L?ch s? Afghanistan

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Bai nay n?m trong lo?t bai v?
L?ch s? Afghanistan
"Bên trong cung điện của Shauh Shujah Ool Moolk, Vua của Cabul"
Nien bi?u
Cac ten g?i l?ch s? co lien quan
Ch? đ? lien quan

L?ch s? c?a Afghanistan, ( ti?ng Ba T? : ????? ????????? ‎ , T?r?kh e Af??nist?n ti?ng Pashtun : ? ????????? ????? ‎ , Da Af??nist?n T?r?kh ) v?i t? cach la m?t nha n??c b?t đ?u vao n?m 1747 v?i s? thanh l?p c?a Ahmad Shah Durrani . V?n b?n ghi l?i l?ch s? c?a vung đ?t hi?n đang hinh thanh Afghanistan co th? đ??c truy nguyen t? kho?ng 500 TCN khi khu v?c nay thu?c đ? ch? Achaemenid , [1] m?c du b?ng ch?ng ch? ra r?ng m?t m?c đ? v?n hoa đo th? hoa tien ti?n đa t?n t?i ? vung đ?t nay t? n?m 3000 đ?n 2000 TCN. [2] [3] [4] Bactria co t? n?m 2500 TCN. [5] N?n v?n minh l?u v?c song ?n tr?i dai đ?n ph?n l?n Afghanistan ? phia b?c. [6] Alexander đ?i đ? va quan đ?i Macedonia c?a ong đa đ?n Afghanistan ngay nay vao n?m 330 TCN sau s? s?p đ? c?a đ? ch? Achmaemenid trong Tr?n Gaugamela . [7] K? t? đo, nhi?u đ? ch? đa tr?i d?y t? Afghanistan, bao g?m Greco-Bactrians , Kushans , Hephthalites , Saffarids, Samanids, Ghaznavids, Ghurids , Khaljis, Timurids, Mughals , Hotakis va Durranis . [8]

Afghanistan (co ngh?a la "vung đ?t c?a ng??i Afghan") la m?t v? tri chi?n l??c quan tr?ng trong su?t l?ch s?. [9] Vung đ?t đong vai tro la "c?a ngo vao ?n đ? , n?m tren con đ??ng t? l?a c? đ?i, n?i buon ban t? đ?a Trung H?i đ?n Trung Qu?c ". [10] Ng?i tren nhi?u tuy?n đ??ng th??ng m?i va di c?, Afghanistan co th? đ??c g?i la ' Vong xoay Trung A ' [11] k? t? khi cac tuy?n đ??ng h?i t? t? Trung đong , t? l?u v?c song ?n qua cac l?i đi qua Hindu Kush , t? Vi?n đong qua L?u v?c Tarim , va t? th?o nguyen A-Au li?n k?.

Cac ngon ng? chi Iran đ??c phat tri?n b?i m?t nhanh c?a nh?ng ng??i nay; ti?ng Pashtun noi ngay nay ? Afghanistan la m?t trong nh?ng ngon ng? đong Iran . Elena E. Kuz'mina l?p lu?n r?ng cac l?u c?a nh?ng ng??i du m?c noi ti?ng Iran ? Afghanistan đa phat tri?n t? nh?ng ngoi nha b? m?t c?a vanh đai th?o nguyen A-Au trong Th?i đ?i đ? đ?ng. [12]

Cac cu?c xam l??c ? R?p đa ?nh h??ng đ?n v?n hoa c?a Afghanistan , va th?i k? ti?n đ?o H?i c?a H?a giao , Macedonia , Ph?t giao va ?n đ? giao đa bi?n m?t t? lau.

Mirwais Hotak va sau đo la Ahmad Shah Durrani th?ng nh?t cac b? l?c Afghanistan va thanh l?p đ? ch? Afghanistan cu?i cung vao đ?u th? k? 18 CE. [13] [14] [15] [16] [17] Afghanistan la n?i sinh s?ng c?a nhi?u dan t?c va đa d?ng: ng??i Pashtun , ng??i Tajik , Hazara , Uzbeks , Turkmen , Aimak , Baloch va nh?ng t?c ng??i khac.

Th?i k? ti?n s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: L?ch s? c? đ?i c?a Afghanistan
Nh?ng c?n l?u c?a ng??i du m?c Afghan ? phia b?c t?nh Badghis c?a Afghanistan. Cac ngoi lang c?a nh?ng ng??i nong dan th?i k? ti?n s? xu?t hi?n ? Afghanistan vao kho?ng 7,000 n?m tr??c.

Cac cu?c khai qu?t c?a Louis Dupree va nh?ng nha kh?o c? h?c khac t?i cac di ch? ti?n s? ? Darra-e Kur vao n?m 1966 đa phat hi?n ra 800 cong c? b?ng đa cung m?t m?nh x??ng thai d??ng ph?i c?a ng??i Neanderthal, đi?u nay cho th?y r?ng nh?ng c? dan ti?n s? đa sinh s?ng ? Afghanistan t? it nh?t la cach đay 52,000 n?m v? tr??c. T?i hang Kara Kamar, ng??i ta đa phat hi?n ra nh?ng l??i dao b?ng đa thu?c giai đo?n H?u k? đa m?i co nien đ?i Carbon-14 la 34,000 n?m tu?i. [18] Cac c?ng đ?ng nong nghi?p ? Afghanistan thu?c vao di?n co tu?i th? lau đ?i nh?t th? gi?i. [4] Nh?ng đ? t?o tac ch? ra r?ng c? dan b?n đ?a la nh?ng c?ng đ?ng nong dan va nh?ng ng??i ch?n nuoi nh?, r?t co th? h? đ??c phan chia thanh cac b? l?c va cac v??ng qu?c b?n đ?a nh? be nay tr?i d?y va s?p đ? trong su?t giai đo?n nay. Qua trinh đo th? hoa đa b?t đ?u s?m nh?t la vao kho?ng n?m 3000 TCN. [19] H?a giao đa t?ng la ton giao chinh c?a khu v?c nay; th?m chi am l?ch c?a ng??i Afghan ngay nay v?n con cho th?y ?nh h??ng c?a H?a giao trong ten c?a cac thang. Cac ton giao khac nh? Ph?t giao va ?n đ? giao c?ng đa phat tri?n r?c r? trong giai đo?n sau nay, chung c?ng đ? l?i m?t d?u ?n đ?m net ? vung đ?t nay. Gandhara la ten c?a m?t v??ng qu?c c? đ?i xu?t hi?n t? th?i k? V? đa va kinh đo c?a no n?m gi?a day Hindukush va day Sulaiman (nh?ng ng?n nui c?a Solomon ), [20] d?u v?y Kandahar ngay nay va thanh ph? Gandhara c? đ?i l?i khong co lien quan gi v?i nhau v? m?t đ?a ly. [21] [22]

Vao kho?ng n?m 3000 TCN, nh?ng c? dan ti?n s? co th? đa co m?i lien k?t v? m?t v?n hoa va giao th??ng v?i cac n?n v?n minh lan c?n nh? Jiroft va Tappeh Sialk c?ng nh? n?n v?n minh l?u v?c song ?n . N?n v?n minh đo th? đa b?t đ?u s?m nh?t la vao kho?ng n?m 3000 TCN va nhi?u kh? n?ng r?ng thanh ph? ti?n s? Mundigak (n?m g?n Kandahar ) la m?t thu?c đ?a c?a n?n v?n minh l?u v?c song ?n g?n đo. [3] Nh?ng c? dan đ?u tien đ??c bi?t đ?n ? n?i nay la ng??i ?n-Iran , [4] va th?i đi?m h? đ?t chan t?i n?i nay đ??c ??c tinh la n?m trong kho?ng th?i gian t? n?m 3000 TCN [23] cho t?i n?m 1500 TCN. [24]

V?n minh l?u v?c song ?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: V?n minh l?u v?c song ?n

N?n v?n minh l?u v?c song ?n (IVC) la m?t n?n v?n minh thu?c th?i k? đ? đ?ng (3300-1300 TCN; giai đo?n th?nh v??ng la t? 2600?1900 TCN), no tr?i dai t? khu v?c tay b?c c?a Pakistan cho t?i khu v?c tay b?c c?a ?n đ? va khu v?c đong b?c c?a Afghanistan ngay nay. [25] M?t di ch? c?a n?n v?n minh song ?n đa đ??c phat hi?n ? Shortugai n?m ben b? song Oxus ? mi?n b?c c?a Afghanistan. [26] Ngoai Shortughai ra thi con co m?t di ch? khac n?a la Mundigak . [27] Nhi?u di ch? khac nh? h?n c?a n?n v?n minh song ?n c?ng đa đ??c tim th?y ? Afghanistan.

Bactria-Margiana [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Ph?c h? kh?o c? h?c Bactria?Margiana

Ph?c h? kh?o c? h?c Bactria-Margiana đa b?t đ?u xu?t hi?n ? khu v?c đong nam trong kho?ng th?i gian t? 2200 t?i n?m 1700 TCN (??c đoan). Thanh ph? Balkh ( Bactra ) đa đ??c thanh l?p vao kho?ng th?i gian nay (kho?ng t? 2000?1500 TCN). R?t co kh? n?ng la ph?c h? kh?o c? h?c Bactria-Margiana co th? xu?t phat t? n?n v?n hoa ?n-Au , co l? la m?t n?n v?n hoa ?n-Arya nguyen th?y. [23] Tuy nhien ng??i ta l?i luon cho r?ng ng??i ?n-Arya ch? đ?t chan t?i vao giai đo?n cu?i th?i k? Harappan va xay d?ng nen n?n v?n minh V? đa thu?c giai đo?n đ?u th?i k? đ? S?t . [28]

L?ch s? c? đ?i (700 TCN?565) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Media [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them: Media

Co nhi?u quan đi?m khac nhau v? c??ng v?c c?a v??ng qu?c Media . Vi d? nh? theo Ernst Herzfeld , đay la m?t đ? qu?c hung m?nh tr?i dai t? khu v?c trung tam Anatolia t?i Bactria ti?p giap v?i bien gi?i An đ? ngay nay. M?t quan đi?m khac c?a Heleen Sancisi-Weerdenburg thi l?i cho r?ng khong co b?ng ch?ng th?c s? nao cho th?y đ? qu?c Media đa t?n t?i va no la m?t h? th?ng t? ch?c nha n??c khong ?n đ?nh. Tuy nhien, khu v?c ma ngay nay la Afghanistan đa n?m d??i s? cai tr? c?a Media trong m?t kho?ng th?i gian ng?n. [29]

đ? qu?c Achaemenes [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: đ? qu?c Achaemenes
Arachosia , Aria va Bactria la cac satrap c?a đ? qu?c Achaemenes c? đ?i.

Afghanistan n?m d??i s? cai tr? c?a đ? qu?c Achaemenes sau khi no b? Darius I c?a Ba T? chinh ph?c. Khu v?c nay đ??c phan chia thanh cac t?nh đ??c g?i la cac satrap , m?i m?t t?nh n?m d??i s? cai tr? c?a m?t t?ng đ?c. Nh?ng satrap c? đ?i nay bao g?m: Aria : Vung đ?t Aria ng?n cach v?i Paropamisadae ? phia đong, Parthia ? phia Tay va Margiana cung Hyrcania ? phia b?c b?i cac day nui, no b? ng?n cach v?i Carmania va Drangiana ? phia nam b?i m?t sa m?c. No đ??c Ptolemaios va Strabo mieu t? r?t chi ti?t trong cac tac ph?m c?a h? [30] , ngay nay no t??ng ?ng v?i ph?n l?n t?nh Herat c?a Afghanistan; Arachosia thi t??ng ?ng v?i Kandahar , Lashkar Gah , va Quetta ngay nay. Arachosia co bien gi?i v?i Drangiana v? phia tay va v?i Paropamisadae (t?c Gandahara ) v? phia b?c va phia đong con v?i Gedrosia la v? phia nam. C? dan c?a Arachosia thu?c nhom cac dan t?c Iran , h? th??ng đ??c g?i la ng??i Arachosia ho?c Arachoti. [31] Ng??i ta cho r?ng h? đ??c g?i la ng??i Paktya d?a theo s?c t?c va ten g?i nay co th? co lien quan đ?n cac b? l?c Pa?tun (Pashtun); [32] Bactria la vung đ?t n?m ? phia b?c c?a day Hindu Kush, v? phia tay c?a no la day Pamir va n?m ? phia nam c?a day Tian Shan, đ?ng th?i dong song Amu Darya ch?y v? h??ng tay xuyen qua khu v?c trung tam ( Balkh ) c?a no; Sattagydia la vung đ?t n?m ? c?c đong c?a đ? qu?c Achaemenes, theo Herodotos thi no thu?c đ?a h?t đanh thu? th? 17 cung v?i Gand?rae, Dadicae va Aparytae. [33] Ng??i ta tin r?ng no n?m ? phia đong c?a day nui Sulaiman tr?i dai t?i t?n đ?a ph?n song ?n n?m trong khu v?c long ch?o bao quanh Bannu ( Ghazni ); con Gandhara thi t??ng ?ng v?i khu v?c ngay nay la Kabul , Jalalabad va Peshawar . [34]

Alexandros va nha Seleukos [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Cac cu?c chi?n tranh c?a Alexandros đ?i đ?

Alexandros đ?i đ? đ?t chan đ?n khu v?c Afghanistan vao n?m 330 TCN sau khi ong đanh b?i Darius III c?a Ba T? trong tr?n Gaugamela m?t n?m tr??c đo. [35] đ?i quan c?a ong đa g?p ph?i s? khang c? c?c k? m?nh m? đ?n t? cac vung đ?t c?a nh?ng b? l?c Afghan, đi?u nay khi?n cho ong ph?i th?t len r?ng Afghanistan la n?i "di d?, kho v?." [36] M?c du chuy?n vi?n chinh Afghanistan c?a ong ch? di?n ra trong m?t th?i gian ng?n, ?nh h??ng c?a n?n v?n hoa Hy L?p do Alexandros đ? l?i đa keo dai t?i vai th? k? sau đo. M?t s? thanh ph? l?n đ??c xay d?ng t?i nh?ng vung đ?t nay đa đ??c đ?t ten la "Alexandria," chung bao g?m: Alexandria c?a ng??i Aria (ngay nay la Herat ); Alexandria ben song Tarnak (g?n Kandahar ); Alexandria ? day Caucasus (g?n Begram , t?i Bordj-i-Abdullah); va xa nh?t la Alexandria-Eschate (g?n Kojend), ? phia b?c. Sau khi Alexandros qua đ?i, đ? qu?c c?a ong đa b? phan chia. M?t v? t??ng ng??i Macedonia c?a Alexandros ten la Seleukos đa t? x?ng lam vua va đ? qu?c Seleukos c?a ong ta bao g?m c? Afghanistan. [37]

V??ng qu?c Hy L?p-Bactria [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: V??ng qu?c Hy L?p-Bactria
Lanh th? c?a v??ng qu?c Hy L?p-Bactria đ?t t?i đ?nh cao vao kho?ng n?m 180 TCN, khi đo no bao g?m vung đ?t Tapuria va Traxiane ? phia Tay, Sogdiana va Ferghana ? phia B?c, Bactria va Arachosia ? phia Nam.

V??ng qu?c Hy L?p-Bactria la m?t v??ng qu?c Hy L?p hoa , [38] no đ??c v? satrap c?a Bactria (va co th? la c?a c? nh?ng t?nh xung quanh) ten la Diodotos I sang l?p nen sau khi ong ta tuyen b? đ?c l?p kh?i đ? qu?c Seleukos vao kho?ng n?m 250 TCN. [39]

Vao kho?ng n?m 130 TCN, ng??i Nguy?t Chi t? phia đong t?i đa đanh b?i va l?t đ? v? vua Heliocles I c?a v??ng qu?c Hy L?p-Bactria. Ng??i Nguy?t Chi sau đo đa chi?m l?nh toan b? Bactria va tri?u đ?i c?a Eucratides co th? đa ti?p t?c cai tr? t?i Kabul va Alexandria ? day Caucasus cho t?i n?m 70 TCN khi ng??i Nguy?t Chi đanh b?i vua Hermaeos .

V??ng qu?c ?n-Hy L?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: V??ng qu?c ?n-Hy L?p va L?ch s? c?a v??ng qu?c ?n-Hy L?p

D??i tri?u đ?i c?a Menandros I , v??ng qu?c ?n-Hy L?p (luc nay đa hoan toan bi?t l?p v?i th? gi?i Hy L?p sau khi Bactria s?p đ? [40] ) đa đ?t t?i đ?nh cao c?a no, v??ng qu?c nay đa m? r?ng t?i t?n Afghanistan va Pakistan , no th?m chi l?n h?n nhi?u so v?i d??i tri?u đ?i c?a Demetrios I. Sau khi Menandros qua đ?i, v??ng qu?c ?n-Hy L?p đa d?n d?n suy y?u va cac v? vua cu?i cung c?a no ( Strato II va Strato III ) đa b? ng??i Scythia đanh b?i vao kho?ng n?m 10 CN [41]

Ng??i ?n-Scythia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Binh đ?ng tro Bimaran đ??c tim th?y trong m?t b?o thap cung v?i nh?ng đ?ng ti?n xu c?a Azes , ngay nay đ??c tr?ng bay t?i b?o tang Anh .

Ng??i ?n-Scythia la h?u du? c?a nh?ng ng??i Saka ( ng??i Scythia ) đa di c? t? khu v?c Siberia t?i Pakistan va Arachosia trong giai đo?n t? gi?a th? k? th? 2 TCN t?i th? k? th? 1 TCN. H? đa th? ch? c?a ng??i ?n-Hy L?p va cai tr? m?t v??ng qu?c keo dai t? Gandhara t?i Mathura . Quy?n l?c c?a cac v? vua ng??i Saka b?t đ?u suy y?u vao th? k? th? 2 sau khi h? b? v? hoang đ? c?a v??ng tri?u Satavahana la Gautamiputra Satakarni đanh b?i. [42] [43] V??ng qu?c Saka sau nay đa b? vua Chandragupta II c?a đ? qu?c Gupta h?y di?t hoan toan vao th? k? th? 4. [44]

Ng??i ?n-Parthia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Ng??i ?n-Parthia
Xa l? Ph?t giao ? Gandhara cung v?i nh?ng đ?ng ti?n xu c?a v??ng qu?c ?n-Parthia . Nien đ?i la vao th? k? th? 1.

V??ng qu?c ?n-Parthia n?m d??i s? cai tr? c?a tri?u đ?i Gondophares theo ten c?a v? vua đ?u tien c?a no la Gondophares I . H? đa cai tr? cac vung đ?t thu?c Afghanistan , Pakistan , [45] va khu v?c tay b?c ?n đ? ngay nay trong ho?c tr??c giai đo?n th? k? th? nh?t khong lau. Trong su?t ph?n l?n chi?u dai l?ch s? c?a minh, cac v? vua nha Gondophares đ?t kinh đo n?m t?i Taxila (ngay nay thu?c t?nh Punjab c?a Pakistan ) nh?ng vao giai đo?n cu?i c?a v??ng qu?c thi kinh đo c?a h? đ??c luan chuy?n gi?a Kabul va Peshawar . Cac v? vua nay theo thong l? th??ng đ??c g?i la ng??i ?n-Parthia b?i vi cac đ?ng xu c?a h? th??ng b?t ch??c theo ki?u c?a nha Arsaces , tuy nhien h? co th? xu?t than t? cac b? l?c Iran s?ng ? phia đong c?a Parthia va khong co b?ng ch?ng nao cho th?y r?ng nh?ng v? vua cung s? d?ng t??c hi?u Gondophares , ma co ngh?a la "Ng??i n?m gi? vinh quang", la co m?i quan h? v?i nhau.

Ng??i Quy S??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: đ? qu?c Quy S??ng
Lanh th? c?a ng??i Quy S??ng d??i tri?u đ?i c?a Kanishka, d?a theo bia kh?c Rabatak.

đ? qu?c Quy S??ng t? Bactria đa banh tr??ng t?i khu v?c tay b?c c?a ?n đ? d??i s? lanh đ?o c?a v? vua đ?u tien c?a no la Kujula Kadphises vao giai đo?n gi?a th? k? th? 1. Ng??i Quy S??ng v?n la m?t nhanh c?a ng??i Nguy?t Chi, [46] [47] . D??i tri?u đ?i c?a Kanishka đ?i đ? , v??ng qu?c nay bao trum ph?n l?n Afghanistan , [48] va ph?n phia b?c c?a ti?u l?c đ?a ?n đ? t?i t?n Saketa va Sarnath g?n Varanasi (Benares). [49]

Hoang đ? Kanishka la m?t ng??i b?o tr? v? đ?i c?a Ph?t giao ; tuy nhien khi ng??i Quy S??ng ti?n xa h?n v? phia Nam, cac v? th?n [50] xu?t hi?n tren nh?ng đ?ng ti?n xu sau nay c?a h? l?i cho th?y s? chi?m ?u th? c?a đ?o Hindu . [51]

H? đa gi? vai tro quan tr?ng trong vi?c t?o d?ng v? th? c?a Ph?t giao ? ?n đ? va truy?n ba no t?i khu v?c Trung A va Trung Qu?c. S? gia Vincent Smith đa noi v? Kanishka nh? sau:

Ong ta đa gi? vai tro la m?t Ashoka th? hai trong l?ch s? Ph?t giao. [52]

đ? qu?c nay đa k?t n?i tuy?n th??ng m?i b?ng đ??ng bi?n ? ?n đ? D??ng v?i tuy?n th??ng m?i c?a Con đ??ng t? l?a thong qua thung l?ng song ?n, đi?u nay giup thuc đ?y s? giao th??ng đ??ng dai đ?c bi?t la gi?a Trung Qu?c v?i La Ma . Ng??i Quy S??ng đa t?o ra cac xu th? m?i giup cho ngh? thu?t Gandhara đam ch?i n?y l?c va đ?t t?i đ?nh cao d??i s? cai tr? c?a ng??i Quy S??ng.

H.G. Rowlinson binh lu?n r?ng:

Th?i k? Quy S??ng la m?t s? kh?i đ?u hoan h?o cho k? nguyen c?a nha Gupta. [53]

đ? qu?c c?a ng??i Quy S??ng ? ?n đ? tan ra vao th? k? th? 3 va v? hoang đ? v? đ?i cu?i cung c?a h? la Vasudeva I . [54] [55]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ “Country Profile: Afghanistan” (PDF) . United States: Library of Congress Country Studies on Afghanistan. thang 8 n?m 2008. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 8 thang 4 n?m 2014 . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  2. ^ “Afghanistan: The Pre-Islamic Period” . United States. 1997. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 9 n?m 2012 . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  3. ^ a b Dupree, Nancy Hatch (1977). An Historical Guide To Afghanistan (Chapter 3: Sites in Perspective) (?n b?n 2). United States: Afghan Air Authority, Afghan Tourist Organization. tr. 492 . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2010 .
  4. ^ a b c Shroder, John Ford (2006). “Afghanistan” . Microsoft Encarta Online Encyclopedia . Microsoft Corporation. B?n g?c l?u tr? ngay 31 thang 10 n?m 2009 . Truy c?p ngay 31 thang 10 n?m 2009 .
  5. ^ “Bactria ancient country, Central Asia” . Encyclopedia Britannica . Truy c?p 18 thang 1 n?m 2020 .
  6. ^ The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society. pp.1
  7. ^ “Alexander and Macedonian Rule, 330-ca. 150 B.C” . United States: Library of Congress Country Studies on Afghanistan. 1997 . Truy c?p ngay 31 thang 10 n?m 2010 .
  8. ^ “Kingdoms of South Asia ? Afghanistan (Southern Khorasan / Arachosia)” . The History Files . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  9. ^ Banting, Erinn (2003). Afghanistan: The land . Crabtree Publishing Company. tr. 4. ISBN   0-7787-9335-4 . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2010 .
  10. ^ Adamec, Ludwig W. (2011). Historical Dictionary of Afghanistan . Scarecrow Press. tr. 1. ISBN   0-8108-7957-3 . Truy c?p ngay 28 thang 6 n?m 2012 .
  11. ^ Afghanistan Beyond the Fog of Nation Building: Giving Economic Strategy a Chance. S. Frederick Starr “Archived copy” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 8 thang 7 n?m 2013 . Truy c?p ngay 28 thang 6 n?m 2012 . Qu?n ly CS1: b?n l?u tr? la tieu đ? ( lien k?t )
  12. ^ Elena E. Kuz'mina, The Origin of the Indo-Iranians (Leiden and Boston:Brill 2007), p. 62.
  13. ^ " Afghanistan and the Search for Unity " Omrani, Bijan , published in Asian Affairs, Volume 38, Issue 2, 2007, pp. 145?157.
  14. ^ “Last Afghan empire” . Louis Dupree , Nancy Hatch Dupree , and others . Encyclopædia Britannica Online Version . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  15. ^ “Last Afghan Empire” . Afghanpedia . Sabawoon.com . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  16. ^ “AFGHANISTAN x. Political History” . Encyclopædia Iranica . Truy c?p ngay 22 thang 8 n?m 2010 .
  17. ^ Romano, Amy (2003). A Historical Atlas of Afghanistan . The Rosen Publishing Group. tr. 64. ISBN   0-8239-3863-8 . Truy c?p ngay 17 thang 10 n?m 2010 .
  18. ^ Langer, William L. bien t?p (1972). An Encyclopedia of World History (?n b?n 5). Boston, MA: Houghton Mifflin Company. tr.  9 . ISBN   0-395-13592-3 .
  19. ^ Baxter, Craig (1995) "Historical Setting" pp. 90?120, page 91, In Gladstone, Cary (2001) Afghanistan revisited Nova Science Publications, New York, ISBN 1-59033-421-3
  20. ^ Gandara... Link L?u tr? 2013-07-19 t?i Wayback Machine
  21. ^ W. Vogelsang , "Gandahar" , in The Circle Of Ancient Iranian Studies
  22. ^ E. Herzfeld, "The Persian Empire: Studies on Geography and Ethnography of the Ancient Near East" , ed. G. Walser, Wiesbaden 1968, pp. 279, 293?94, 336?38, 345
  23. ^ a b Mallory, J. P. (1997). “BMAC”. Encyclopedia of Indo-European Culture . London: Fitzroy Dearborn. ISBN   1-884964-98-2 .
  24. ^ Francfort, H.-P. (2005) "La civilisation de l'Oxus et les Indo-iraniens et les Indo-aryens en Asie centrale" In Fussman, G.; va đ?ng nghi?p (2005). Aryas, Aryens et Iraniens en Asie Centrale . Paris: de Boccard. tr. 276?285. ISBN   2-86803-072-6 .
  25. ^ L?i chu thich: Th? <ref> sai; khong co n?i dung trong th? ref co ten The Ancient Indus p.1
  26. ^ Kenoyer, Jonathan Mark (1998). Ancient cities of the Indus Valley Civilization. pp.96
  27. ^ Peeping through the past: Prof. G.R. Sharma memorial volume . Dept. of Ancient History, Culture & Archaeology, University of Allahabad. tr. 124?129.
  28. ^ Parpola, Asko (1998). “Aryan Languages, Archaeological Cultures, and Sinkiang: Where Did Proto-Iranian Come into Being and How Did It Spread?”. Trong Mair (bien t?p). The Bronze Age and Early Iron Age Peoples of Eastern and Central Asia . Washington, D.C.: Institute for the Study of Man. ISBN   0-941694-63-1 .
  29. ^ M. Dandamayev and I. Medvedskaya (ngay 15 thang 8 n?m 2006). “MEDIA” . Truy c?p ngay 11 thang 1 n?m 2011 .
  30. ^ Prolemy, 6.17; Strabo , 11.10.1
  31. ^ L?i chu thich: Th? <ref> sai; khong co n?i dung trong th? ref co ten Iranicaarticle
  32. ^ Houtsma, Martijn Theodoor (1987). E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936 . 2 . Brill. tr. 150. ISBN   90-04-08265-4 . Truy c?p ngay 24 thang 9 n?m 2010 .
  33. ^ Fleming, Achaemenid Sattagydia 1982 , tr. 105.
  34. ^ Dupree, Louis : Afghanistan (1973) , pg. 274.
  35. ^ “Achaemenid Rule, ca. 550-331 B.C” . United States: Library of Congress Country Studies on Afghanistan. 1997 . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  36. ^ “The Afghans ? Their History and Culture” . Dr. Barbara Robson and Dr. Juliene G. Lipson. Dr. Robson . United States: Center for Applied Linguistics (CAL). ngay 30 thang 6 n?m 2002. B?n g?c l?u tr? ngay 17 thang 3 n?m 2010 . Truy c?p ngay 16 thang 8 n?m 2010 .
  37. ^ Dupree, Louis: Afghanistan (1973) , pp. 276?283
  38. ^ Doumanis, Door Nicholas (2009). A History of Greece . Macmillan International Higher Education. tr. 64. ISBN   9781137013675 .
  39. ^ Lomazoff, Amanda; Ralby, Aaron (ngay 1 thang 8 n?m 2013). The Atlas of Military History . Simon & Schuster. ISBN   9781607109853 .
  40. ^ Jakobsson, Jens (2009). “Who Founded the Indo-Greek Era of 186/5 B.C.E.?” . The Classical Quarterly . 59 (2): 505?510. doi : 10.1017/S0009838809990140 . ISSN   0009-8388 . JSTOR   20616702 .
  41. ^ Bernard (1994), p. 126.
  42. ^ World history from early times to A D 2000 by B.V. Rao: p.97
  43. ^ A Brief History of India by Alain Danielou p.136
  44. ^ Ancient India by Ramesh Chandra Majumdar p. 234
  45. ^ “Parthian Pair of Earrings” . Marymount School, New York. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 10 n?m 2007 . Truy c?p ngay 22 thang 11 n?m 2007 .
  46. ^ “Zhang Qian” . Encyclopædia Britannica . 2015.
  47. ^ “Yuezhi” . Encyclopædia Britannica . 2015.
  48. ^ http://www.kushan.org/general/other/part1.htm L?u tr? 2015-07-07 t?i Wayback Machine and Si-Yu-Ki, Buddhist Records of the Western World, (Tr. Samuel Beal: Travels of Fa-Hian, The Mission of Sung-Yun and Hwei-S?ng, Books 1?5), Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd. London. 1906 and Hill (2009), pp. 29, 318?350
  49. ^ which began about 127 CE. "Falk 2001, pp. 121?136", Falk (2001), pp. 121?136, Falk, Harry (2004), pp. 167?176 and Hill (2009), pp. 29, 33, 368?371.
  50. ^ Rafi U. Samad (2011). The Grandeur of Gandhara: The Ancient Buddhist Civilization of the Swat, Peshawar, Kabul and Indus Valleys . Algora Publishing. tr. 93. ISBN   978-0-87586-859-2 .
  51. ^ Gregoire Frumkin (1970). Archaeology in Soviet Central Asia . Brill Archive. tr.  51 . GGKEY:4NPLATFACBB.
  52. ^ Oxford History of India ? Vincent Smith
  53. ^ Ancient and Medieval History of India ? H.G. Rowlinson
  54. ^ “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 7 thang 7 n?m 2015 . Truy c?p ngay 21 thang 12 n?m 2020 .
  55. ^ Si-Yu-Ki, Buddhist Records of the Western World, (Tr. Samuel Beal: Travels of Fa-Hian, The Mission of Sung-Yun and Hwei-S?ng, Books 1?5), Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd. London. 1906
  56. ^ Marshak, Boris; Grenet, Frantz (2006). “Une peinture kouchane sur toile”. Comptes rendus des seances de l'Academie des Inscriptions et Belles-Lettres . 150 (2): 957. doi : 10.3406/crai.2006.87101 .
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L?ch_s?_Afghanistan&oldid=70693205 ”