Robert Mugabe

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
The Rt. Hon

Robert Gabriel Mugabe


KCB
T?ng th?ng th? hai c?a Zimbabwe
Nhi?m k?
31 thang 12 n?m 1987  ? 21 thang 12 n?m 2017
29 n?m, 355 ngay
Pho T?ng th?ng Simon Muzenda
Joshua Nkomo
Joseph Msika
Joyce Mujuru
Ti?n nhi?m Canaan Banana
K? nhi?m Emmerson Mnangagwa
Th? t??ng Zimbabwe
Nhi?m k?
18 thang 4 n?m 1980  ? 31 thang 12 n?m 1987
7 n?m, 257 ngay
T?ng th?ng Canaan Banana
Ti?n nhi?m Abel Muzorewa
K? nhi?m Ch?c v? b? bai b?
T?ng Th? ky Phong trao khong lien k?t
Nhi?m k?
06 thang 9 n?m 1986  ? 07 thang 9 n?m 1989
3 n?m, 1 ngay
Ti?n nhi?m Zail Singh
K? nhi?m Janez Drnov?ek
Thong tin ca nhan
Sinh ( 1924-02-21 ) 21 thang 2, 1924
Kutama , Salisbury , Nam Rhodesia
M?t 6 thang 9, 2019 (2019-09-06) (95 tu?i)
Vi?n s?c kh?e tam th?n, Singapore
đ?ng chinh tr? ZANU-PF
Ph?i ng?u Sally Hayfron (qua đ?i)
Grace Marufu
Alma mater University of Fort Hare
đ?i h?c London
đ?i h?c Nam Phi

Robert Gabriel Mugabe , KCB ( 21 thang 2 n?m 1924 ? 6 thang 9 n?m 2019 ) la c?u T?ng th?ng Zimbabwe . Ong đa gi? ch?c th? t??ng t? n?m 1980 đ?n n?m 1987 va ch?c ch? t?ch hanh phap th? nh?t t? n?m 1987. [1] Ong tr? nen n?i ti?ng trong th?p nien 1960 khi lam lanh đ?o c?a Lien minh Qu?c gia chau Phi Zimbabwe (ZANU) trong cu?c chi?n tranh du kich ch?ng l?i c?ng đ?ng thi?u s? da tr?ng c?m quy?n ? Rhodesia (1964?1979).

Mugabe la m?t nhan v?t th?ng th?n, gay tranh cai. N?i ti?ng t? cu?c chi?n, ong đ??c dan chau Phi xem la anh hung đ?u tranh cho đ?c l?p c?ng nh? la m?t lanh đ?o co h?c v?n cao. [2] [3] Mugabe sinh ra trong m?t gia đinh ng??i Shona ngheo ? Kutama, Nam Rhodesia. Sau khi h?c t?i tr??ng Cao đ?ng Kutama va đ?i h?c Fort Hare, ong lam giao vien tr??ng ? Nam Rhodesia, B?c Rhodesia va Ghana . T?c gi?n r?ng Nam Rhodesia la m?t thu?c đ?a c?a Anh b? chi ph?i b?i m?t thi?u s? da tr?ng, Mugabe đa ch?p nh?n ch? ngh?a Mac va tham gia cac cu?c bi?u tinh dan t?c ch? ngh?a chau Phi keu g?i m?t qu?c gia đ?c l?p do ng??i da đen lanh đ?o. Sau khi đ?a ra binh lu?n ch?ng l?i chinh ph?, ong b? bu?c t?i hanh hung va b? b?t giam t? n?m 1964 đ?n n?m 1974. Sau khi gi?i phong, ong đa tr?n sang Mozambique , thi?t l?p s? lanh đ?o c?a ong v? ZANU, va giam sat vai tro c?a ZANU trong cu?c chi?n tranh Bush ? Rhodes, chi?n đ?u v?i chinh ph? tr?ng c?a Ian Smith. Ong mi?n c??ng đa tham gia vao cac cu?c đam phan hoa binh đ??c moi gi?i b?i V??ng qu?c Anh d?n đ?n Hi?p đ?nh Lancaster House . Th?a thu?n nay đa d? b? lu?t l? c?a ng??i da tr?ng va d?n đ?n cu?c t?ng tuy?n c? n?m 1980, trong đo Mugabe đa d?n ZANU?PF gianh chi?n th?ng va tr? thanh Th? t??ng c?a n??c m?i đ??c đ?i ten thanh Zimbabwe. Chinh quy?n Mugabe đa m? r?ng vi?c ch?m soc s?c kho? va giao d?c va ? b?t ch?p hung bi?n Mac xit c?a ong va mong mu?n co m?t xa h?i xa h?i ch? ngh?a ? ton tr?ng cac chinh sach kinh t? th?n tr?ng.

Nh?ng l?i keu g?i đ?u tien c?a Mugabe v? s? hoa gi?i s?c t?c đa th?t b?i trong vi?c lam gi?m m?i quan h? ch?ng t?c va vi?c ng??i da tr?ng tr?n ch?y gia t?ng. M?i quan h? v?i Lien minh Nhan dan Zimbabwe c?a Zimbabwe Joshua Nkomo (ZAPU) c?ng đa suy gi?m, trong khi Mugabe đa bop ngh?t s? ph?n đ?i c?a ZAPU ? Matabeleland trong Gukurahundi t? n?m 1982 đ?n n?m 1985; it nh?t 10.000 ng??i, ch? y?u la dan th??ng c?a Ndebele, đa b? L? đoan th? n?m c?a Mugabe gi?t. Tren binh di?n qu?c t?, ong đa g?i quan t?i Chi?n tranh Congo l?n th? hai va ch? tri Phong trao Khong lien k?t ( 1986 ? 1989 ), T? ch?c Th?ng nh?t chau Phi ( 1997 ? 1998 ) va Lien minh chau Phi ( 2015 ? 2016 ). Theo đu?i vi?c gi?i phong dan s?, chinh ph? Mugabe đa nh?n m?nh vi?c phan ph?i l?i đ?t đai do nong dan ch?n nuoi ng??i tr?ng ki?m soat đ?i v?i ng??i da đen khong co ru?ng, ban đ?u tren c? s? "ng??i mua s?n sang ng??i ban s?n sang". N?n long v?i t?c đ? phan ph?i l?i ch?m, t? n?m 2000 Mugabe đa khuy?n khich vi?c chi?m đo?t b?o l?c đ?t đai ng??i da tr?ng. S?n xu?t l??ng th?c b? ?nh h??ng n?ng n?, d?n đ?n n?n đoi, suy gi?m kinh t? m?nh m? va cac l?nh tr?ng ph?t qu?c t?. S? ph?n đ?i c?a Mugabe đa t?ng len, m?c du ong đ??c tai đ?c c? vao n?m 2002, 2008 va 2013 thong qua cac chi?n d?ch b? chi ph?i b?i b?o l?c, gian l?n b?u c? va khang cao theo ch? ngh?a dan t?c đ?i v?i c? s? c? tri nong thon Shona. Sau cu?c đ?o chinh n?m 2017 , Mugabe đa t? ch?c t?ng th?ng.

Sau g?n b?n th?p k? th?ng tr? chinh tr? c?a Zimbabwe, Mugabe đa la m?t nhan v?t gay tranh cai va chia r?. Ong đa đ??c ca ng?i la m?t anh hung cach m?ng trong cu?c đ?u tranh gi?i phong chau Phi, ng??i đa giup gi?i phong Zimbabwe kh?i ch? ngh?a th?c dan Anh, ch? ngh?a đ? qu?c va lu?t l? thi?u s? ng??i da tr?ng. Ng??c l?i, ong b? cao bu?c la m?t nha đ?c tai ch?u trach nhi?m qu?n ly kem kinh t?, n?n tham nh?ng lan r?ng, phan bi?t ch?ng t?c , l?m d?ng nhan quy?n, đan ap cac nha phe binh chinh tr?, va cac t?i ac ch?ng l?i nhan lo?i.

C?m quy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau m?t cu?c can thi?p t?n kem vao cu?c chi?n tranh Congo l?n th? 2 va vi?c t??c đo?t hang lo?t đ?t đai canh tac thu?c s? h?u ng??i da tr?ng, d? lu?n ph??ng Tay đa chuy?n sang ph?n đ?i Mugabe m?t cach quy?t li?t va nhi?u chinh sach phong t?a kinh t? va gi?m vi?n tr? đa b? cac n??c ph??ng Tay ap đ?t len qu?c gia nay. N?n kinh t? Zimbabwe đa tu?t d?c nhanh chong, d?n đ?n thi?u h?t l??ng th?c va x?ng d?u, l?m phat phi ma , di c? hang lo?t. Trong th?i gian g?n đay, cac chinh sach c?a ong b? len an ? c? ph??ng Tay va trong n??c la chinh sach phat xit ch?ng l?i c?ng đ?ng thi?u s? da tr?ng Zimbabwe . [4] [5] [6] Mugabe đa t? mo t? minh la "sinh ra đ? ch?ng l?i nh?ng k? th?c dan," [7] [8] nen c? ong va nh?ng ng??i ?ng h? ong tuyen b? r?ng cac v?n đ? c?a Zimbabwe la di s?n c?a ch? ngh?a đ? qu?c, [9] va b? chinh sach c?m v?n kinh t? ph??ng Tay lam tr?m tr?ng them.

Trong nh?ng n?m c?m quy?n, ong Robert Mugabe đa thay th? s? th?ng tr? c?a thi?u s? da tr?ng b?ng s? th?ng tr? c?a thi?u s? da đen t?p h?p quanh l?i ich ca nhan c?a chinh ong. Ong c?ng cho r?ng Chua đa giao quy?n l?c cho ong ta nen khong ai co th? đo?t l?i. Cac v? tr?n ap do ong ch? m?u trong nh?ng n?m 1980 lam 20.000 ng??i thi?t m?ng. N?m 1998 , quan đ?i c?a Mugabe tr?n ap nh?ng cu?c bi?u tinh c?a ng??i dan ph?n đ?i tinh tr?ng gia nhu y?u ph?m t?ng cao. N?m 2005 , g?n 600.000 ng??i Zimbabwe đa m?t nha c?a b?i cac "chi?n d?ch thanh l?c" thanh ph?. [10]

S? th?t b?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 3 thang 4 n?m 2008 , bao chi th? gi?i đ??c thong bao r?ng đ?ng đ?i l?p chinh, Phong trao Thay đ?i dan ch? đa tuyen b? ki?m soat đ??c Qu?c h?i. Tuyen b? nay đa đ??c xac nh?n khi k?t qu? b?u c? đ??c cong b? nh?ng hi?n nay đang b? tranh cai. [11]

T?ng th?ng Zimbabwe v?a b? t??c danh hi?u hi?p s? ngay 25 thang 6 n?m 2008 b?i N? hoang Anh Elizabeth II v?n phong cho Mugabe t? n?m 1994 đ? ph?n đ?i s? vi ph?m nhan quy?n c?a ong. Phong trao thay đ?i dan ch? c?a ong Tsvangirai , đ?i th? c?a Mugabe cho bi?t g?n 90 ng??i ?ng h? phong trao nay đa b? nh?ng ng??i theo phe Mugabe sat h?i. Do s? d?ng b?o l?c đ? đan ap phe đ?i l?p ma ong Mugabe đa b? th? gi?i len an. [12]

D??i th?i Mugabe, Zimbabwe l?m phat len t?i 11 tri?u %, đ?ng ti?n m?nh gia 100 t? đola Zimbabwe (ZD) ch? đ? mua m?t ? banh mi va t? l? m?c b?nh AIDS vao lo?i cao nh?t chau Phi con tu?i th? thi vao hang th?p nh?t th? gi?i. [10] T? l? th?t nghi?p c?a Zimbabwe la 70% va it nh?t 80% dan s? s?ng d??i ng??ng ngheo đoi . M?c l?m phat c?a Zimbabwe t?ng hang n?m t?i 993,6% va thu?c hang cao nh?t th? gi?i. [13]

Khi b? t? cao la h?m d?a b?ng b?o l?c phe đ?i l?p trong k? b?u c? đ? gi? quy?n l?c, Mugabe tuyen b?: "H? co th? het to bao nhieu tuy thich, t? Washington ho?c t? London hay t? b?t c? n?i nao khac. Ng??i dan chung toi, ng??i dan chung toi va ch? ng??i dan chung toi quy?t đ?nh ch? khong ph?i ai khac".

Th? t??ng Anh , ong Gordon Brown trong bai phat bi?u t?i Qu?c h?i Anh đa ch? trich gay g?t Chinh ph? c?a Robert Mugabe, g?i đo la Chinh ph? khong đ??c ai th?a nh?n con Ngo?i tr??ng M? Condoleezza Rice cho r?ng chinh ph? c?a ong Robert Mugabe la b?t h?p phap. [14]

B? quan đ?i sa th?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 15 thang 11 n?m 2017 , t??ng Constantine Chingwenge đa keu g?i quan đ?i ti?n vao th? đo Harare đ? giam l?ng Robert Mugabe va thong bao tren truy?n hinh qu?c gia r?ng Th? t??ng v?n an toan va đang th?c hi?n chi?n d?ch thanh tr?ng nh?ng k? đ??c ong g?i la "tham nh?ng". đ?ng c?m quy?n c?a Zimbabwe khai tr? kh?i đ?ng va ra t?i h?u th? cho Mugabe th?i h?n đ? r?i gh?, n?u khong s? b? lu?n t?i. Hang nghin ng??i ngay 18/11 đ? xu?ng đ??ng ph? Harare đ? bi?u tinh yeu c?u ong Mugabe r?i gh?.

Robert Mugabe ph?i t? ch?c m?y ngay sau đo, chinh quy?n m?i v?n cho h??ng ?u đai ch? đ? d??ng gia h?u h?nh nh? m?t lanh đ?o ngh? h?u v?n đ??c h??ng. Ngoai nha c?a, xe h?i va may bay, Mugabe con đ??c it nh?t 20 nhan vien, bao g?m 6 v? s?, ph?c v? rieng.

Ngay 29/7/2018 tr??c ngay Zimbabwe b?u t?ng th?ng, qu?c h?i va b?u c? đ?a ph??ng Co 23 ?ng vien tranh ch?c t?ng th?ng. C?u t?ng th?ng Robert Mugabe va Grace phat bi?u t?i nha rieng ? th? đo Harare, ong nh?c l?i r?ng ong đa b? "sa th?i" trong m?t cu?c đ?o chinh quan s?, va r?ng ong t? b? ch?c v? đ? "tranh xung đ?t". Mu?n lanh đ?o phe đ?i l?p Nelson Chamisa c?a Phong trao Thay đ?i Dan ch? (MDC) chi?n th?ng trong cu?c b? phi?u.

Qua đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mugabe đa ph?i nh?p vi?n vao thang 4 n?m 2019 , th?c hi?n chuy?n đi cu?i cung trong s? nhi?u chuy?n đi đ?n Singapore đ? đi?u tr? y t?, gi?ng nh? ong đa lam vao cu?i nhi?m k? t?ng th?ng va trong nh?ng thang sau khi k?t thuc nhi?m k?. [15] [16] Ong qua đ?i vao ngay 6 thang 9 n?m 2019 , ? tu?i 95, t?i B?nh vi?n Gleneagles c?a Singapore. [17] [18] Nguyen nhan cai ch?t ung th?. [19] [20]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Chan, Stephen (2003). Robert Mugabe: A Life of Power and Violence . tr.  123 .
  2. ^ Viewpoint: Kaunda on Mugabe BBC ngay 12 thang 6 n?m 2007
  3. ^ Biles, Peter (ngay 25 thang 8 n?m 2007). “Mugabe's hold on Africans” . BBC News .
  4. ^ “UK anger over Zimbabwe violence” . BBC News . ngay 1 thang 4 n?m 2000.
  5. ^ McGreal, Peter (ngay 2 thang 4 n?m 2007). “Corrupt, greedy and violent: Mugabe attacked by Catholic bishops after years of silence” . The Guardian .
  6. ^ Bentley, Daniel (ngay 17 thang 9 n?m 2007). “Sentamu urges Mugabe Action” . The Independent . B?n g?c l?u tr? ngay 15 thang 10 n?m 2007 . Truy c?p ngay 18 thang 4 n?m 2008 . đa b? qua tham s? khong ro |= ( tr? giup )
  7. ^ “Mugabe: US must disarm” . BBC News . ngay 25 thang 2 n?m 2007.
  8. ^ Egbuna, Obi (ngay 31 thang 7 n?m 2003). “Zimbabwe: Who else but Mugabe?” . The Black Commentator (51).
  9. ^ “Colonial history tugs at EU-Africa ties” . People's Daily . ngay 5 thang 12 n?m 2007.
  10. ^ a b Zimbabwe - n?i nh?c nh?i chau Phi [ lien k?t h?ng ]
  11. ^ " Robert Mugabe's reign set to end in Zimbabwe, but World fears a bloodbath [ lien k?t h?ng ] ", The Mirror
  12. ^ T?ng th?ng Zimbabwe b? t??c danh hi?u hi?p s? [ lien k?t h?ng ]
  13. ^ Zimbabwe: nh?ng k? l?c l?m phat [ lien k?t h?ng ]
  14. ^ T?ng th?ng Mugabe khong nao nung
  15. ^ Burke, Jason; Smith, David (ngay 6 thang 9 n?m 2019). “Robert Mugabe: former Zimbabwean president dies aged 95” . The Guardian . Truy c?p ngay 6 thang 9 n?m 2019 .
  16. ^ “Zimbabwe's former president Robert Mugabe dies in Singapore” . Reuters. ngay 6 thang 9 n?m 2019 . Truy c?p ngay 6 thang 9 n?m 2019 .
  17. ^ “Zimbabwe ex-President Robert Mugabe dies aged 95” . BBC News. ngay 6 thang 9 n?m 2019 . Truy c?p ngay 6 thang 9 n?m 2019 .
  18. ^ Cotterill, Joseph (ngay 6 thang 9 n?m 2019). “Zimbabwe dictator Robert Mugabe dies at 95” . Financial Times . Truy c?p ngay 6 thang 9 n?m 2019 .
  19. ^ “Robert Mugabe has died; Zimbabwe's founding father turned strongman dies at 95 cause of death unknown” . CBS News . ngay 6 thang 9 n?m 2019 . Truy c?p ngay 6 thang 9 n?m 2019 .
  20. ^ “C?u T?ng th?ng Zimbabwe qua đ?i” . VnExpress . 6 thang 9 n?m 2019.

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Mugabe&oldid=71189114 ”