Bach khoa toan th? m? Wikipedia
R?i lo?n ph? t? k?
|
---|
|
|
L?p đi l?p l?i vi?c x?p ho?c x?p cac đ? v?t la m?t đ?c đi?m ph? bi?n lien quan đ?n ch?ng t? k?.
|
Chuyen khoa
| Tam th?n h?c
,
tam ly h?c lam sang
,
nhi khoa
,
y h?c ngh? nghi?p
|
---|
Tri?u ch?ng
| Difficulties in
social interaction
, verbal and
nonverbal communication
, and the presence of repetitive behavior or restricted interests
|
---|
Bi?n ch?ng
| Social isolation
, educational and employment problems,
[1]
anxiety
,
[1]
stress
,
[1]
bullying
,
depression
,
[1]
[2]
self-harm
|
---|
Kh?i phat thong th??ng
| Early childhood
|
---|
Nguyen nhan
| Multifactorial
, with many uncertain factors
|
---|
Y?u t? nguy c?
| Family history
, certain
genetic conditions
, having older parents, certain prescribed drugs,
perinatal
and
neonatal
health issues
|
---|
Ph??ng phap ch?n đoan
| D?a tren s? k?t h?p gi?a quan sat lam sang v? hanh vi va s? phat tri?n c?ng nh? xet nghi?m ch?n đoan toan di?n đ??c hoan thanh b?i m?t nhom chuyen gia co trinh đ? (bao g?m bac s? tam th?n, nha tam ly h?c lam sang, bac s? tam ly th?n kinh, bac s? nhi khoa va nha nghien c?u b?nh ly v? ngon ng?). đ?i v?i ng??i l?n, vi?c s? d?ng l?ch s? b?ng v?n b?n va l?i noi c?a b?nh nhan v? cac đ?c đi?m t? k? tr? nen quan tr?ng h?n.
|
---|
Ch?n đoan phan bi?t
| Intellectual disability
,
anxiety
,
bipolar disorder
,
depression
,
Rett syndrome
,
attention deficit hyperactivity disorder
,
schizoid personality disorder
,
selective mutism
,
schizophrenia
,
obsessive?compulsive disorder
,
social anxiety disorder
,
Einstein syndrome
,
PTSD
,
[3]
learning disorders (mainly
speech disorders
)
|
---|
T?n su?t
|
- One in 100 people (1%) worldwide
[4]
|
---|
Ph? t? k?
, con đ??c g?i la
r?i lo?n ph? t? k?
(
ASD
), la m?t lo?t cac
r?i lo?n tam th?n
thu?c lo?i
r?i lo?n th?n kinh
. No bao g?m
t? k?
va
h?i ch?ng Asperger
. Cac ca nhan m?c ch?ng nay th??ng g?p v?n đ? v?i giao ti?p va t??ng tac xa h?i; va cac hanh vi, s? thich ho?c ho?t đ?ng h?n ch? va l?p đi l?p l?i. Cac tri?u ch?ng th??ng đ??c nh?n ra t? m?t đ?n hai tu?i.
[5]
Cac v?n đ? trong dai h?n co th? bao g?m nh?ng kho kh?n trong vi?c th?c hi?n cac nhi?m v? hang ngay, t?o va gi? m?i quan h? va duy tri cong vi?c.
[6]
Nguyen nhan c?a ph? t? k? la khong ch?c ch?n. Cac y?u t? r?i ro bao g?m co cha m? l?n tu?i, ti?n s? gia đinh m?c ch?ng t? k? va m?t s? đi?u ki?n di truy?n nh?t đ?nh. ??c tinh co t? 64% đ?n 91% r?i ro la do ti?n s? gia đinh.
[7]
Ch?n đoan d?a tren cac tri?u ch?ng.
DSM-5
xac đ?nh l?i cac r?i lo?n ph? t? k? đ? bao g?m cac ch?n đoan
t? k?
tr??c đo,
h?i ch?ng Asperger
,
r?i lo?n phat tri?n lan t?a khong đ??c ch? đ?nh khac
(PDD-NOS) va
r?i lo?n phan ra ? tr? em
.
[8]
Cac n? l?c đi?u tr? th??ng đ??c ca nhan hoa cho t?ng b?nh nhan, va co th? bao g?m tr? li?u hanh vi va gi?ng d?y cac k? n?ng đ?i pho. Thu?c co th? đ??c s? d?ng đ? c? g?ng giup c?i thi?n tri?u ch?ng. B?ng ch?ng la khong m?nh l?m.đ? h? tr? vi?c s? d?ng thu?c.
Ph? t? k? đ??c ??c tinh s? ?nh h??ng đ?n kho?ng 1% s? ng??i (62,2 tri?u tren toan c?u tinh đ?n 2015).
[5]
Nam gi?i đ??c ch?n đoan m?c b?nh nay nhi?u h?n n? gi?i.
[6]
Thu?t ng? "ph?" co th? ch? ph?m vi c?a cac tri?u ch?ng ho?c m?c đ? nghiem tr?ng c?a b?nh, đi?u nay khi?n m?t s? ng??i ?ng h? s? phan bi?t gi?a nh?ng ng??i t? k? b? khuy?t t?t nghiem tr?ng, nh?ng ng??i khong th? noi ho?c t? ch?m soc b?n than, va t? k? ch?c n?ng cao h?n, nh?
Temple Grandin
, ng??i phat ngon t? k?.
[9]
- ^
a
b
c
d
Bonati M, Cartabia M, Clavenna A (thang 1 n?m 2022).
“Still too much delay in recognition of autism spectrum disorder”
.
Epidemiology and Psychiatric Sciences
.
Cambridge University Press
.
31
(e1): e1.
doi
:
10.1017/S2045796021000822
.
LCCN
2011243374
.
OCLC
727338545
.
PMC
8786613
.
PMID
35012703
.
S2CID
245851335
.
- ^
Pezzimenti, F.; Han, G. T.; Vasa, R. A.; Gotham, K. (2019).
“Depression in Youth with Autism Spectrum Disorder”
.
Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America
.
28
(3): 397?409.
doi
:
10.1016/j.chc.2019.02.009
.
PMC
6512853
.
PMID
31076116
.
- ^
“At the intersection of autism and trauma”
.
Spectrum News
. 26 thang 9 n?m 2018.
L?u tr?
b?n g?c ngay 17 thang 11 n?m 2022
. Truy c?p ngay 17 thang 11 n?m 2022
.
- ^
Zeidan, Jinan; Fombonne, Eric; Scorah, Julie; Ibrahim, Alaa; Durkin, Maureen S.; Saxena, Shekhar; Yusuf, Afiqah; Shih, Andy; Elsabbagh, Mayada (15 thang 5 n?m 2022).
“Global prevalence of autism: A systematic review update”
.
Autism Research
.
15
(5): 778?790.
doi
:
10.1002/aur.2696
.
ISSN
1939-3806
.
PMC
9310578
.
PMID
35238171
.
- ^
a
b
American Psychiatric Association (2013). “Autism Spectrum Disorder. 299.00 (F84.0)”.
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)
. Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. tr. 50?59.
doi
:
10.1176/appi.books.9780890425596
.
ISBN
978-0-89042-559-6
.
- ^
a
b
Comer RJ (2016).
Fundamentals of Abnormal Psychology
. New York: Worth /Macmillan Learning. tr.
457
.
- ^
Tick B, Bolton P, Happe F, Rutter M, Rijsdijk F (thang 5 n?m 2016).
“Heritability of autism spectrum disorders: a meta-analysis of twin studies”
.
Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines
.
57
(5): 585?95.
doi
:
10.1111/jcpp.12499
.
PMC
4996332
.
PMID
26709141
.
- ^
“Autism spectrum disorder fact sheet”
(PDF)
.
DSM5.org
. American Psychiatric Publishing. 2013.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 6 thang 10 n?m 2013
. Truy c?p ngay 13 thang 10 n?m 2013
.
- ^
Hauser, Marc (29 thang 4 n?m 2010).
“The 2010 Time 100. In our annual TIME 100 issue, we name the people who most affect our world: Temple Grandin”
.
Time
.
B?n g?c
l?u tr? ngay 29 thang 12 n?m 2010
. Truy c?p ngay 29 thang 12 n?m 2010
.