Malcolm X
|
---|
Malcolm X thang 3 n?m 1964
|
Sinh
| Malcolm Little
(
1925-05-19
)
19 thang 5, 1925
Omaha, Nebraska
, Hoa K?
|
---|
M?t
| 21 thang 2, 1965
(1965-02-21)
(39 tu?i)
Thanh ph? New York, Hoa K?
|
---|
Nguyen nhan m?t
| Am sat
(
b? b?n ch?t
)
|
---|
N?i an ngh?
| Ngh?a trang Ferncliff
|
---|
Qu?c t?ch
| Hoa k?
|
---|
Ten khac
| el-Hajj Malik el-Shabazz (
ti?ng ? R?p
:
???????? ?????? ??????????
,
chuy?n t?
al-??jj M?lik ash-Shab?zz
)
|
---|
Ngh? nghi?p
| Giao s?, nha ho?t đ?ng
|
---|
T? ch?c
| |
---|
Chi?u cao
| 1,92 m
|
---|
Phong trao
| |
---|
Ph?i ng?u
| |
---|
Con cai
| 6 (bao g?m
Attallah
,
Qubilah
, va
Ilyasah
)
|
---|
Ng??i than
| Louise Helen Norton Little
(mother)
Malcolm Shabazz
(chau trai)
[1]
|
---|
|
Malcolm X
(sinh
Malcolm Little
;
19 thang 5
n?m
1925
–
21 thang 2
n?m
1965
) la m?t giao s?
H?i giao
va
nha ho?t đ?ng nhan quy?n
ng??i M?, la m?t nhan v?t n?i ti?ng trong
phong trao quy?n cong dan
. Ong đ??c bi?t đ?n nhi?u nh?t v?i vai tro la ng??i phat ngon n?i ti?ng c?a t? ch?c
Qu?c gia H?i giao
.
Malcolm đa danh c? tu?i tr??ng thanh c?a minh s?ng trong m?t lo?t cac nha nuoi d??ng tr? ho?c s?ng cung h? hang sau cai ch?t c?a ng??i cha va m? ph?i n?m vi?n. Ong tham gia vao m?t s? ho?t đ?ng b?t h?p phap, cu?i cung b? k?t an 10 n?m tu vao n?m 1946 vi t?i
?n c?p
va tr?m c??p. Trong tu, ong gia nh?p t? ch?c
Qu?c gia H?i giao
, l?y ten la Malcolm
X (đ? t??ng tr?ng cho h? c?a t? tien g?c Phi ch?a đ??c bi?t đ?n c?a ong), va nhanh chong tr? thanh m?t trong nh?ng nha lanh đ?o co ?nh h??ng nh?t c?a t? ch?c nay sau khi đ??c an xa vao n?m 1952. Malcolm
X sau đo la g??ng m?t đ?i di?n cong chung c?a t? ch?c trong h?n m?t th?p k?, n?i ong v?n đ?ng trao quy?n h?p phap cho ng??i da đen,
ch? ngh?a da đen th??ng đ?ng
, va
chinh sach ly khai gi?a ng??i M? da đen va da tr?ng
, va cong khai ch? trich phong trao dan quy?n chinh th?ng vi nh?n m?nh vao b?t b?o đ?ng va
hoa h?p ch?ng t?c
. Malcolm X c?ng bay t? ni?m t? hao v? m?t s? thanh t?u phuc l?i xa h?i c?a t? ch?c Qu?c gia H?i giao, c? th? la ch??ng trinh
cai nghi?n ma tuy
mi?n phi. Trong su?t cu?c đ?i c?a minh b?t đ?u t? nh?ng n?m 1950, Malcolm X đa ch?u s? giam sat c?a
C?c đi?u tra Lien bang
(FBI) vi nh?ng m?i lien h? đ??c cho la c?a Qu?c gia H?i giao v?i
ch? ngh?a c?ng s?n
.
Vao nh?ng n?m 1960, Malcolm X b?t đ?u hoai nghi nh?ng ?o t??ng v?i Qu?c gia H?i giao, c?ng nh? v?i nha lanh đ?o
Elijah Muhammad
c?a t? ch?c. Sau đo, ong gia nh?p
H?i giao Sunni
va phong trao quy?n cong dan sau khi hoan thanh chuy?n hanh h??ng
Hajj
đ?n
Mecca
, va b?t đ?u đ??c g?i la el-Hajj Malik el-Shabazz.
[A]
Sau m?t th?i gian ng?n du hanh kh?p chau Phi, ong cong khai t? b? Qu?c gia H?i giao va thanh l?p t? ch?c H?i giao
Muslim Mosque, Inc.
(MMI) va t? ch?c lien Phi chau
T? ch?c Th?ng nh?t ng??i M? g?c Phi
(OAAU). Trong su?t n?m 1964, xung đ?t c?a ong v?i Qu?c gia H?i giao gia t?ng, va ong lien t?c b? đe d?a gi?t. Vao ngay 21 thang 2 n?m 1965, ong b? am sat t?i thanh ph? New York. Ba thanh vien c?a Qu?c gia H?i giao b? bu?c t?i gi?t ng??i va ph?i nh?n b?n an chung than khong xac đ?nh. Suy đoan v? v? am sat va kh? n?ng li?u no đ??c hinh thanh hay đ??c h? tr? b?i cac thanh vien lanh đ?o ho?c b? sung c?a Qu?c gia H?i giao, ho?c v?i cac c? quan th?c thi phap lu?t, v?n t?n t?i trong nhi?u th?p k? sau v? n? sung.
La m?t nhan v?t gay tranh cai b? bu?c t?i rao gi?ng
phan bi?t ch?ng t?c
va b?o l?c, Malcolm X c?ng la m?t nhan v?t n?i ti?ng trong c?ng đ?ng ng??i M? g?c Phi va ng??i M? theo đ?o H?i vi theo đu?i cong b?ng ch?ng t?c. Ong đ??c vinh danh sau khi qua đ?i v?i
Ngay Malcolm X
, ngay ong đ??c t??ng ni?m ? nhi?u thanh ph? khac nhau tren kh?p Hoa K?. Hang tr?m đ??ng ph? va tr??ng h?c ? Hoa K? đa đ??c đ?i ten đ? vinh danh ong, trong khi
Phong khieu v? Audubon
, n?i ong b? am sat, đ??c tai phat tri?n m?t ph?n vao n?m 2005 đ? chuy?n đ?i thanh
Trung tam Giao d?c va T??ng ni?m Malcolm X va Ti?n s? Betty Shabazz
.
Malcolm X sinh n?m 1925, ong la con trai c?a m?t
m?c s?
. Cha ong ch? tr??ng r?ng ph?i quay tr? l?i chau Phi, m?nh đ?t c?a t? tien da đen nh?ng cu?i cung l?i b? ng??i da tr?ng gi?t h?i. Thu? nh?, ong đa ph?i s?ng trong c?nh ngheo kh? đ?n cung c?c va ki?m s?ng b?ng nh?ng cong vi?c l?t v?t. Ong t?ng b? giam c?m trong tu vi ph?m t?i ? khu ? chu?t. Trong th?i gian b? tu đay, ong đa đ?c sach đ? thay đ?i ph??ng h??ng c?a cu?c s?ng va qua đo ti?p thu đ??c nhi?u
tri th?c
.
Sau khi ra kh?i tu, Malcolm X đa tham gia t? ch?c
Qu?c gia H?i Giao
v?n la l?c l??ng đ?i đ?u quy?t li?t v?i ng??i da tr?ng va tr? thanh phat ngon vien cho t? ch?c.
Malcolm X đa t?ng phe phan ch? tr??ng phan khang b?t b?o đ?ng c?a
Martin Luther King
vi cho r?ng khong th? đoi l?i nhan quy?n ch? b?ng con đ??ng đ?u tranh b?t b?o đ?ng. V?i nh?ng hanh vi qua khich nay, ong đa d?n tr? thanh k? thu c?a ng??i da tr?ng. Theo th?i gian, hanh đ?ng c?c đoan c?a ong đa d?n thay đ?i theo chi?u h??ng tich c?c. Sau khi t? b? Qu?c gia H?i giao n?m
1964
, Malcolm X tham d? l?
Hajj
t?i
Mecca
va theo nhanh
Sunni
trong đ?o H?i. Ong thanh l?p
cong ty Tu vi?n H?i giao
va
T? ch?c M? g?c Phi th?ng nh?t
. N?m sau, Malcolm X b?
am sat
t?i
Washington Heights
, trong ngay đ?u tien c?a cu?c h?p m?t
Tu?n l? Huynh đ? Qu?c gia
.
S? gia
Robin D.G. Kelley
vi?t:
"Malcolm X b? ng??i ta g?n cho nhi?u b? m?t:
Ch? ngh?a đoan k?t toan Phi chau
, cha đ? c?a
N?ng l?c Da đen
,
cu?ng tin
,
b?o th?
ng?m
,
xa h?i ch? ngh?a
, va la m?i đe d?a c?a xa h?i. Y ngh?a c?a cu?c đ?i trong c?ng đ?ng c?a ong - v? chinh tr? va t? t??ng - b? th? thach nhi?u vi toan b? s? nghi?p ch? g?m vai ch?c bai di?n v?n va m?t cu?n t? truy?n khong đ??c xac th?c ro rang.... Malcolm tr? thanh m?t th? b?ng tr?ng, tren đo nh?ng ai mu?n thi đ?u co th? vi?t suy di?n c?a rieng minh v? xu h??ng chinh tr? va di s?n c?a ong ta. C? Nh?c s?
Hip hop
Chuck D
c?a ban nh?c
Public Enemy
l?n pho
chanh an
Toa an T?i cao Hoa K?
Clarence Thomas
đ?u co th? tuyen b? Malcolm X la anh hung c?a h?."
[2]
R?ng sang 16/2/1965, Malcolm X đa noi v?i Gordon Parks r?ng Qu?c gia H?i Giao đang tich c?c len k? ho?ch am sat ong. Ngay 21/2/1965, khi ong đang chu?n b? tham d? h?i ngh? OAAU t?i
Audubon Ballroom
, ai đo trong s? 400 ng??i tham gia het len, "đ? b?n th?u! B? tay ra kh?i tui tao!". Malcolm X va v? s? c?a minh đa c? g?ng đ? gi?i quy?t h?n lo?n. Cung luc đo, m?t ng??i đan ong ch?y len b?n chi m?ng vao ng??i Malcolm v?i kh?u sung shotgun gi?u trong tay ao, trong khi hai ten đ?ng loa c?m sung ng?n na lien t?c vao ng??i ong. Malcolm X đ??c tuyen b? la đa ch?t vao 3:30 chi?u 16/2, g?n nh? ngay sau khi đ?n
B?nh vi?n Columbia Presbyterian
. N?n nhan ch?t v?i 21 m?nh đ?n tren ng??i, đa s? tim th?y ? ? ng?c, vai trai, tay va c?ng chan, co t?i m??i m?nh đ?n đ??c ghi nh?n la c?a kh?u shotgun.
M?t tay sung, thanh vien Qu?c gia H?i Giao Talmadge Hayer (ten th?t
Thomas Hagan
), b? đam đong đanh da man tr??c khi c?nh sat t?i. Nhan ch?ng t?i hi?n tr??ng đa cho bi?t đ??c hai tay sung con l?i la "Norman 3X Butler" va "Thomas 15X Johnson", c?ng đ?u la thanh vien c?a Qu?c gia H?i Giao. C? ba b? k?t an gi?t ng??i lo?i 2 vao thang 3 n?m 1996 va lanh an tu chung than. T?i phien toan Hayer nh?n t?i, nh?ng t? ch?i ti?t l? thong tin v? hai k? đ?ng loa ngo?i tr? vi?c ph? nh?n chung la Butler va Johnson. Cu?i n?m 1977, đ?u n?m 1978, h?n ki k?t b?n xac nh?n s? vo t?i c?a Butler va Johnson, cho bi?t ten c?a b?n k? đ?ng sau am m?u, cung la ng??i c?a t? ch?c Qu?c gia H?i Giao. B?n l?i khai nay tuy nhien khong đ? ch? tieu đ? m? l?i m?t phien toa m?i.
?nh ben ch?p san kh?u Audubon Ballroom sau v? th?m sat, đ?y m?nh đ?n.
Butler, ngay nay đ??c bi?t đ?n v?i cai ten Muhammad Abdul Aziz, đ??c k?t n?p vao n?m 1985 va tr? thanh k? c?m đ?u c?a Qu?c gia H?i Giao n?m 1998. Cho t?i ngay nay anh ta v?n kh?ng kh?ng minh vo t?i. Johnson, trong tu, ng??i đa đ?i ten thanh Khalil Islam, quay l?ng v?i quy t?c c?a t? ch?c va đa chuy?n sang giao phai H?i giao Sunni. đ??c an xa n?m 1987, anh ta duy tri s? vo t?i c?a minh cho đ?n khi anh ta qua đ?i vao thang Tam 2009. Hayer, đa đ?i ten thanh Mujahid Halim, đ??c tai k?t n?p t? 2010.
Tren m?t bai bao c?a
CNN
,
Witnessed: The Assassination of Malcolm X
, đ??c phat vao 17/2/2015 cong b? nh?ng cu?c ph?ng v?n v?i nh?ng ng??i t?ng lam vi?c cung Malcolm, co th? k? đ?n A. Peter Bailey va Earl Grant, cung con gai ong, Ilyasah Shabazz
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Malcolm X
.
|
L?i chu thich: đa tim th?y th?
<ref>
v?i ten nhom “upper-alpha”, nh?ng khong tim th?y th? t??ng ?ng
<references group="upper-alpha"/>
t??ng ?ng, ho?c th? đong
</ref>
b? thi?u