Lien bang Ma Lai
(
ti?ng Ma Lai
:
Persekutuan Tanah Melayu
) g?m 11 (sau đo la 14) bang (chin bang Ma Lai va hai
khu đ?nh c? Eo bi?n
Penang
va
Malacca
) t?n t?i t? ngay 31 thang 1 n?m 1948 cho đ?n ngay 16 thang 9 n?m 1963. Lien bang đ?c l?p vao ngay 31 thang 8 n?m 1957,
[1]
T?p h?p cac bang nguyen thu?c Lien bang Malaya hi?n đ??c g?i la
Malaysia ban đ?o
.
T? n?m 1946 đ?n n?m 1948, 11 bang hinh thanh m?t thu?c đ?a v??ng th?t Anh Qu?c đ?n nh?t mang ten
Lien hi?p Malaya
. Do s? ph?n đ?i t? nh?ng ng??i dan t?c ch? ngh?a Ma Lai, Lien hi?p b? bai b? va b? thay th? b?ng Lien bang Malaya, th? ch? nay ph?c h?i v? th? t??ng tr?ng c?a cac quan ch? t?i cac bang Ma Lai.
Trong Lien bang, cac bang Ma Lai la nh?ng lanh th? b?o h? c?a Anh Qu?c, con Penang va Malacca duy tri v? th? la cac lanh th? thu?c đ?a. Gi?ng nh? Lien hi?p Malaya tr??c đo, Lien bang khong bao g?m Singapore, b?t ch?p vi?c lanh th? nay co cac lien k?t truy?n th?ng v?i Malaya.
Lien bang gianh đ??c đ?c l?p trong
Th?nh v??ng chung cac Qu?c gia
vao ngay 31 thang 8 n?m 1957. N?m 1963, Lien bang đ??c tai l?p v?i ten "Malaysia" khi lien bang hoa v?i cac lanh th? c?a Anh Qu?c la
Singapore
,
Sarawak
, va
B?c Borneo
;
Philippines
duy tri m?t yeu sach v?i B?c Borneo.
[2]
[3]
Singapore b? tr?c xu?t kh?i Malaysia va tr? thanh m?t n??c c?ng hoa đ?c l?p vao ngay 9 thang 8 n?m 1965.
Hi?p đ?nh Lien bang Malaya đ??c ch? đ?nh t? H?i ngh? Pleno Anh-Ma t? thang 6 đ?n thang 12 n?m 1946. Cu?i phien h?p, H?i ngh? Pleno ban hanh m?t "Sach Xanh" co 100 trang.
[4]
Hi?p đ?nh Lien bang Malaya đ??c cac quan ch? Ma Lai va đ?i di?n c?a chinh ph? Anh Qu?c la
Edward Gent
ky k?t vao ngay 21 thang 1 n?m 1948 t?i King House. Hi?p đ?nh nay thay th? cho hi?p đ?nh thanh l?p Lien hi?p Malaya, va chu?n b? cho vi?c thi?t l?p Lien bang Malaya vao ngay 1 thang 2 n?m 1948. V? th? c?a cac quan ch? Ma Lai c?ng đ??c khoi ph?c.
đ?ng đ?u Chinh ph? c?a Lien bang Malaya la m?t Cao ?y ng??i Anh, nhan v?t nay co quy?n l?c hanh phap, đ??c H?i đ?ng Hanh phap Lien bang Malaya va H?i đ?ng L?p phap Lien bang Malaya tr? giup va c? v?n.
- H?i đ?ng Hanh phap Lien bang Malaya g?m 7 thanh vien chinh th?c va 7 thanh vien phi chinh th?c.
- H?i đ?ng L?p phap Lien bang Malaya g?m Cao ?y v?i v? th? Ch? t?ch H?i đ?ng, 14 thanh vien chinh th?c va 50 thanh vien phi chinh th?c đ?i di?n cho cac khu đ?nh c? eo bi?n, gi?i th??ng gia va t?t c? cac s?c t?c. Them vao đo, nguyen th? bang, th? hi?n c?a 9 h?i đ?ng bang va hai đ?i di?n t? cac khu đ?nh c? eo bi?n tr? thanh cac thanh vien phi chinh th?c.
- H?i ngh? Ma Lai cac quan ch? s? c? v?n cho Cao ?y v? cac v?n đ? nh?p c?. Th?ng s? Anh đ??c thay th? b?ng m?t th? hi?n t?i m?i bang trong lien bang.
Hi?p đ?nh lien bang thi?t l?p quy?n l?c c?a cac chinh ph? lien bang va bang. Cac v?n đ? tai chinh c?n ph?i đ??c gi?i quy?t b?i cac bang t??ng ?ng. Sultan đ??c trao toan quy?n trong cac v?n đ? ton giao va phong t?c Ma Lai. Chinh sach đ?i ngo?i va phong th? ti?p t?c do chinh ph? Anh Qu?c qu?n ly.
đi?u ki?n quy?n cong dan
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
đi?u ki?n quy?n cong dan c?a Lien bang Malaya đ??c th?t ch?t h?n, theo lu?t, nh?ng tr??ng h?p sau đ??c t? đ?ng c?p quy?n cong dan:
- Cong dan c?a Sultan c?a b?t k? bang nao
- Cong dan Anh Qu?c sinh ra t?i Penang ho?c Malacca t?ng s?ng lien t?c 15 n?m t?i Lien bang
- Cong dan Anh Qu?c sinh ra t?i lien bang co cha sinh ra ho?c s?ng lien t?c 15 n?m t?i lien bang
- B?t k? ai sinh ra t?i lien bang, th?o ti?ng Ma Lai va tuan theo cac truy?n th?ng Ma Lai trong sinh ho?t th??ng nh?t
- B?t k? ai sinh ra t?i lien bang co cha m? sinh va s?ng lien t?c 15 n?m t?i lien bang
Thong qua nh?p t?ch (theo đ?n), m?t ca nhan co th? đ?t đ??c quy?n cong dan, cac tieu chi la:
- Sinh ra va s?ng it nh?t 8 trong s? 12 n?m t?i Lien bang Malaya tr??c khi n?p đ?n
- S?ng t?i Lien bang Malaya it nh?t 15 trong s? 20 n?m tr??c khi n?p đ?n
Trong c? hai tr??ng h?p nh?p t?ch, ng??i n?p đ?n c?n co đ?o đ?c t?t, tuyen th? trung thanh va lam ro ly d? h? s?ng trong lien bang, va thanh th?o ti?ng Ma Lai ho?c ti?ng Anh.
Thong qua hi?n phap, Lien bang Malaya đ?m b?o quy?n l?i va v? th? đ?c bi?t c?a ng??i Ma Lai c?ng nh? cac quy?n l?i, quy?n l?c va ch? quy?n c?a cac quan ch? Ma Lai trong cac bang c?a h?.
[6]
C? quan L?p phap Lien bang Malaya co phien h?p đ?u tien t?i
Tuanku Abdul Rahman Hall
,
Kuala Lumpur
vao n?m 1948. C? c?u nay do Cao ?y ng??i Anh
Edward Gent
m? ra. C?u truc thanh vien c?a h?i đ?ng g?m:
- Cao ?y Anh Qu?c (v? th? Ch? t?ch);
- 3 thanh vien m?c đ?nh (g?m B? tr??ng chinh, B? tr??ng Tai chinh, va T?ng ch??ng ly);
- 11 thanh vien bang va khu đ?nh c? (Ch? t?ch h?i đ?ng bang c?a m?i bang Ma Lai, va m?t thanh vien đ??c b?u b?i m?i h?i đ?ng khu đ?nh c?)
- 11 thanh vien chinh th?c; va
- 34 thanh vien phi chinh th?c đ??c b? nhi?m.
Cac thanh vien phi chinh th?c đ??c yeu c?u ph?i la cong dan Lien bang ho?c la th?n dan Anh Qu?c.
N?m 1948, thanh phan dan t?c c?a H?i đ?ng la:
- 28 đ?i bi?u ng??i Ma Lai, g?m toan b? th? hien,
- 14 đ?i bi?u ng??i Hoa,
- 6 đ?i bi?u ng??i ?n, va
- 14 đ?i bi?u ng??i Au.
Onn Jaafar
nh?n m?nh trong phien h?p đ?u tien r?ng cac cong dan c?a Lien bang Malaya khong mu?n s? can thi?p c?a cac th? l?c ngo?i bang vao cac s? v? c?a Lien bang; đ?i bi?u ng??i Hoa V??ng Tong Kinh (Ong Chong Keng) kh?ng đ?nh r?ng ng??i Hoa s? trung thanh v?i Lien bang Malaya. T?i phien h?p h?i đ?ng đ?u tien nay, m?t s? ?y ban nh? đ??c thanh l?p:
- ?y ban Th??ng v? Tai chinh
- U? ban B?u c?
- ?y ban đ?c quy?n
Phien h?p đ?u tien thong qua D? lu?t thanh ph? Kuala Lumpur, D? lu?t Chuy?n giao quy?n l?c, va D? lu?t Vay n?.
[7]
Dan s? Lien bang Malaya
[8]
Dan t?c
|
1948
|
1951
|
Ma Lai
|
2457014
|
2457014
|
2631154
|
2631154
|
Hoa
|
1928965
|
1928965
|
2043971
|
2043971
|
?n
|
536646
|
536646
|
566371
|
566371
|
Khac
|
64802
|
64802
|
75726
|
75726
|