한국   대만   중국   일본 
Ti?ng Nogai ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Ti?ng Nogai

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Ti?ng Nogai
ногай тили, ногайша (nogay tili, nogay?a)
S? d?ng t?i Nga , Romania , Bulgaria , Th? Nh? K? , Kazakhstan , Ukraina , Uzbekistan .
Khu v?c Kavkaz
T?ng s? ng??i noi 87.000
Dan t?c Ng??i Nogai
Phan lo?i Turk
H? ch? vi?t Kirin , Latin [1] [2]
đ?a v? chinh th?c
Ngon ng? chinh th?c t?i
Dagestan (Nga)
Karachay-Cherkessia (Nga)
Ma ngon ng?
ISO 639-2 nog
ISO 639-3 nog
Glottolog noga1249 [3]
ELP Noghay
  Alabugat Tatar [4]
B?n đ? ngon ng? c?a vung Kavkaz: Ti?ng Nogai đ??c noi ? nh?ng vung mau xanh nh?t, đ??c đanh s? "26."

Ti?ng Nogai ( / n o? ? ? a? / ; Ногай тили, Nogay tili, Ногайша, Nogay?a ) con đ??c g?i la No?ay , Noghay , Nogay ho?c Nogai Tatar , la m?t ngon ng? Turk đ??c noi ? phia đong Nam c?a ph?n lanh th? c?a Nga thu?c chau Au , Kazakhstan, Uzbekistan, Ukraina, Bulgaria, Romania va Th? Nh? K?. đo la ngon ng? t? tien c?a ng??i Nogai. La m?t ph?n c?a nhanh Kipchak, no co quan h? g?n g?i v?i ti?ng Kazakh , ti?ng Karakalpak va ti?ng Tatar Krym . N?m 2014, cu?n ti?u thuy?t b?ng ti?ng Nogai đ?u tien ( Ak?a Nenem ) đ??c xu?t b?n, vi?t b?ng ch? Latinh . [5]

Phan lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ti?ng Nogai th??ng đ??c x?p vao nhanh Kipchak?Nogai c?a Kipchak Turk. [6] Sau nay c?ng bao g?m ti?ng Tatar Siberia ? Nga, ti?ng Kazakh ? Kazakhstan va ti?ng Karakalpak ? Uzbekistan.

Ba ph??ng ng? rieng bi?t đ??c cong nh?n: [7]

  • Karanogay hay Qara-Nogai ( Nogai đen ho?c Nogai B?c ), đ??c noi ? Dagestan va Chechnya .
  • Nogai Trung hay Nogai rieng , ? Stavropol .
  • Aqnogai ( Nogai tr?ng hay Nogai Tay ), ben song Kuban , cac nhanh c?a no ? Karachay-Cherkessia va ? qu?n Mineralnye Vody . Qara-Nogai va Nogai Ph?i r?t g?n g?i v? m?t ngon ng?, trong khi Aqnogai thi khac h?n. Tuy nhien, c? ba đ?u d? hi?u l?n nhau.

Ben ngoai mi?n nam Kavkaz, t?n t?i cac bi?n th? khac đ??c coi la ph??ng ng? ho?c ngon ng? rieng bi?t:

  • Ti?ng Nogai ? Bulgaria, Romania va Th? Nh? K? ch?u ?nh h??ng c?a Ti?ng Th? Nh? K? Ottoman .
  • Ti?ng Nogai Astrakhan, v?i ba lo?i sau: [8] [9]
    • Karagash (hay con g?i la Kundrov Tatar).
    • Yurt Tatar hay Yurt Nogai.
    • Alabugat Tatar hay Alabugat Nogai (hay con g?i la Utar).

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ng??i Nogai, h?u du? c?a cac dan t?c han qu?c Kim Tr??ng , l?y ten va ngon ng? c?a h? t? chau trai c?a Thanh Cat T? Han , Nogai Khan , ng??i cai tr? nh?ng ng??i dan du m?c phia tay song Danube vao cu?i th? k? 13. Sau đo, h? đ?nh c? d?c theo b? Bi?n đen c?a Ukraina ngay nay.

Ban đ?u, b?ng ch? cai Nogai d?a tren ch? ? R?p . N?m 1928, m?t phi?n b?n ch? Latinh đa đ??c gi?i thi?u. No đ??c h?c gi? ng??i Nogai Abdul-Khamid Shershenbievich Dzhanibekov  ( ru ) (Djanibek), ngh? ra, tuan theo cac nguyen t?c đ??c ap d?ng cho t?t c? cac ngon ng? Turk. [10]

N?m 1938, qua trinh chuy?n đ?i sang ch? Kirin b?t đ?u. Chinh t? d?a tren ch? Latinh đ??c cho la m?t tr? ng?i cho vi?c h?c ti?ng Nga.

Vi?c tr?c xu?t ng??i Nogai kh?i Ukraina vao th? k? 19 đa chia nh?ng ng??i noi ti?ng Nogai thanh nhi?u nhom bi?t l?p v? m?t đ?a ly. M?t s? đ?n Th? Nh? K? va Romania, trong khi nh?ng ng??i khac ? l?i đ? qu?c Nga , đ?nh c? ? phia b?c Dagestan va cac khu v?c lan c?n Chechnya va Stavropol Krai .

Ngon ng? Nogai đa bi?n m?t r?t nhanh ? Th? Nh? K?. Ngay nay, no ch? y?u đ??c noi b?i th? h? c?; tuy nhien, v?n co nh?ng ng??i noi tr? tu?i h?n, vi co m?t s? ngoi lang ? Th? Nh? K? n?i đay la ph??ng th?c giao ti?p ph? bi?n. ? Lien Xo , ngon ng? gi?ng d?y trong tr??ng h?c la ti?ng Nga, va s? l??ng ng??i noi ? đo c?ng gi?m. Cac ??c tinh g?n đay cho th?y t?ng s? ng??i noi ti?ng Nogai vao kho?ng 80.000 ng??i.

N?m 1973, hai t? bao nh? b?ng ti?ng Nogai đa đ??c xu?t b?n, m?t ? Karachay?Cherkessia va m?t ? C?ng hoa Xo vi?t Xa h?i ch? ngh?a T? tr? Dagestan ( Ленин йолы ), nh?ng h?u h?t nh?ng ng??i noi ti?ng Nogai ch?a bao gi? nghe noi v? nh?ng ?n ph?m nay, va cac bai bao đa khong đ?n đ??c cac lang Nogai.

Ti?ng Nogai hi?n la m?t ph?n trong ch??ng trinh gi?ng d?y c?a tr??ng t? n?m th? 1 đ?n n?m th? 10 t?i huy?n Nogaysky c?a Dagestan. No c?ng đ??c gi?ng d?y t?i Tr??ng S? ph?m Karachayevo-Cherkess va chi nhanh qu?c gia c?a H?c vi?n S? ph?m.

Am v? h?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nguyen am
Tr??c Sau
đong i, y ?, u
Gi?a e o
M? æ, œ a
Ph? am
Moi L?i Ng?c c?ng Ng?c m?m Ti?u thi?t
T?c p, b t, d k, ? q
Xat (f, v) s, z ?, ? χ, ?
T?c-xat (ts) (t?), d?
M?i m n ŋ
N??c l, r
Ti?p c?n w j

Am v? trong ngo?c đ?n cho bi?t am thanh t? v?ng đ??c sao chep. [11]

B?ng ch? cai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Co 3 giai đo?n trong l?ch s? ch? vi?t ti?ng Nogai:

  • Tr??c n?m 1928 - vi?t d?a tren ch? ? R?p.
  • 1928 - 1938 - vi?t d?a tren b?ng ch? cai Latinh.
  • T? 1938 - vi?t d?a tren b?ng ch? cai Kirin.

B?ng ch? cai Nogai d?a tren ch? Kirin đ??c t?o ra vao n?m 1938. No bao g?m t?t c? cac ch? cai trong b?ng ch? cai ti?ng Nga ngo?i tr? Ё ё , va c? cac ch? ghep Гъ гъ, Къ къ, Нъ нъ . Cac ch? ghep Оь оь, Уь уь đ??c them vao cung n?m. N?m 1944, cac ch? ghep Гъ гъ, Къ къ b? lo?i kh?i b?ng ch? cai.

L?n c?i cach cu?i cung c?a ch? vi?t Nogai di?n ra vao n?m 1960, khi k?t qu? c?a cac cu?c th?o lu?n t?i Vi?n Nghien c?u Ngon ng? va V?n h?c Karachay-Cherkessia, cac ch? cai Аь аь va Ё ё đa đ??c them vao no. Sau đo, b?ng ch? cai Nogai co d?ng nh? hi?n nay. [12]

B?ng ch? cai Nogai hi?n đ?i :

А а Аь аь Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж З з
И и Й й К к Л л М м Н н Нъ нъ О о Оь оь П п
Р р С с Т т У у Уь уь Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш
Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

? Dobruja [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien minh Dan ch? Th? Nh? K? Tatar H?i giao Romania

T?i Dobruja, Lien minh Dan ch? Th? Nh? K? Tatar H?i giao Romania (UDTTMR) co b?ng ch? cai Latinh chinh th?c đ??c s? d?ng b?i ng??i Tatar c?a Romania (Nogai va Tatar Krym). Thanh ph?n ng??i Nogai c?a dan s? Tatar khong đ??c li?t ke rieng trong cac cu?c đi?u tra dan s? ? Romania. Ngoai ra con co nh?ng cu?n sach đ??c in b?ng b?ng ch? cai đo, m?t s? cu?n la ?ALFABE“ va ?Tatar?a oqıma kitabı“. B?ng ch? cai bao g?m cac ch? cai nay: [13]

A a B b C c C c D d E e F f
G g ? ? (? ?) H h I ı ? i ? ? J j K k L l
M m N n N n O o O o P p Q q R r
S s ? ? (? ?) T t U u U u V v W w Y y Z z

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ “Nogai language and alphabets” . L?u tr? b?n g?c ngay 2 thang 7 n?m 2023 . Truy c?p ngay 2 thang 7 n?m 2023 .
  2. ^ The first Nogai novel book is written in latin alphabet: http://www.turkevi.org/ilk-nogayca-roman-kitabi-yayinlandi/ L?u tr? 2023-01-28 t?i Wayback Machine
  3. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarstrom, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin bien t?p (2013). “Nogai” . Glottolog . Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  4. ^ Endangered Languages Project data for Alabugat Tatar .
  5. ^ “?lk Nogayca roman kitabı yayınlandı… ? turkevi ara?tırmalar merkezi” . L?u tr? b?n g?c ngay 28 thang 1 n?m 2023 . Truy c?p ngay 2 thang 7 n?m 2023 .
  6. ^ “Glottolog 4.4 - Nogai” . glottolog.org . L?u tr? b?n g?c ngay 8 thang 6 n?m 2019 . Truy c?p ngay 25 thang 7 n?m 2021 .
  7. ^ Baskakov, N.A. (1940). Nogaysky yazyk i ego dialekty Ногайский язык и его диалекты: грамматика, тексты и словарь [ The Nogai language and its dialects: grammar, texts, and dictionary ] (b?ng ti?ng Nga). Moscow: Akademii Nauk SSSR. OCLC   12067444 .
  8. ^ “Yazyki | Malye yazyki Rossii” Языки | Малые языки России [Languages | Minor languages of Russia]. minlang.iling-ran.ru (b?ng ti?ng Nga). L?u tr? b?n g?c ngay 22 thang 4 n?m 2023 . Truy c?p ngay 11 thang 5 n?m 2023 .
  9. ^ Alekseev, F.G. (2017). “Yazyki Astrakhanskoi oblasti” Языки Астраханской области [Languages of Astrakhan Oblast]. Malye Yazyki . 4 : 16?18.
  10. ^ “Nogaysky yazyk | Malye yazyki Rossii” Ногайский язык | Малые языки России [Nogai language | Minor languages of Russia]. minlang.iling-ran.ru (b?ng ti?ng Nga). L?u tr? b?n g?c ngay 11 thang 5 n?m 2023 . Truy c?p ngay 11 thang 5 n?m 2023 .
  11. ^ Lars Johanson, Eva Agnes Csato (1998). The Turkic Languages .
  12. ^ Калмыкова, С. А. (1972). Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР: Алфавит ногайского языка . Наука (b?ng ti?ng Nga): 118?125.
  13. ^ Ismail H. A. Ziyaeddin; Ali Cafer Ahmet-Naci; Nida Ablez; Risa Iusein (2015). ALFABE . Constanta: Editura Imperium. tr.  78 . ISBN   978-606-93788-8-5 .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ti?ng_Nogai&oldid=70578633 ”