S? thi hay tr??ng ca la thu?t ng? v?n h?c dung đ? ch? nh?ng tac ph?m theo th? t? s? , co n?i dung ham ch?a nh?ng b?c tranh r?ng va hoan ch?nh v? đ?i s?ng nhan dan v?i nhan v?t trung tam la nh?ng anh hung, d?ng s? đ?i di?n cho m?t th? gi?i nao đo.

Khu bi?t khai ni?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi (thu?t ng? chau Au: epos, epic) la khai ni?m đ??c ti?p nh?n t? cac n?n h?c thu?t ch?u ?nh h??ng quan ni?m v?n h?c va m? h?c thu?c truy?n th?ng chau Au d??i hai ph?m vi r?ng va h?p: trong ngh?a r?ng, thu?t ng? ch? m?t th? lo?i t? s? , m?t trong ba lo?i th? v?n h?c phan bi?t v?i k?ch va tr? tinh . ? ph?m vi h?p, hi?n nay đ??c dung m?t cach t??ng đ?i ph? bi?n trong cac n?n v?n h?c dan t?c noi chung, thu?t ng? ch? th? lo?i s? thi anh hung.

đ?c đi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong ngh?a h?p, chuyen bi?t va co cach hi?u t??ng đ?i ph? quat, s? thi ch? m?t ho?c m?t nhom th? lo?i trong t? s?, đo la s? thi anh hung, t?c nh?ng thien t? s? k? v? qua kh? anh hung, la b?c tranh r?ng va hoan ch?nh v? đ?i s?ng nhan dan va v? nh?ng anh hung, d?ng s?, tieu bi?u cho m?t th? gi?i s? thi. S? thi anh hung t?n t?i d??i c? d?ng truy?n mi?ng va v?n b?n thanh v?n. Ph?n l?n nh?ng b?n chep cac thien s? thi anh hung tieu bi?u đ?u co ng?n ngu?n dan gian va b?n than cac đ?c đi?m c?a th? lo?i c?ng hinh thanh ? c?p đ? dan gian.

Cai đ?p đ?c tr?ng c?a s? thi anh hung đ??c bi?u l? trong tinh hai hoa rieng c?a no, v?n g?n v?i cac quan h? xa h?i ch?a tr??ng thanh. đi?u nay đ??c Karl Marx nh?n m?nh khi ong li?t s? thi vao th?i đ?i tr??c khi b?t đ?u co s?n xu?t ngh? thu?t th?c th?, đ?ng th?i cho r?ng s? thi ? d?ng c? đi?n lam thanh m?t th?i đ?i trong l?ch s? v?n hoa.

? s? thi, tac gi? ch? can h? đ?n th? gi?i ma cac quan h? than t?c ngay trong đ?i s?ng hi?n th?c con đong vai tro trung gian, moi gi?i cho ph?m vi rieng t? va ph?m vi chinh tr?; cac l?i ich c?a cac hanh đ?ng khac nhau con b?n ch?t vao nhau, s? lien h? gi?a cac cu?c đ?u tranh toan dan va cac ho?t đ?ng ca nhan con mang tinh tr?c ti?p, khac bi?t v?i ti?u thuy?t khi nha v?n bu?c ph?i vi?n c? rieng cho s? tham d? c?a nhan v?t vao cac xung đ?t chinh tr?.

Tr??ng ca c?ng th??ng đ??c dung đ? g?i cac tac ph?m s? thi c? đ?i va trung đ?i, khuy?t danh ho?c co ten tac gi?. Cac nha nghien c?u co cac y ki?n khac nhau. Theo Aleksander Nikolayevich Veselovski , chung đ??c so?n b?ng cach xau chu?i cac bai hat s? thi va truy?n k?, ho?c theo A. Hoysler thi n?i r?ng m?t ho?c m?t vai truy?n thuy?t dan gian. Theo Albert Bates Lord va Milman Parry thi tr??ng ca đ??c so?n b?ng cach c?i bien cac c? truy?n c? x?a trong ti?n trinh t?n t?i c?a sang tac dan gian.

Phan lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Co nhi?u th? lo?i tr??ng ca: tr??ng ca anh hung, tr??ng ca giao hu?n, tr??ng ca cham bi?m, tr??ng ca co c?t truy?n lang m?n, tr??ng ca mang tinh k?ch-tr? tinh...

đ??c coi nh? nhanh ch? đ?o c?a th? lo?i la nh?ng tr??ng ca v?i đ? tai l?ch s? toan dan ho?c l?ch s? toan th? gi?i nh? Illiad , Mah?bh?rata , La Chanson de Roland ( Bai ca chang Roland )... cac đ? tai ton giao nh? Divina Commedia ( Th?n khuc ) c?a Dante , Paradise Lost ( Thien đ??ng đa m?t ) c?a John Milton , La Gerusalemme liberata ( Jerusalem gi?i phong ) c?a Torquato Tasso , La Henriade c?a Voltaire , Der Messias c?a Friedrich Gottlieb Klopstock , Rossiad c?a Mikhail Matveyevich Kheraskov ...

M?t nhanh khac c?ng co ?nh h??ng l?n trong l?ch s? th? lo?i la d?ng tr??ng ca co c?t truy?n lang m?n, v?n g?n v?i cac truy?n th?ng ti?u thuy?t hi?p s? trung đ?i. Co th? k? ra m?t s? tac ph?m tieu bi?u nh? Vepkhistkaosani ( Chang d?ng s? khoac ao da h? ) c?a Shota Rustaveli , Sh?hn?ma c?a Firdousi , Orlando furioso ( Chang Orlando cu?ng n? ) c?a Ludovico Ariosto .

D?n d?n trong tr??ng ca cac đ? tai ca nhan, tri?t ly, đ?o đ?c đ??c đ?t len hang đ?u, cac y?u t? k?ch tr? tinh đ??c t?ng c??ng, cac truy?n th?ng folklore đ??c phat hi?n va khai thac, t?o nen nh?ng tr??ng ca c?a th?i đ?i ti?n lang m?n nh? cac tr??ng ca c?a James Macpherson , Walter Scott

Giai đo?n phat tri?n r?c r? nh?t c?a tr??ng ca la th?i đ?i c?a ch? ngh?a lang m?n v?i s? chu tr?ng đ?c bi?t đ?n th? lo?i c?a nhi?u nha th? kh?p th? gi?i, cac tac ph?m chi?m v? tri đ?nh cao c?a th?i nay th??ng co tinh tri?t ly xa h?i ho?c t??ng tr?ng tri?t ly, nh? K? s? đ?ng (Медный всадник) c?a Aleksandr Sergeyevich Pushkin , Con qu? c?a Mikhail Yuryevich Lermontov , Deutschland. Ein Wintermarchen ( N??c đ?c ) c?a Heinrich Heine ...

N?a sau th? k? 19, luc th? lo?i đang suy thoai, v?n xu?t hi?n m?t s? tr??ng ca lang m?n xu?t s?c nh? The Song of Hiawatha (Bai ca v? Hiawatha) c?a Henry Wadsworth Longfellow , đ?ng th?i co s? xu?t hi?n c?a nh?ng tr??ng ca theo xu h??ng hi?n th?c nh? Th?n b?ng gia m?i đ? (Mороз, Красный нос) va Ai đ??c s?ng sung s??ng ? Nga (Кому на Руси жить хорошо) c?a Nikolay Alexeyevich Nekrasov .

Th? lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi th?n tho?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi anh hung dan gian n?y sinh tren c? s? truy?n th?ng cac s? thi th?n tho?i k? v? nh?ng b?c th?y t? - nh?ng anh hung v?n hoa, v? cac tich truy?n d?ng s?; xa x?a h?n n?a la cac truy?n thuy?t l?ch s?, cac bai t?ng ca. N?y sinh vao th?i đ?i tan ra c?a ch? đ? cong h?u nguyen th?y va phat tri?n trong xa h?i c? đ?i, phong ki?n, n?i con b?o l?u t?ng ph?n cac quan h? gia tr??ng, s? thi anh hung ?nh h??ng c?a cac quan h? va quan ni?m ?y, đa mieu t? v? quan h? xa h?i nh? quan h? dong mau, tong t?c v?i t?t c? cac chu?n m?c lu?t l?, t?p t?c.

? d?ng c? x?a nh?t c?a s? thi, tinh anh hung con hi?n di?n trong v? b?c th?n tho?i hoang đ??ng (cac d?ng s? khong ch? co s?c m?nh chi?n đ?u ma con co n?ng l?c sieu nhien, ma thu?t, k? đ?ch thi luon hi?n di?n d??i d?ng quai v?t gi? t??ng). Nh?ng đ? tai chinh đ??c s? thi c? x?a mieu t?: chi?n đ?u ch?ng quai v?t (c?u ng??i đ?p va dan lang), ng??i anh hung đi h?i v?, s? tr? thu c?a dong h?.

S? thi c? đi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac d?ng c? đi?n c?a s? thi co nhan v?t th??ng la cac d?ng s? kiem th? l?nh va cac chi?n binh đ?i di?n dan t?c ? t?m l?ch s?; cac k? thu c?a h? th??ng đ??c đ?ng nh?t v?i b?n xam l??c, nh?ng k? ap b?c, ngo?i bang va d? giao (nh? ng??i Turk , ng??i Tartar v?i s? thi Slav? ). Th?i gian s? thi ? đay khac v?i s? thi dan gian, khong con la th?i đ?i sang ch? cac th?n tho?i, ma la qua kh? vinh quang trong bu?i binh minh c?a l?ch s? dan t?c. đ??c ca ng?i trong cac d?ng s? thi c? đi?n la cac nhan v?t va bi?n c? l?ch s? (ho?c ng?y l?ch s?), m?c du b?n than s? mieu t? cac ch?t li?u l?ch s? b? ph? thu?c vao s? đ? c?t truy?n truy?n th?ng, đoi khi con s? d?ng c? mo hinh nghi l? th?n tho?i. Cac n?n s? thi th??ng la cac cu?c đ?u tranh c?a hai b? l?c ho?c b? t?c, s?c t?c it nhi?u t??ng ?ng v?i s? th?t l?ch s? (nh? cu?c chi?n Troia trong Iliad, vi?c tranh đo?t Sampo trong Kalevala ). Quy?n l?c đ??c t?p trung trong cac nhan v?t trung tam co hanh đ?ng tich c?c la cac ong vua c?a th? gi?i s? thi (nh? Karl đ?i đ? trong b?n Anh hung ca Roland ), hay cac d?ng s?. Cac nhan v?t n?i lo?n, cach m?ng xung đ?t v?i quy?n l?c ( Akhillos trong Iliad , đ?m San trong khan Eđe, Robin Hud trong thien ballade c?a Anh, cac nhan v?t trong Th?y h? ? Trung Hoa) xu?t hi?n it ?i trong giai đo?n tan ra hinh th?c c? đi?n c?a s? thi anh hung.

S? thi anh hung [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng anh hung ca, v?i t? cach la cac tac ph?m s? thi anh hung c? l?n, th? hi?n s? t??ng quan gi?a y?u t? ca nhan anh hung va y?u t? s? thi t?p th? ro r?t, đ? đ? b?c l? tinh tich c?c ca nhan, đa tr? thanh cong c? đ?c l?c cho s? bi?u hi?n y?u t? toan dan, va dan t?c. Tr??ng ca s? thi "v? th?c ch?t co lien quan đ?n th?i trung đ?i, khi dan chung t?nh d?y t? gi?c ng? n?ng n?, nh?ng tinh th?n thi đa c?ng cap đ?n m?c t?o đ??c th? gi?i rieng c?a minh va t? c?m th?y minh g?n bo mau th?t v?i th? gi?i ?y... Khi b?n than cai ca nhan đ??c gi?i phong kh?i kh?i v?n toan dan t?c kh?i th?y v?i tr?ng thai chung, l?i ngh? l?i c?m chung, ho?t đ?ng va s? ph?n chung, thi thay cho th? ca s? thi nh?ng cai s? phat tri?n chin mu?i h?n c? m?t m?t la th? va m?t khac la k?ch" (Hegel).

Tac ph?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi anh hung con l?i trong v?n h?c nhan lo?i d??i d?ng cac thien anh hung ca c? l?n, đ??c ghi chep thanh sach nh? Iliad , Odyssey c?a Hy L?p c? đ?i , Mahabharata , Ramayana c?a ?n đ? c? đ?i; d??i d?ng truy?n mi?ng nh? S? thi Gilgamesh , Dzangar , Alphamysh , Manas , đ?m S?n , đ? đ?t đ? n??c ; ho?c cac bai ca s? thi ng?n ( bulina c?a Nga, junas c?a Nam T?) đ??c xau chu?i ph?n nao thanh lien hoan. Th??ng th?y cac tac ph?m d??i d?ng bai ca va l?i th? hoa l?n vao nhau, hi?m khi th?y tac ph?m d?ng v?n xuoi.

Xu h??ng đ??ng đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sang th? k? 20 va nh?ng n?m đ?u c?a th? k? 21, tr??ng ca th??ng phat tri?n theo h??ng tr? tinh, tam ly, tri?t ly; cac xuc c?m rieng t? đ?t trong lien h? v?i nh?ng ch?n đ?ng l?ch s?, trong khi đo y?u t? c?t truy?n đ??c gi?m xu?ng th?m chi t??ng đ?i m? nhoe ^[1] . đi?n hinh cho lo?i th? la cac tr??ng ca đam may m?c qu?n (Облако в штанах) c?a Vladimir Vladimirovich Mayakovsky , H?i ng? l?n đ?u c?a Andrei Belyi , đ?u t??ng va Trong bao c?a Robert Frost , Nh?ng v?t chu?n c?a Saint-John Perse ... Du khong th? tr? l?i th?i hoang kim nh? nh?ng n?m đ?u th? k? 19, nh?ng tr??ng ca, v?i t? cach m?t th? lo?i t?ng h?p, tr? tinh-t? s?, hoanh trang, cho phep k?t h?p nh?ng ch?n đ?ng l?n, nh?ng xuc c?m tr?m sau va nh?ng quan ni?m v? l?ch s?, v?n chi?m đ??c v? tri nh?t đ?nh trong thi ca th? gi?i ^[2] , la th? lo?i ma b?t c? nha th? l?n nao c?ng đ?u mu?n th? s?c.

Thong tin them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? lo?i th? Choka (hay Nagauta, tr??ng ca) c?a Nh?t th?nh hanh th?i ti?n Heian ch? nh?ng bai th? dai xet v? s? l??ng cau, nh?ng khong hoan toan la tr??ng ca theo cach hi?u hi?n nay.

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

1. ^ T? đi?n v?n h?c , b? m?i, Nha xu?t b?n Th? gi?i, 2005, trang 1867.
2. ^ L?i Nguyen An, 150 thu?t ng? v?n h?c , Nha xu?t b?n đ?i h?c Qu?c gia Ha N?i, 1998, trang 365.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi hay tr??ng ca la m?t thu?t ng? v?n h?c dung đ? ch? nh?ng tac ph?m theo th? t? s? , co n?i dung ham ch?a nh?ng b?c tranh r?ng va hoan ch?nh v? đ?i s?ng nhan dan v?i nhan v?t trung tam la nh?ng anh hung, d?ng s? đ?i di?n cho m?t th? gi?i nao đo.

Khu bi?t khai ni?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi (thu?t ng? chau Au: epos, epic) la khai ni?m đ??c ti?p nh?n t? cac n?n h?c thu?t ch?u ?nh h??ng quan ni?m v?n h?c va m? h?c thu?c truy?n th?ng chau Au d??i hai ph?m vi r?ng va h?p: trong ngh?a r?ng, thu?t ng? ch? m?t th? lo?i t? s? , m?t trong ba lo?i th? v?n h?c phan bi?t v?i k?ch va tr? tinh . ? ph?m vi h?p, hi?n nay đ??c dung m?t cach t??ng đ?i ph? bi?n trong cac n?n v?n h?c dan t?c noi chung, thu?t ng? ch? th? lo?i s? thi anh hung.

đ?c đi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong ngh?a h?p, chuyen bi?t va co cach hi?u t??ng đ?i ph? quat, s? thi tr? m?t ho?c m?t nhom th? lo?i trong t? s?, đo la s? thi anh hung, t?c nh?ng thien t? s? k? v? qua kh? anh hung, la b?c tranh r?ng va hoan ch?nh v? đ?i s?ng nhan dan va v? nh?ng anh hung, d?ng s?, tieu bi?u cho m?t th? gi?i s? thi. S? thi anh hung t?n t?i d??i c? d?ng truy?n mi?ng va v?n b?n thanh v?n. Ph?n l?n nh?ng b?n chep cac thien s? thi anh hung tieu bi?u đ?u co ng?n ngu?n dan gian va b?n than cac đ?c đi?m c?a th? lo?i c?ng hinh thanh ? c?p đ? dan gian.

Cai đ?p đ?c tr?ng c?a s? thi anh hung đ??c bi?u l? trong tinh hai hoa rieng c?a no, v?n g?n v?i cac quan h? xa h?i ch?a tr??ng thanh. đi?u nay đ??c Cac Mac nh?n m?nh khi ong li?t s? thi vao th?i đ?i tr??c khi b?t đ?u co s?n xu?t ngh? thu?t th?c th?, đ?ng th?i cho r?ng s? thi ? d?ng c? đi?n lam thanh m?t th?i đ?i trong l?ch s? v?n hoa.

? s? thi, tac gi? ch? can h? đ?n th? gi?i ma cac quan h? than t?c ngay trong đ?i s?ng hi?n th?c con đong vai tro trung gian, moi gi?i cho ph?m vi rieng t? va ph?m vi chinh tr?; cac l?i ich c?a cac hanh đ?ng khac nhau con b?n ch?t vao nhau, s? lien h? gi?a cac cu?c đ?u tranh toan dan va cac ho?t đ?ng ca nhan con mang tinh tr?c ti?p, khac bi?t v?i ti?u thuy?t khi nha v?n bu?c ph?i vi?n c? rieng cho s? tham d? c?a nhan v?t vao cac xung đ?t chinh tr?.

Tr??ng ca c?ng th??ng đ??c dung đ? g?i cac tac ph?m s? thi c? đ?i va trung đ?i, khuy?t danh ho?c co ten tac gi?. Cac nha nghien c?u co cac y ki?n khac nhau. Theo Aleksander Nikolayevich Veselovski , chung đ??c so?n b?ng cach xau chu?i cac bai hat s? thi va truy?n k?, ho?c theo A. Hoysler thi n?i r?ng m?t ho?c m?t vai truy?n thuy?t dan gian. Theo Albert Bates Lord va Milman Parry thi tr??ng ca đ??c so?n b?ng cach c?i bien cac c? truy?n c? x?a trong ti?n trinh t?n t?i c?a sang tac dan gian.

Phan lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Co nhi?u th? lo?i tr??ng ca: tr??ng ca anh hung, tr??ng ca giao hu?n, tr??ng ca cham bi?m, tr??ng ca co c?t truy?n lang m?n, tr??ng ca mang tinh k?ch-tr? tinh...

đ??c coi nh? nhanh ch? đ?o c?a th? lo?i la nh?ng tr??ng ca v?i đ? tai l?ch s? toan dan ho?c l?ch s? toan th? gi?i nh? Illiad , Mah?bh?rata , La Chanson de Roland ( Bai ca chang Roland )... cac đ? tai ton giao nh? Divina Commedia ( Th?n khuc ) c?a Dante , Paradise Lost ( Thien đ??ng đa m?t ) c?a John Milton , La Gerusalemme liberata ( Jerusalem gi?i phong ) c?a Torquato Tasso , La Henriade c?a Voltaire , Der Messias c?a Friedrich Gottlieb Klopstock , Rossiad c?a Mikhail Matveyevich Kheraskov ...

M?t nhanh khac c?ng co ?nh h??ng l?n trong l?ch s? th? lo?i la d?ng tr??ng ca co c?t truy?n lang m?n, v?n g?n v?i cac truy?n th?ng ti?u thuy?t hi?p s? trung đ?i. Co th? k? ra m?t s? tac ph?m tieu bi?u nh? Vepkhistkaosani ( Chang d?ng s? khoac ao da h? ) c?a Shota Rustaveli , Sh?hn?ma c?a Firdousi , Orlando furioso ( Chang Orlando cu?ng n? ) c?a Ludovico Ariosto .

D?n d?n trong tr??ng ca cac đ? tai ca nhan, tri?t ly, đ?o đ?c đ??c đ?t len hang đ?u, cac y?u t? k?ch tr? tinh đ??c t?ng c??ng, cac truy?n th?ng folklore đ??c phat hi?n va khai thac, t?o nen nh?ng tr??ng ca c?a th?i đ?i ti?n lang m?n nh? cac tr??ng ca c?a James Macpherson , Walter Scott

Giai đo?n phat tri?n r?c r? nh?t c?a tr??ng ca la th?i đ?i c?a ch? ngh?a lang m?n v?i s? chu tr?ng đ?c bi?t đ?n th? lo?i c?a nhi?u nha th? kh?p th? gi?i, cac tac ph?m chi?m v? tri đ?nh cao c?a th?i nay th??ng co tinh tri?t ly xa h?i ho?c t??ng tr?ng tri?t ly, nh? K? s? đ?ng (Медный всадник) c?a Aleksandr Sergeyevich Pushkin , Con qu? c?a Mikhail Yuryevich Lermontov , Deutschland. Ein Wintermarchen ( N??c đ?c ) c?a Heinrich Heine ...

N?a sau th? k? 19, luc th? lo?i đang suy thoai, v?n xu?t hi?n m?t s? tr??ng ca lang m?n xu?t s?c nh? The Song of Hiawatha (Bai ca v? Hiawatha) c?a Henry Wadsworth Longfellow , đ?ng th?i co s? xu?t hi?n c?a nh?ng tr??ng ca theo xu h??ng hi?n th?c nh? Th?n b?ng gia m?i đ? (Mороз, Красный нос) va Ai đ??c s?ng sung s??ng ? Nga (Кому на Руси жить хорошо) c?a Nikolay Alexeyevich Nekrasov .

Th? lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi th?n tho?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi anh hung dan gian n?y sinh tren c? s? truy?n th?ng cac s? thi th?n tho?i k? v? nh?ng b?c th?y t? - nh?ng anh hung v?n hoa, v? cac tich truy?n d?ng s?; xa x?a h?n n?a la cac truy?n thuy?t l?ch s?, cac bai t?ng ca. N?y sinh vao th?i đ?i tan ra c?a ch? đ? cong h?u nguyen th?y va phat tri?n trong xa h?i c? đ?i, phong ki?n, n?i con b?o l?u t?ng ph?n cac quan h? gia tr??ng, s? thi anh hung ?nh h??ng c?a cac quan h? va quan ni?m ?y, đa mieu t? v? quan h? xa h?i nh? quan h? dong mau, tong t?c v?i t?t c? cac chu?n m?c lu?t l?, t?p t?c.

? d?ng c? x?a nh?t c?a s? thi, tinh anh hung con hi?n di?n trong v? b?c th?n tho?i hoang đ??ng (cac d?ng s? khong ch? co s?c m?nh chi?n đ?u ma con co n?ng l?c sieu nhien, ma thu?t, k? đ?ch thi luon hi?n di?n d??i d?ng quai v?t gi? t??ng). Nh?ng đ? tai chinh đ??c s? thi c? x?a mieu t?: chi?n đ?u ch?ng quai v?t (c?u ng??i đ?p va dan lang), ng??i anh hung đi h?i v?, s? tr? thu c?a dong h?.

S? thi c? đi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac d?ng c? đi?n c?a s? thi co nhan v?t th??ng la cac d?ng s? kiem th? l?nh va cac chi?n binh đ?i di?n dan t?c ? t?m l?ch s?; cac k? thu c?a h? th??ng đ??c đ?ng nh?t v?i b?n xam l??c, nh?ng k? ap b?c, ngo?i bang va d? giao (nh? ng??i Turk , ng??i Tartar v?i s? thi Slav? ). Th?i gian s? thi ? đay khac v?i s? thi dan gian, khong con la th?i đ?i sang ch? cac th?n tho?i, ma la qua kh? vinh quang trong bu?i binh minh c?a l?ch s? dan t?c. đ??c ca ng?i trong cac d?ng s? thi c? đi?n la cac nhan v?t va bi?n c? l?ch s? (ho?c ng?y l?ch s?), m?c du b?n than s? mieu t? cac ch?t li?u l?ch s? b? ph? thu?c vao s? đ? c?t truy?n truy?n th?ng, đoi khi con s? d?ng c? mo hinh nghi l? th?n tho?i. Cac n?n s? thi th??ng la cac cu?c đ?u tranh c?a hai b? l?c ho?c b? t?c, s?c t?c it nhi?u t??ng ?ng v?i s? th?t l?ch s? (nh? cu?c chi?n Troia trong Iliad, vi?c tranh đo?t Sampo trong Kalevala ). Quy?n l?c đ??c t?p trung trong cac nhan v?t trung tam co hanh đ?ng tich c?c la cac ong vua c?a th? gi?i s? thi (nh? Karl đ?i đ? trong b?n Anh hung ca Roland ), hay cac d?ng s?. Cac nhan v?t n?i lo?n, cach m?ng xung đ?t v?i quy?n l?c ( Akhillos trong Iliad , đ?m San trong khan Eđe, Robin Hud trong thien ballade c?a Anh, cac nhan v?t trong Th?y h? ? Trung Hoa) xu?t hi?n it ?i trong giai đo?n tan ra hinh th?c c? đi?n c?a s? thi anh hung.

S? thi anh hung [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng anh hung ca, v?i t? cach la cac tac ph?m s? thi anh hung c? l?n, th? hi?n s? t??ng quan gi?a y?u t? ca nhan anh hung va y?u t? s? thi t?p th? ro r?t, đ? đ? b?c l? tinh tich c?c ca nhan, đa tr? thanh cong c? đ?c l?c cho s? bi?u hi?n y?u t? toan dan, va dan t?c. Tr??ng ca s? thi "v? th?c ch?t co lien quan đ?n th?i trung đ?i, khi dan chung t?nh d?y t? gi?c ng? n?ng n?, nh?ng tinh th?n thi đa c?ng cap đ?n m?c t?o đ??c th? gi?i rieng c?a minh va t? c?m th?y minh g?n bo mau th?t v?i th? gi?i ?y... Khi b?n than cai ca nhan đ??c gi?i phong kh?i kh?i v?n toan dan t?c kh?i th?y v?i tr?ng thai chung, l?i ngh? l?i c?m chung, ho?t đ?ng va s? ph?n chung, thi thay cho th? ca s? thi nh?ng cai s? phat tri?n chin mu?i h?n c? m?t m?t la th? va m?t khac la k?ch" (Hegel).

Tac ph?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? thi anh hung con l?i trong v?n h?c nhan lo?i d??i d?ng cac thien anh hung ca c? l?n, đ??c ghi chep thanh sach nh? Iliad , Odyssey c?a Hy L?p c? đ?i , Mahabharata , Ramayana c?a ?n đ? c? đ?i; d??i d?ng truy?n mi?ng nh? S? thi Gilgamesh , Dzangar , Alphamysh , Manas , đ?m S?n , đ? đ?t đ? n??c ; ho?c cac bai ca s? thi ng?n ( bulina c?a Nga, junas c?a Nam T?) đ??c xau chu?i ph?n nao thanh lien hoan. Th??ng th?y cac tac ph?m d??i d?ng bai ca va l?i th? hoa l?n vao nhau, hi?m khi th?y tac ph?m d?ng v?n xuoi.

Xu h??ng đ??ng đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sang th? k? 20 va nh?ng n?m đ?u c?a th? k? 21, tr??ng ca th??ng phat tri?n theo h??ng tr? tinh, tam ly, tri?t ly; cac xuc c?m rieng t? đ?t trong lien h? v?i nh?ng ch?n đ?ng l?ch s?, trong khi đo y?u t? c?t truy?n đ??c gi?m xu?ng th?m chi t??ng đ?i m? nhoe ^[1] . đi?n hinh cho lo?i th? la cac tr??ng ca đam may m?c qu?n (Облако в штанах) c?a Vladimir Vladimirovich Mayakovsky , H?i ng? l?n đ?u c?a Andrei Belyi , đ?u t??ng va Trong bao c?a Robert Frost , Nh?ng v?t chu?n c?a Saint-John Perse ... Du khong th? tr? l?i th?i hoang kim nh? nh?ng n?m đ?u th? k? 19, nh?ng tr??ng ca, v?i t? cach m?t th? lo?i t?ng h?p, tr? tinh-t? s?, hoanh trang, cho phep k?t h?p nh?ng ch?n đ?ng l?n, nh?ng xuc c?m tr?m sau va nh?ng quan ni?m v? l?ch s?, v?n chi?m đ??c v? tri nh?t đ?nh trong thi ca th? gi?i ^[2] , la th? lo?i ma b?t c? nha th? l?n nao c?ng đ?u mu?n th? s?c.

Thong tin them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? lo?i th? Choka (hay Nagauta, tr??ng ca) c?a Nh?t th?nh hanh th?i ti?n Heian ch? nh?ng bai th? dai xet v? s? l??ng cau, nh?ng khong hoan toan la tr??ng ca theo cach hi?u hi?n nay.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• T?t c? cac trang co t?a đ? ch?a "S? thi"
• Phim s? thi
• Calliope ((Nang th? Hy L?p c?a s? thi trong th?n tho?i)

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

1. ^ T? đi?n v?n h?c , b? m?i, Nha xu?t b?n Th? gi?i, 2005, trang 1867.
2. ^ L?i Nguyen An, 150 thu?t ng? v?n h?c , Nha xu?t b?n đ?i h?c Qu?c gia Ha N?i, 1998, trang 365.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]