Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Quan gia
(
ch? Han
: 官家;
binh am
:
gu?n ji?
) la m?t ton x?ng, bi?t x?ng c?a cac
Hoang đ?
Trung Hoa
va
Vi?t Nam
. T?i Trung Qu?c, danh x?ng "Quan gia" đ??c s? d?ng vao đ?i
nha T?ng
, con t?i Vi?t Nam, no đ??c cac Hoang đ?
nha Tr?n
s? d?ng, keo dai sang
H?
va bu?i đ?u th?i
Le S?
. Danh x?ng nay dung đ? g?i
Thien t?
, đ??c cho la kh?i nguyen t?
T?ng Thai T?
. Nh?ng sach th? đ?u noi co l? khai ni?m hinh thanh t?
Tam Hoang Ng? đ?
đa co.
Danh x?ng
"Quan gia"
nay v?n co t? th?i
nha Han
, tuy nhien ch? t?n t?i ? d?ng khai ni?m. Sach
X?ng v? t?p ky
(稱謂雜記) d?n l?i t?
Han th?
nh? sau:
- 『五帝官天下,三王家天下。』稱『官家』猶言帝也。
- Ng? đ?
quan
thien h?, Tam v??ng
gia
thien h?, nen g?i
Quan gia
y ch? Hoang đ? v?y!
T?c x?ng nay đ??c
T?ng Thai T?
ban hanh đ?u tien va tr? nen thong d?ng đ? g?i cac Hoang đ? nha T?ng, y ngh?a c?a no đ??c rut t?a t?
T?n th?
va
T? tr? thong giam
:
“
|
西漢謂天子?縣官,東漢謂天子?國家,故兼而稱之。或曰:五帝官天下,三王家天下,故兼稱之。
Th?i Tay Han so thien t? nh? Huy?n
quan
, sang đong Han sanh Thien t? nh? Qu?c
gia
, t? đ?y m?i x?ng nh? v?y. Ho?c co gi?i thich: Ng? đ?
quan
thien h?, Tam v??ng
gia
thien h?, cho nen m?i g?i nh? v?y
|
”
|
?
T? Ma Quang
-
"
T? tr? thong giam
·
T?n Thanh đ?
Ham Khang tam nien"
,
H? Tam T?nh
胡三省 chu thich
|
.
Theo
đ?i Vi?t s? ky toan th?
, vao n?m Thien ?ng Chinh Binh th? 19 (
1250
),
Tr?n Thai Tong
ban chi?u đ?nh dan gian ph?i g?i
Thien t?
la
Qu?c gia
(國家)
[1]
.
Nh?ng đ?n n?m B?o Phu th? 5 (
1277
),
Tr?n Thanh Tong
h?i Uy V?n v??ng
Qu?c To?i
ngh?a ch?
"Quan gia"
, ong nay đap:
"Th?i
Ng? đ?
coi thien h? la c?a chung, th?i
Tam v??ng
coi thien h? la nha chung, nen g?i la Quan gia"
.
[2]
Nh? v?y, t? đo nha Tr?n chi?u cao l?nh cho toan coi thien h? đ?i Vi?t ph?i g?i Hoang đ? nha Tr?n la [
"Quan gia"
]. T?c nay đ?n th?i
Le Thanh Tong
thi chinh th?c bai b?.