b? ch? dinh ki?m t?ng chinh binh Thai uy Nghi qu?c cong, m? ph? Ly Qu?c. V?i quy?t đ?nh đo, coi nh? Tr?nh C?n đa la ng??i s? k? v? ngoi chua. Mua h? n?m 1661 , chua cho đ?nh l?i v? nghi ch? tri?u ph?c t? hoang h?u, hoang t?, than v??ng, đ?i th?n khi vao ch?u vua va chua [4] .

Thang 9 AL n?m 1662 , vua Le Th?n Tong lam b?nh n?ng. Tr?nh T?c theo l?i d? c?a Th?n Tong tr??c khi m?t, l?p hoang tr??ng t? Duy V? con nh? tu?i lam Hoang thai t?, tru?t hoang thai t? hi?n t?i Duy Tao [11] lam dan th??ng. Khong lau sau nha vua m?t, thai t? n?i ngoi, t?c la Le Huy?n Tong [10] .

Chi?n tranh phia nam k?t thuc, Tr?nh T?c chu tam t?i c?ng c? b? may theo l?i chinh quy. Ong quy đ?nh cac v?n th?n ph?i thay phien nhau vao ?ng tr?c t?i ph? chua đ? lam vi?c, g?i la "nh?p cac". D??i s? tham gia, c? v?n c?a tham t?ng Ph?m Cong Tr? , m?t lo?t chinh sach m?i v? thu? khoa, ru?ng đ?t đ??c ban hanh đ? gi?i quy?t h?u qu? chi?n tranh. đo la phep binh l?, la phep "khoan đinh", lam s? đinh nh?t đ?nh m?t l?n, m?i lang quy đ?nh ph?i đong bao nhieu su?t đinh, c? nh? v?y h?ng n?m ph?i đong theo s? l??ng đo, du sinh them hay ch?t b?t ng??i c?ng khong thay đ?i.

Mua thu n?m 1662 , chua sai ban 47 đi?u giao hoa th?n dan trong n??c, cac ti ph?i lam bi?n vi?t r?i treo len, m?i l?n h?p lang đ?u ph?i co ti?t m?c đ?c m?y giao đi?u đo [10] [12] . V? quan ch?, tren 6 quan th??ng th? gi? 6 B? co đ?t them quan Tham t?ng va quan B?i t?ng coi vi?c chinh tr?. N?m 1664 , chua đ?t them Ch??ng ph? s? va Th? ph? s? đ? coi vi?c binh chinh. Ben c?nh tri?u đinh c?a nha vua la ph? lieu, n?m h?t quy?n l?c trong n??c [3] [10] . Tr?nh T?c ph?i c?m cac quan vien khong đ??c l?p trang tr?i ? ch? minh lam quan vi ph?n nhi?u ?y quy?n th? uy hi?p l?y ru?ng đ?t c?a nhan dan, nuoi quan gian ac lam th? h? đ? qu?y nhi?u l??ng dan, lam cho l?m n?i dan ph?i sieu tan. Nh? th? đ? h?i dan va gi? liem cho quan.

N?m 1663 , Tr?nh T?c l?i ra s?c d? c?m nhan dan theo đ?o Gia To. N?m 1664 , Tr?nh T?c ep nha vua cho minh ?u đai: vao ch?u vua khong ph?i l?y, t? ch??ng t?u khong ph?i x?ng ten, đ?t ch? ng?i ? ben trai ch? ng?i c?a vua [10] [12] . Sau đo con ep vua l?p con gai minh la Tr?nh Th? Ng?c Ang lam hoang h?u. N?m 1667 , sau tr?n th?ng h? M?c, Tr?nh T?c t? gia phong lam đ?i nguyen soai th??ng s? thai ph? Tay v??ng. Tuy nhien, c?ng b?t đ?u t? th?i k? nay, xu?t hi?n n?n "kieu binh". Linh Thanh - Ngh? c?y co cong lao trong chi?n tr?n sinh ra kieu ng?o, phong tung, gi?t ch?t b?i t?ng Nguy?n Qu?c Trinh , c??p pha nha tham t?ng Ph?m Cong Tr? . Kinh thanh b? nao lo?n.

N?m 1671 , vua Le Huy?n Tong m?t, Tr?nh T?c l?p hoang đ? Duy Khoai t? nh? đ??c nuoi d?y trong ph? chua, len n?i ngoi, la Le Gia Tong [10] [12] . B?n n?m sau vua ?y c?ng m?t, ong đ?a hoang đ? Duy Hi?p len n?i ngoi, t?c la Le Hi Tong [10] [12] . B?y gi? vua Th?n Tong co ng??i con hoang la V? L?ng h?u Le Duy L? l?n tu?i h?n Huy?n Tong, b? nha chua ghet nen n?m x?a khong đ??c l?p lam thai t?; đ?n đay ong ta gian dam v?i cung n? trong s?n l?ng la đ?ng th?, chau gai quan Ti?n s? khoa V?nh T? th? 10 la đ?ng Phi Hi?n , vi th? b? nha chua sai gi?t ch?t. đ?ng Phi Hi?n b? vu t?i am m?u giup s?c va ch?t trong ng?c.

N?m 1665 , chua sai Tham t?ng Ph?m Cong Tr? so?n sach đ?i Vi?t s? ky toan th? g?m 23 quy?n chep t? Le Thai T? đ?n Le Th?n Tong . N?m 1676 , ong sai H? S? D??ng chep n?i b? đ?i Vi?t s? ky toan th? [3] . N?m 1681 , l?i sai Le Hi va Nguy?n Quy đ?c chep s? ti?p t? Huy?n Tong đ?n Gia Tong, g?m 13 n?m.

Theo g??ng cha tr??c đay, đ? giup con ti?p qu?n d?n ngoi v? chua khi minh đa cao tu?i, thang 7 n?m 1674 , khi s?p b??c sang tu?i 70, Tr?nh T?c xin vua Le ti?n phong cho Tr?nh C?n lam Nguyen soai, t??c đ?nh Nam v??ng, n?m toan quy?n thay minh. Tr?nh C?n t? x?ng la Pho v??ng. Thang 10 AL n?m 1676 , ong b? d?ng Nguy?n M?u Tai , H? S? D??ng gi? cong vi?c tham t?ng [13] . N?m 1678 , quy đ?nh l?i l? thi H??ng, đ?t tr??ng thi ? nhi?u vung trong n??c.

N?m 1682 , Tham chinh Thanh Hoa Nguy?n V?n đ??ng dang s? đan h?c Tham t?ng Nguy?n M?u Tai . Tuy M?u Tai ch? ph?m l?i nh?, nh?ng Tr?nh T?c mu?n t? ra la ng??i bi?t nghe l?i noi th?ng, ben bai ch?c c?a ong ta, giang lam T? th? lang b? H?, c?t nh?c V?n đ??ng lam H?u th? lang b? Binh gi? vi?c B?i t?ng.

Thang 8 n?m đo (t?c ngay 24 thang 9 ), Tr?nh T?c qua đ?i, đ?nh Nam V??ng Tr?nh C?n len n?i ngoi. Tr?nh T?c n?m quy?n 25 n?m, tr?i qua 4 đ?i vua: Le Th?n Tong , Le Huy?n Tong , Le Gia Tong va Le Hy Tong , h??ng th? 77 tu?i, đ??c ton la Ho?ng T? (弘祖), th?y la Thong Hi?n (聰憲), t??c D??ng v??ng (陽王), l?ng ? sach V?n L?i [8] .

Gia đinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chinh th?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? th?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Con trai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Con gai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Kham đ?nh Vi?t s? thong giam c??ng m?c . 32 . Thang 9, mua thu. Tr?nh T?c t? ti?n phong lam th??ng s? Tay V??ng.
  2. ^ đ?i Vi?t s? ky toan th? . 19 . Thang 4, vua cho la V??ng ph?c đ??c thu n??c, co cong l?n, ben ton phong lam đ?i nguyen soai ch??ng qu?c chinh Th??ng s? thai ph? đ?c cong nhan uy minh thanh Tay V??ng.
  3. ^ a b c d e f Tr?nh gia chinh ph? , đo?n th? ba, đ?i th? tam
  4. ^ a b c d e f C??ng m?c , chinh bien quy?n 32.
  5. ^ a b c d e f g Toan th? , b?n k? t?c bien quy?n 18.
  6. ^ a b c Vi?t Nam s? l??c , quy?n 2, T? ch? th?i đ?i, ch??ng 4 .
  7. ^ Ten m?t xa, nay thu?c t?nh H?ng Yen
  8. ^ a b Tr?nh gia chinh ph? , đ?i Ho?ng T? D??ng v??ng Tr?nh T?c
  9. ^ nay la xa Phu Yen , thu?c huy?n Binh Chinh , t?nh Qu?ng Binh .
  10. ^ a b c d e f g h i C??ng m?c , chinh bien quy?n 33.
  11. ^ Duy Tao la con rieng c?a hoang h?u Tr?nh th? v?i C??ng qu?c cong Le Tr?, chau g?i chua Tr?nh T?c la c?u ru?t. Khi tr??c vi h?u cung ch?a sinh đ??c hoang t? nen Duy Tao đ??c l?p, đ?n đay cac cung phi l?i h? sinh them 3 hoang t?
  12. ^ a b c d Toan th? , b?n k? t?c bien 19
  13. ^ C??ng m?c , chinh bien quy?n 34.
Ti?n nhi?m:
Tr?nh Trang 		Tay đ?nh V??ng K? nhi?m:
Tr?nh C?n
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr?nh_T?c&oldid=71191366 ”